*تلاقی دو پیروزی تاریخی در بستر یک مناسبت ملی
سوم خرداد ۱۳۶۱ در حافظه ملی ایران، تنها روز پیروزی و حماسه آزادسازی خرمشهر نیست؛ این روز، نقطه هم‌افزایی غرورآفرین صنعت و دفاع مقدس است. درحالی‌که طنین پیروزی رزمندگان اسلام فضای کشور را فراگرفته بود، شعله‌های نخستین کوره ذوب مس کشور نیز در سرچشمه جان گرفت و صنعت ایران وارد عصر نوینی شد.
*راه‌اندازی نخستین تولید آند مس توسط متخصصان ایرانی
در همان روز تاریخی سوم خرداد، نخستین آند مس ایران در مجتمع مس سرچشمه تولید شد. این موفقیت بدون اتکا به کمک‌های خارجی و کاملاً با تلاش، تخصص و ایستادگی نیروهای داخلی رقم خورد. تولید نخستین شمش در ساعت ۹ صبح، نماد تحقق خودکفایی و آغاز مسیر استقلال صنعتی کشور در تولید فلزات راهبردی بود.
*نقش استثنایی مهندس محمدهادی اردبیلی در عبور از بحران‌ها
مرحوم مهندس محمدهادی اردبیلی، مدیرعامل وقت شرکت ملی صنایع مس ایران، از لحظات حساس پیش از راه‌اندازی می‌گوید؛ زمانی‌که با بروز نقص در کنورتورها، تیم مدیریتی تحت رهبری وی با هماهنگی سریع با ذوب‌آهن و انتقال تیم آجرچین و آجر نسوز ظرف یک هفته بحران را پشت سرگذاشت. اردبیلی شخصاً ۴۸ ساعت بی‌وقفه در واحد ذوب حضور داشت تا چالش‌ها به شیرینی تولید نخستین شمش بدل شود.
*همزمانی شیرین آزادسازی خرمشهر و تولد صنعت ملی
طبق روایت اردبیلی، لحظه اعلام تولید نخستین شمش مس در میان اشک شوق همکاران، با اعلام خبر آزادی خرمشهر هم‌زمان شد و شیرینی و تأثیر این دستاورد را دوچندان ساخت. هدف اولیه همزمانی با سالروز ولادت امام حسین (ع) بود اما به خواست الهی این تقارن غرورآفرین شکل گرفت.
*بازتاب بین‌المللی و اعتماد به توان داخلی
موفقیت تولید آند مس در میانه شرایط جنگی، بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌های داخلی و خارجی داشت. مدیرعامل شرکت پارسنز جردن نیز با ارسال تلگراف، این دستاورد را به مهندسان ایرانی تبریک گفت. اردبیلی با نقل قولی از امام خمینی، تأکید می‌کند این اتفاق فراتر از یک شعار بوده و اعتماد به توانایی نیروی انسانی داخلی راه را برای پیشرفت‌های بعدی گشود.
*رشد خوداتکایی و جایگزینی واردات قطعات
تولید نخستین آند مس، سرآغاز رشد اعتماد به نفس نیروهای ایرانی شد. در ادامه، قطعات قالبی که پیش از آن صرفاً از آمریکا وارد می‌شد با طراحی کارشناسان داخلی ساخته شد و این رویکرد، الگوی نوینی از خوداتکایی در صنعت کشور را به منصه ظهور رساند.
***
در بررسی این رویداد تاریخی، سوم خرداد نه تنها یک نقطه عطف در تاریخ سیاسی و نظامی کشور، بلکه لحظه‌ای طلایی در تاریخ صنعت ایران است. توان داخلی متخصصان ایرانی در یکی از بحرانی‌ترین مقاطع کشور منجر به تولد یک افتخار صنعتی شد که زنجیره ارزش افزوده مس را به استقلال و اقتدار رساند. تلاقی نمادین این دو رویداد، پیام روشنی برای آینده اقتصاد کشور در اعتماد به دانش بومی و اتکا به ظرفیت نیروی انسانی توانمند است. الگوی سرچشمه نشان داد که عبور از محدودیت‌ها و بحران‌ها با روحیه جهادی بومی و مدیریت اثربخش کاملاً دست‌یافتنی است.
