*مهندسی آینده انرژی در صنایع فولاد و معدن
صنایع فولاد و معدن که جزو پرمصرف‌ترین صنایع انرژی‌بر محسوب می‌شوند، برای کاستن از هزینه‌ها، کاهش وابستگی به انرژی خارجی و پاسخگویی به الزام‌های زیست‌محیطی به سمت سرمایه‌گذاری مستقیم در پروژه‌های انرژی‌محور حرکت کرده‌اند. این رویکرد، نه‌تنها امنیت انرژی خود صنایع را افزایش داده بلکه به رشد اقتصادی جوامع میزبان و کاهش آلایندگی نیز انجامیده است.
*تجربه هند؛ نوآوری در میان چالش‌های بزرگ تولید
هند به‌عنوان یکی از ابرقدرت‌های تولید فولاد، با دشواری‌های جدی در تأمین انرژی برخوردار است. شرکت‌های برجسته‌ای مانند Tata Steel و JSW Steel با ایجاد مزرعه‌های خورشیدی و بادی در ایالت‌های گجرات، جارکند و مهاراشترا، توانستند بخش عمده‌ای از نیاز برق کارخانه‌ها را به صورت پایدار تأمین کنند. نکته مهم همکاری این شرکت‌ها با شبکه ملی و عرضه مازاد انرژی به بازار برق است که علاوه بر کاهش هزینه تولید، سهم قابل توجهی در کاهش انتشار کربن نیز داشته است.
*راهبرد تحول‌آفرین چین؛ تکنولوژی زغال‌سنگ پاک
چین، به‌عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده فولاد جهان، از فناوری‌های زغال‌سنگ پاک و بازیافت انرژی برای مدیریت مصرف و کاهش آلاینده‌ها بهره می‌برد. تجربه موفق گروه صنعتی بائواستیل در احداث واحدهای بازیافت گرما و نیروگاه‌های حرارتی ترکیبی (CHP)، در بهینه‌سازی مصرف زغال‌سنگ و کاهش آلایندگی تأثیر بسزایی داشته و یک راهکار کارآمد برای صنایع انرژی‌بر در دنیا معرفی کرده است.
*پیشتازی اروپا با هیدروژن سبز در تحول صنعت فولاد
اروپا به لحاظ رعایت استانداردهای زیست‌محیطی پیشرو است. پروژه HYBRIT در سوئد با هدف جایگزینی سوخت‌های فسیلی با هیدروژن سبز توانسته بر آینده فولاد سبز جهان تأثیر بگذارد. شرکت‌هایی نظیر Salzgitter AG و Thyssenkrupp در آلمان نیز به سمت بهره‌گیری از هیدروژن سبز و فرآیند احیای مستقیم آهن (DRI) حرکت کرده‌اند. این اقدامات می‌تواند تولید فولاد اروپا را به سطحی کم‌کربن و حتی بدون کربن برساند.
*آفریقای جنوبی؛ نیروگاه‌های مستقل، ناجی معادن
بحران‌های تأمین برق، صنایع معدنی آفریقای جنوبی را به‌سوی سرمایه‌گذاری در نیروگاه‌های خورشیدی و بادی مستقل سوق داده است. پروژه بزرگ نیروگاه 40 مگاواتی Gold Fields و پروژه‌های انرژی تجدیدپذیر Anglo American، استقلال انرژی، کاهش آلایندگی و کاهش چشمگیر هزینه را برای معادن این کشور به ارمغان آورده است.
*پیشروی فناوری در آمریکا؛ بازیافت و تنوع سبد انرژی
شرکت‌های آمریکایی مانند Nucor و US Steel با تأسیس نیروگاه‌های خورشیدی در کنار کارخانجات و استفاده از بازیافت حرارت یا گازهای خروجی کوره‌ها برای تولید برق، موفق شده‌اند هم هزینه انرژی را کاهش دهند و هم ردپای کربن صنعت فولاد را به حداقل برسانند. این مدل، ترکیب متنوعی از انرژی‌های پاک و فناوری‌های جدید را وارد صنعت کرده است.
*الگویی جهانی برای گذار به اقتصاد کم‌کربن
مجموع این تجارب نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاری صنایع انرژی‌بر در انرژی‌های تجدیدپذیر و نوآوری‌های مدیریتی، فقط راه‌حلی اقتصادی نیست، بلکه مبنایی برای رقابت‌پذیری، کاهش ریسک تأمین انرژی و نقش‌آفرینی مثبت در توسعه پایدار خواهد بود. کاهش آلایندگی، امنیت انرژی و ایجاد فرصت‌های جدید اقتصادی، پیامدهای مستقیم این رویکرد است.
***
تجربه جهانی صنایع فولاد و معدن نشان می‌دهد که گذر از تولید سنتی به سرمایه‌گذاری فعالانه در انرژی‌های تجدیدپذیر و فناوری‌های پاک، ضرورتی استراتژیک و الگویی قابل پیاده‌سازی برای همه کشورهاست. این اقدام‌ها نه فقط هزینه‌ها را مدیریت می‌کند و ضامن بقای صنعتی در بازار جهانی است، بلکه به تحقق اهداف توسعه پایدار و اقتصاد کم‌کربن هم جهت می‌دهد. سیاستگذاران و شرکت‌های ایرانی می‌توانند با نگاه به این الگوها، نقش صنایع انرژی‌بر را در امنیت انرژی و رشد اقتصاد ملی بازتعریف کنند.
