*چالش‌های داخلی صنعت فولاد
در نخستین نشست ستاد ویژه فولاد در وزارت صنعت، معدن و تجارت (صمت)، موانع ارزی تولیدکنندگان زنجیره ارزش فولاد، تأثیر تحریم‌ها بر تأمین مواد اولیه، و چالش‌های صادراتی مورد بررسی قرار گرفت. این نشست با حضور وزیر صمت، معاونین مرتبط، و رؤسای انجمن‌های نورد، فولاد و سنگ‌آهن برگزار شد. یکی از اصلی‌ترین چالش‌های مطرح‌شده، مشکلات ناشی از تحریم‌ها و محدودیت‌های دسترسی به منابع ارزی بود که تأمین مواد اولیه و تجهیزات مورد نیاز صنعت فولاد را با دشواری مواجه کرده است.
علاوه بر این، نوسانات قیمت مواد اولیه مانند سنگ‌آهن و قراضه آهن نیز بر هزینه‌های تولید تأثیر گذاشته است. به‌عنوان مثال، قیمت سنگ‌آهن ۶۲٪ در بازار جهانی با افزایش جزئی به ۱۰۷ دلار در هر تن رسید، در حالی که قیمت قراضه آهن در ترکیه بدون تغییر باقی ماند. این نوسانات، فشار مضاعفی بر تولیدکنندگان داخلی وارد کرده و سودآوری آن‌ها را تحت تأثیر قرار داده است.
*تحولات بازار جهانی فولاد
بازار جهانی فولاد در بهمن ۱۴۰۳ شاهد تحولات قابل توجهی بود. یکی از مهم‌ترین این تحولات، اعلام اعمال تعرفه ۲۵ درصدی بر واردات فولاد و آلومینیوم توسط دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق آمریکا، بود. این تصمیم که از ۱۲ مارس ۲۰۲۵ اجرایی خواهد شد، با هدف حمایت از صنایع داخلی آمریکا و کاهش ناترازی تجاری اتخاذ شده است. این اقدام تأثیرات گسترده‌ای بر صادرکنندگان عمده فولاد مانند کانادا، برزیل، مکزیک، کره جنوبی، ویتنام، ژاپن، آلمان، تایوان، هلند و چین خواهد داشت.
چین، به‌عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده فولاد جهان، با کاهش قیمت فولاد، سعی در حفظ سهم بازار خود دارد. این اقدام چین می‌تواند بر زنجیره تأمین سایر کشورها، از جمله ایران، تأثیر بگذارد. در دوره قبلی ریاست‌جمهوری ترامپ، اعمال تعرفه‌های مشابه باعث افزایش هزینه‌های ساخت‌وساز در آمریکا شد، اما این بار، واکنش‌های بین‌المللی می‌تواند منجر به تشدید تنش‌های تجاری و کاهش رشد اقتصادی جهانی شود.
*نوسانات قیمتی در بازار فولاد
در بازار داخلی ایران، عرضه محصولات فولادی در بورس کالا با حجم قابل توجهی همراه بود. در تاریخ ۲۷ بهمن ۱۴۰۳، حدود ۴۷۸ هزار و ۸۸۸ تن محصول فولادی شامل ورق گرم، ورق گالوانیزه، نبشی، ناودانی، میلگرد، تیرآهن، و سنگ‌آهن در بورس کالا عرضه شد. این عرضه‌ها نشان‌دهنده تقاضای نسبتاً پایدار در بازار داخلی است، اگرچه نوسانات قیمتی در بازارهای جهانی می‌تواند بر قیمت‌های داخلی نیز تأثیر بگذارد.
در بازار جهانی، قیمت بیلت فولادی ۱۵۰ میلی‌متری در تانگشان چین با کاهش ۳۰ یوان به ۳۰۴۰ یوان در هر تن رسید. همچنین، قیمت ورق گرم (HRC) در چین با کاهش ۵ دلاری به ۴۶۳ دلار در هر تن (FOB) رسید. این نوسانات قیمتی نشان‌دهنده عدم ثبات در بازار جهانی فولاد است که می‌تواند بر تصمیم‌گیری‌های تولیدکنندگان داخلی تأثیر بگذارد.
*دستاوردهای داخلی در صنعت فولاد
علیرغم چالش‌های موجود، صنعت فولاد ایران شاهد دستاوردهای قابل توجهی نیز بوده است. یکی از این دستاوردها، نصب و راه‌اندازی موفقیت‌آمیز ماشین برداشت در فولاد مبارکه بدون نیاز به حضور کارشناسان خارجی بود. این ماشین با به‌روزترین تکنولوژی دنیا طراحی و توسط متخصصان داخلی ساخته و راه‌اندازی شد. این دستاورد نه‌تنها نشان‌دهنده توان بالای متخصصان داخلی در بومی‌سازی فناوری‌های پیشرفته است، بلکه گامی مهم در جهت کاهش وابستگی به تجهیزات خارجی و افزایش خودکفایی صنعتی کشور محسوب می‌شود.
*چشم‌اندازهای آینده
با توجه به تحولات اخیر، چشم‌انداز صنعت فولاد ایران در ماه‌های آینده با چالش‌ها و فرصت‌هایی همراه خواهد بود. از یک سو، اعمال تعرفه‌های جدید توسط آمریکا و نوسانات قیمتی در بازارهای جهانی می‌تواند بر صادرات فولاد ایران تأثیر منفی بگذارد. از سوی دیگر، دستاوردهای داخلی در زمینه بومی‌سازی فناوری‌ها و افزایش خودکفایی می‌تواند به کاهش وابستگی به واردات و بهبود رقابت‌پذیری صنعت فولاد ایران کمک کند.
در این میان، نقش سیاست‌های حمایتی دولت و هماهنگی بین بخش‌های مختلف صنعت فولاد بسیار حیاتی است. ایجاد زیرساخت‌های لازم برای افزایش تولید، بهبود کیفیت محصولات، و توسعه بازارهای صادراتی جدید می‌تواند به صنعت فولاد ایران کمک کند تا در شرایط پرتلاطم جهانی، جایگاه خود را حفظ کرده و حتی ارتقا بخشد.
*نتیجه‌گیری
صنعت فولاد ایران در بهمن ۱۴۰۳ با چالش‌های متعددی روبرو بوده است، اما در عین حال، دستاوردهای قابل توجهی نیز داشته است. نوسانات قیمتی در بازارهای جهانی، اعمال تعرفه‌های جدید توسط آمریکا، و چالش‌های داخلی مانند تحریم‌ها و محدودیت‌های ارزی، همگی بر روند تولید و صادرات فولاد تأثیر گذاشته‌اند. با این حال، دستاوردهایی مانند بومی‌سازی فناوری‌های پیشرفته و افزایش خودکفایی، نشان‌دهنده پتانسیل بالای صنعت فولاد ایران برای مقابله با این چالش‌ها است.
در آینده، موفقیت صنعت فولاد ایران به میزان زیادی به توانایی آن در تطبیق با شرایط متغیر جهانی، بهبود کیفیت محصولات، و توسعه بازارهای صادراتی جدید بستگی خواهد داشت. با اتخاذ سیاست‌های مناسب و هماهنگی بین بخش‌های مختلف، صنعت فولاد ایران می‌تواند به یکی از بازیگران اصلی در بازار جهانی فولاد تبدیل شود.