کارخانجات تغلیظ دره‌زار مجتمع مس سرچشمه رفسنجان با اجرای موفق پروژه بومی‌سازی قطعات و تجهیزات استراتژیک، نه تنها گامی مهم در جهت توسعه خودکفایی ملی برداشتند، بلکه الگویی برای صنایع مشابه در کشور ارائه دادند. این پروژه که بیش از ۹۰ درصد قطعات گلوگاهی مورد نیاز را با تکیه بر توانمندی‌های داخلی بومی‌سازی کرد، نمونه‌ای برجسته از تلفیق دانش فنی، مهندسی معکوس و مدیریت بهینه تولید است.
*اهداف و انگیزه اجرای پروژه بومی‌سازی
مدیر امور کارخانجات تغلیظ دره‌زار، وحید امیری، با اشاره به اهمیت این پروژه، اهداف آن را چنین تشریح کرد:
- کاهش وابستگی به تأمین‌کنندگان خارجی: با بومی‌سازی قطعات، نیاز به واردات تجهیزات کاهش یافته و زنجیره تأمین داخلی تقویت شد.
- ارتقای دانش فنی داخلی: انتقال دانش و تکنولوژی از طریق مهندسی معکوس از دیگر اهداف کلیدی این پروژه بود.
- صرفه‌جویی ارزی و اقتصادی: این پروژه منجر به صرفه‌جویی ارزی بالغ بر ۴۵۰۰ میلیارد ریال و مدیریت بهینه منابع اقتصادی شد.
- کاهش ریسک‌های تأمین و تسریع بهره‌برداری: با شناسایی و اولویت‌بندی دقیق نیازمندی‌ها، فرایندها تسریع و زمان‌بندی راه‌اندازی خطوط تولید بهبود یافت.
*روش‌های اجرایی پروژه
بومی‌سازی قطعات با استفاده از روش‌های نوین و برنامه‌ریزی دقیق به نتیجه رسید. از جمله اقدامات مهم در روند اجرای پروژه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- مهندسی معکوس: شامل اندازه‌گیری، تحلیل مواد، مدل‌سازی سه‌بعدی، شبیه‌سازی عملکرد و نقشه‌برداری دقیق.
- بهره‌گیری از توان داخلی: تأمین مواد اولیه و قطعات با تکیه بر منابع بومی و شرکت‌های دانش‌بنیان داخلی.
- سیستم تحلیل و اولویت‌بندی: استفاده از شاخص ریسک قطعات (RPN) برای هدفمند کردن تولیدات و تأمین نیازهای گلوگاهی.
- موازی‌سازی مراحل اجرایی: طراحی، نمونه‌سازی، آزمایش کیفی و تولید در فرآیندی هماهنگ و سیستماتیک.
- ایجاد تیم‌های تخصصی: استفاده از تیم‌های چندرشته‌ای برای مدیریت پروژه، شبکه‌سازی و نظارت بر مراحل تولید.
*دستاوردهای بومی‌سازی
الف. دستاوردهای اقتصادی:
- صرفه‌جویی ارزی بالغ بر ۴۵۰۰ میلیارد ریال در تأمین قطعات و تجهیزات.
- کاهش هزینه‌های تولید و مدیریت منابع مالی.
ب. دستاوردهای فنی:
- ارتقای پایدار دانش مهندسی داخلی.
- ایجاد زیرساخت‌های فنی برای پروژه‌های آتی و افزایش کارایی فرایندهای عملیاتی.
ج. دستاوردهای استراتژیک:
- کاهش زمان موردنیاز برای راه‌اندازی خطوط تولید.
- تقویت زنجیره تأمین داخلی و کاهش قابل توجه وابستگی به واردات.
*چشم‌انداز و اهمیت پروژه
این پروژه با تثبیت خودکفایی در ساخت قطعات استراتژیک، نشان داد که دستیابی به استقلال صنعتی و اقتصادی، حتی در صنایع پیشرفته‌ای چون معدن و فلزات اساسی، با تکیه بر دانش بومی و مدیریت کارآمد امکان‌پذیر است.
وحید امیری، مدیر امور کارخانجات تغلیظ دره‌زار، این پروژه را یک الگوی موفق نامید و بر اهمیت برنامه‌ریزی دقیق، بهره‌گیری از ظرفیت‌های داخلی و نظارت مستمر در پروژه‌های مشابه تأکید کرد.
این موفقیت نه تنها به بهبود عملکرد اقتصادی مجتمع مس سرچشمه انجامید، بلکه به‌عنوان یک مدل راهبردی برای سایر پروژه‌های صنعتی کشور مطرح شد و نقش مهمی در توسعه پایدار و تقویت اقتصاد داخلی ایفا کرد.