کنترل داخلی؛ فراتر از یک الزام اداری
در محیط پویای بانکداری امروز، کنترل‌های داخلی دیگر یک الزام محدودکننده اداری نیستند. این سازوکارها به مثابه یک سپر محافظتی برای سازمان در برابر ریسک‌ها عمل می‌کنند. آنها همچنین ابزاری راهبردی برای تحقق اهداف سازمانی و خلق ارزش افزوده جهت موفقیت پایدار هستند. این فرایندها سلامت عملیاتی، کارایی فعالیت‌ها و حفاظت از منافع تمام ذینفعان را تضمین می‌کنند. کنترل‌های داخلی مانند دستیارانی مطمئن از دارایی‌های بانک محافظت کرده و از بروز خطاها جلوگیری می‌کنند. این رویکرد به بانک کمک می‌کند تا خدمات بهتری به مشتریان خود ارائه دهد. در همین راستا، روابط عمومی بانک صنعت و معدن با خدیجه اطیابی، مدیر حسابرسی داخلی این بانک، گفتگو کرده است.
اهداف سه‌گانه سیستم کنترل داخلی
مدیر حسابرسی داخلی بانک صنعت و معدن، سیستم کنترل داخلی را مجموعه‌ای از سیاست‌ها، رویه‌ها و اقدامات عملیاتی تعریف کرد. این سیستم برای تحقق 3 هدف اساسی طراحی شده است. اولین هدف، تضمین اعتبار و قابلیت اتکای گزارش‌های مالی است. هدف دوم، ارتقای اثربخشی و کارایی عملیات بانکی محسوب می‌شود. سومین هدف نیز تضمین رعایت کامل قوانین و مقررات مربوطه در تمام سطوح سازمانی است. به بیانی ساده، این کنترل‌ها مجموعه‌ای از روش‌های مهم هستند تا از انجام صحیح کارها، جلوگیری از اشتباهات و سوءاستفاده‌ها و حفاظت از اطلاعات و دارایی‌های بانک اطمینان حاصل شود.
کارکنان؛ اولین و مهم‌ترین خط دفاعی بانک
کارکنان بانک صنعت و معدن، به ویژه در شعب، متخصصان صنعت بانکداری به شمار می‌روند. آنها نخستین خط دفاعی در شناسایی و پیشگیری از مخاطرات عملیاتی هستند. این کارکنان اجرای اثربخش سیاست‌ها و دستورالعمل‌های سازمانی را تضمین می‌کنند. همچنین، دانش عملیاتی آنها منبعی ارزشمند برای بهبود مستمر فرآیندهای بانک است. هر یک از کارکنان در چارچوب تعهدات حرفه‌ای خود با اجرای دقیق دستورالعمل‌ها و پایش مستمر فعالیت‌ها، نقشی کلیدی دارند. آنها با شناسایی به موقع انحرافات و گزارش‌دهی مسئولانه موارد غیرمتعارف، در ارتقای فرآیندهای عملیاتی مشارکت فعال خواهند داشت.
اقدامات حیاتی کارکنان برای تقویت کنترل‌ها
برای درک بهتر اهمیت کنترل داخلی، می‌توان فرایند امور در شعبه را به یک خودرو تشبیه کرد. کارکنان به عنوان راننده این خودرو، مسئول رسیدن به مقصد یعنی اهداف بانک هستند. کنترل‌های داخلی مانند چراغ‌ها، ترمزها و آیینه‌های خودرو به حرکت ایمن کمک می‌کنند. کارکنان باید دستورالعمل‌ها را دقیق مطالعه و اجرا کنند، درست مانند بستن کمربند ایمنی. آنها چشم‌های بانک هستند و اگر هر مورد غیرعادی مانند مشتری مشکوک یا سند غیرمعمول مشاهده کردند، باید سریعاً گزارش دهند. همچنین، کارکنان نباید برای انجام کارها از میانبر استفاده کنند، حتی اگر این کار سریع‌تر به نظر برسد.
حسابرسی داخلی؛ ضامن سلامت و کیفیت عملکرد
واحد حسابرسی داخلی نقشی مشاوره‌ای و نظارتی در بانک ایفا می‌کند. این واحد با رویکردی حرفه‌ای و مبتنی بر استانداردهای بین‌المللی، اثربخشی کنترل‌ها را ارزیابی می‌کند. حسابرسی داخلی فرصت‌های بهبود را شناسایی کرده و ارائه می‌دهد. نقش این واحد مشابه معاینه فنی برای یک خودرو است. این فرایند به سلامت کلی فعالیت بانک کمک کرده و مشکلات را قبل از جدی شدن شناسایی می‌کند. با این حال، مسئولیت اصلی رانندگی ایمن همچنان بر عهده راننده، یعنی کارکنان بانک، باقی می‌ماند.
کنترل‌های هوشمند؛ مزیت رقابتی در بانکداری نوین
در محیط رقابتی امروز، کنترل‌های داخلی قوی و هوشمند یک مزیت رقابتی مهم محسوب می‌شود. همکاران به عنوان سرمایه‌های انسانی بانک صنعت و معدن، نقشی محوری در نهادینه‌سازی فرهنگ کنترل داخلی دارند. با همکاری و تعهد حرفه‌ای آنان، می‌توان به سیستمی کارآمد، انعطاف‌پذیر و مطمئن دست یافت. این همکاری اعتماد مشتریان را جلب کرده و به تقویت برند بانک کمک شایانی می‌کند. در نهایت، هدف ساختن بانکی است که به عنوان الگوی امنیت و کیفیت در نظام بانکی کشور شناخته شود.
***
این مصاحبه نشان‌دهنده تغییر نگاه راهبردی بانک صنعت و معدن به مقوله کنترل‌های داخلی است. بانک این مفهوم را از یک الزام نظارتی به یک ابزار استراتژیک برای خلق مزیت رقابتی ارتقا داده است. تأکید بر نقش محوری کارکنان به عنوان خط مقدم دفاعی، رویکردی هوشمندانه برای نهادینه‌سازی فرهنگ مدیریت ریسک از درون سازمان است. این استراتژی می‌تواند به کاهش ریسک‌های عملیاتی، افزایش کارایی و حفاظت از دارایی‌ها منجر شود. در نهایت، تقویت کنترل‌های داخلی به طور مستقیم بر افزایش اعتماد سهامداران، مشتریان و نهادهای نظارتی تأثیر مثبت می‌گذارد و جایگاه بانک را به عنوان یک نهاد مالی امن و معتبر در اقتصاد کشور تثبیت می‌کند.