ایجاد فضای جدید سرمایه‌گذاری در بخش معدن کشور
در “همایش سرمایه‌گذاری در اکتشافات معدنی”، وجیه‌الله جعفری، معاون معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت، از طرح‌های جدید دولت برای ایجاد تحول در این حوزه خبر داد. او اعلام کرد که بسته‌های سرمایه‌گذاری تعریف‌شده توسط ایمیدرو در دو حوزه کلیدی اکتشاف و بهره‌برداری، قادر است فضای جدیدی را در اکوسیستم معدن و صنایع معدنی کشور ایجاد کند. این بسته‌ها به عنوان یک ابزار راهبردی، در راستای تحقق هدف رشد 13 درصدی بخش معدن که در برنامه هفتم پیشرفت کشور تصریح شده است، بسیار اثرگذار خواهند بود.
معرفی 3 مدل بسته‌های سرمایه‌گذاری
معاون وزیر صمت تشریح کرد که در حال حاضر، 3 مدل بسته سرمایه‌گذاری با هدف توسعه پایدار معدن و صنایع معدنی در وزارتخانه و سازمان‌های تابعه آن دنبال می‌شود. این بسته‌ها شامل موارد زیر است:
- بسته‌های مربوط به پروانه‌های اکتشافی که توسط ایمیدرو و شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران ارائه می‌شود.
- پروانه‌های بهره‌برداری که در اختیار دولت (وزارت صمت به صورت آزاد) قرار دارد و به سرمایه‌گذاران واگذار می‌شود.
- طرحی جامع در قالب ایجاد داده‌ها و اطلاعات پایه، به ویژه تهیه نقشه‌های زمین‌شناسی با مقیاس یک پنجاه هزارم که با نظارت مستقیم سازمان زمین‌شناسی اجرا می‌گردد.
جعفری افزود که موفقیت این 3 بسته سرمایه‌گذاری، به تداوم سرمایه‌گذاری توسط بخش خصوصی تا رسیدن به نتیجه نهایی مشروط است.
چالش‌ها و راهکارهای پیش رو در اکتشافات
وی با اشاره به اینکه طرح احیای معادن نیز در این بسته‌ها مورد توجه قرار گرفته، به چالش‌های موجود اشاره کرد. بخش اول چالش‌ها این است که ما در حوزه اکتشاف هنوز اطلاعات کاملی از ذخایر معدنی کشور نداریم و این بخش نیازمند یک تحول جدی است. ایران دارای 80 نوع ماده معدنی است، اما در عمل کمتر از 40 ماده معدنی آن مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد. جعفری تأکید کرد: “خیلی از عناصر را به لحاظ دانش فنی نیز به دنبال آن نرفتیم و بسیاری از عناصر ناشناخته یا به‌عنوان باطله باقی مانده‌اند.”
همکاری‌های بین‌سازمانی برای جذب مشارکت خصوصی
برای غلبه بر این موانع، همکاری‌های گسترده‌ای میان ایمیدرو، سازمان زمین‌شناسی و معاونت امور معدنی وزارت صمت شکل گرفته است. این همکاری که مطابق با مواد 47، 48 و 5 برنامه هفتم پیشرفت انجام می‌شود، بستر لازم برای جذب مشارکت بخش خصوصی در حوزه پرریسک اکتشاف را فراهم کرده است. در چارچوب این همکاری‌ها، طرح تحول معدن و اکتشاف تدوین شده و ایمیدرو پروانه‌های اکتشافی را در قالب بسته‌های سرمایه‌گذاری عرضه می‌کند. تاکنون در 25 پهنه اکتشافی، نقشه‌های زمین‌شناسی اقتصادی با مقیاس یک پنجاه هزارم تهیه شده تا اطلاعات پایه لازم برای ورود مؤثر بخش خصوصی فراهم شود.
الزامات تحقق رشد: توسعه اکتشاف و تأمین زیرساخت‌ها
جعفری در پایان سخنان خود تأکید کرد که امروز بخش قابل توجهی از نیاز کشور، تأمین مواد اولیه است. او گفت: “در این زمینه، توسعه اکتشافات و تأمین زیرساخت‌ها از الزامات اصلی دستیابی به رشد 13 درصدی بخش معدن است.” وی خاطرنشان کرد که بخشی از منابع مالی نیز به تأمین زیرساخت‌ها اختصاص یافته و ایمیدرو با همراهی شرکت‌های زیرمجموعه خود، در حال اجرای برنامه‌های عملیاتی در این حوزه است. وزارت صمت نیز حمایت‌های لازم را برای اجرای موفق این برنامه‌ها در دستور کار خود قرار داده است.
***
این سیاست جدید وزارت صمت، یک چرخش استراتژیک از تمرکز صرف بر بهره‌برداری به سمت تقویت بنیادین بخش معدن از طریق اکتشافات علمی و داده‌محور است. ارائه بسته‌های سرمایه‌گذاری، اقدامی هوشمندانه برای کاهش ریسک و افزایش جذابیت برای بخش خصوصی است. دولت با فراهم کردن اطلاعات پایه (نقشه‌ها) و چارچوب‌های قانونی مشخص، عملاً در حال آماده‌سازی زمین بازی برای سرمایه‌گذاران است. این رویکرد، به جای تصدی‌گری مستقیم، بر نقش تسهیلگری و نظارتی دولت تأکید دارد و می‌تواند با جذب سرمایه و فناوری بخش خصوصی، قفل بسیاری از ظرفیت‌های معدنی مغفول‌مانده کشور را باز کند و تحقق هدف بلندپروازانه رشد 13 درصدی را امکان‌پذیر سازد.