اطلس اقتصاد: جناب مهندس ثروت از نظر شما به عنوان متخصص حوزه فولاد کشور؛ از منظر اقتصادی چالش‌ها، راهکارها و چشم انداز بازار فولاد چیست؟
اقتصاد ایران در دوره پساتحریم یک پله از خام فروشی فاصله گرفت و در سبد صادراتی خود سهم محصولاتی مانند فولاد و محصولات پتروشیمی پالایشی را افزایش داد، ولی با یک قاعده ساده در دنیا 70 درصد تبادلات تجاری کشورها با کشورهای همسایه خود است و کشورهای همسایه ایران بیشتر از آنکه نیازمند این محصولات باشند نیازمند محصولات نهایی و کالاهای انتهای زنجیره تولید هستند، این یعنی قدم بعدی باید حرکت به سمت همین گروه تولیدات باشد. اما در این میان مشکلات عدیده‌ای وجود دارد که مانع از تولید چنین محصولاتی می‌شوند.
در چشم انداز 1404
چالش:
- فولاد به عنوان صنعت مادر، در قامت نیروی هدایت‌گر بسیاری از صنایع پایین دستی و بالادستی و همچنین بخش‌های طراحی، مهندسی، ساخت قطعات، اجرا و بهره‌برداری عمل می‌کند. لذا توسعه متوازن زنجیره فولاد به عنوان امری قابل توجه و برجسته مورد تاکید می‌باشد.
- یک سوی این جریان رشد تولید، افزایش اشتغال نیروی کار، توسعه مناطق معدنی و صنایع معدنی با رعایت اصول محیط زیست است اما سوی دیگر این مهم، تمرکز بر زیرساخت‌ها است. شاید بتوان اذعان کرد توسعه زیرساخت‌ها محوری‌ترین و یکی از حوزه‌های کلیدی توسعه صنعت فولاد است. کمبود برق، اتفاقی و غیرقابل پیش‌بینی نبود. این اتفاق می‌تواند به دلیل ضعف در مدیریت انرژی باشد.
- واحدهای کوچک تحقیق و توسعه ندارند. نبود انگیزه در تولید کننده جهت توسعه کسب و کار خود برای آینده و افق این صنعت خطرناک می باشد.
راهکار:
- خوشبختانه اقدامات شرکت‌هایی که طی دهه‌های گذشته در ایران پا گرفته‌اند و صاحب دانش شده‌اند، قابل توجه است و این دستاورد به ویژه در سرمایه‌گذاری، اشتغال و ظرفیت‌سازی، قابل تحسین؛ اما اکنون می‌توان نیروی بیشتری از شرکت‌های خصوصی و سرمایه‌گذاران را به توسعه زیرساخت‌ها معطوف کرد.
- در حقیقت استفاده از پتانسیل شرکت‌های خصوصی به جهت ایفای نقش در مشارکت و توسعه زیر ساخت‌ها لازم و ضروری می‌باشد. این موضوع می‌تواند عللی دیگر برای تحریک در بخش تقاضای صنایع مادر از قبیل زنجیره فولاد، سیمان، مس و دیگر تولیدات محسوب شود و نتیجه آن، خلق فرصتی جدید برای رشد اشتغال و درآمدزایی است.
- تولیدکنندگان زنجیره فولاد با استعانت از خداوند متعال تا کنون توانسته‌اند در بخش صادرات محصولات فولادی در جهت ارز آوری موفق عمل نموده و تا حدودی مسأله مدیریت تقاضای داخلی و از طرفی هدایت تولیدات به بازارهای خارجی، را حل نمایند.
استراتژی بلند مدت تجارت جمهوری اسلامی ایران با جهان در زمینه تجارت صنایع فلزی:
براي تدوين استراتژی‌های بلند مدت، بايد محدوده محيط داخلي، افق زماني و همچنين چشم انداز و سياست‌هاي كلان در رابطه با آن حوزه کاملاً معلوم باشد تا بتوان در چارچوب آن برنامه‌های راهبردی و استراتژی‌ها را تدوين نمود. تدوين راهبردها و استراتژی‌ها مستلزم درک واقع بينانه از محيط پيراموني است، محيطي كه صحنه رقابت و تعامل جدي عوامل بسياري است كه مي‌توانند در تعریف استراتژی‌ها نقش اساسي داشته باشند.
- همانطوریکه مستحضر هستید بحث تحریم‌ها تاثیر مستقیمی بر روی این موضوع دارد. تحقق سند چشم انداز 1404 مستلزم ایجاد تمام بسترهای مورد نیاز این فرآیند است.بحث مدیریت زنجیره تامین، لجستیک، اقتصاد مهندسی و از همه مهم‌تر حامل‌های انرژی باید مورد تحلیل و بررسی قرار گیرد.
- اما بعضی فاکتورهای مستقیم و غیر مستقیم در پروسه تولید و زنجیره فولاد موجب گردیده تا کشورهای همسایه نسبت به موضوع واردات کالاهای زنجیره فولاد رغبت زیادی نشان داده و به هر طریق ممکنی به این بازارها ورود پیدا نمایند. ولی نکته حائز اهمیت این است که نوسانات ارز موجب سینوسی شدن قیمت فروش کالا در بازارهای صادراتی می‌شود و این امر مشتری‌های خارجی را در مورد خرید یا عدم خرید کالا دو دل نموده و لذا گاهاً منتظر ثبات در بازار می‌مانند که موجب رکود در این تایم‌ها می‌شود. برنامه‌ریزی‌های بلند مدت در این حوزه می‌بایستی فقط برای انتهای زنجیره صورت پذیرد تا به اصطلاحی از بحث خام فروشی جلوگیری به عمل آید و ارزش افزوده برای واحدهای تولیدی از اول تا آخر زنجیره را به همراه داشته باشد. جهت تحقق چشم اندازهای تعریف شده برای حوزه فولاد باید راهکارهای عملیاتی برای بحث زیر ساخت‌ها و برنامه زمان‌بندی شده جهت رفع موانع همین راهکارها تدبیر و اندیشده شود.
- احداث نیروگاه‌های خصوصی برای واحدهای بزرگ صنعتی کلید خورده و در تعدادی از شرکت‌ها هم در آستانه بهره‌برداری می‌باشد.در حوزه حامل‌های انرژی باید مطالعات انجام گرفته به سمت عملیاتی شدن حرکت کند. موضوع انرژی سبز و انژری‌ها تجدید پذیر باید جدی گرفته شود و سرمایه‌گذاری‌های لازم در این خصوص باید جایگاه ویژه‌ای داشته باشد چرا که مسایل زیست محیطی یکی از شاخص‌های مهم در کل دنیا محسوب می‌گردد.
پیام شما برای سمپوزیوم و نمایشگاه بین المللی فولاد 1400 از منظر توصیه و راهکار و پیشنهادات اقتصاد فولاد چیست؟
نمایشگاه‌‌‌ها فرصت بسیار ارزشمندی را برای صاحبان صنایع فراهم می‌آورند تا محصولات و توانمندی‌های خود را در سطح وسیعی عرضه نموده و با فعالان حوزه‌ی کاری خود ارتباط برقرار کنند. همین ارتباطات و حضور در صحنه می‌تواند از مشکلات عدیده یک واحد تولیدی بکاهد و این همان موضوع فروش محصول، مشتری مداری و ارتباط تنگاتنگ با مصرف کننده نهایی یا تاجر می‌باشد.
از طرفی برای بازدید کنندگان هم مزایایی از قبیل آشنایی با طیف گسترده‌ای از محصولات داخلی و خارجی ،امکان مقایسه بین انواع محصولات و خدمات، ارتباط مستقیم با تولیدکننده و مطرح کردن نیازهای خود، کسب اطلاعات گسترده در کوتاه‌ترین زمان ممکن و صرفه‌جویی در وقت و انرژی، کشف فرصت‌های سرمایه‌گذاری پربازده، کشف ایده‌های جدید برای پیشرفت کسب و کار امکان تعامل و مشورت با صاحب‌نظران و متخصصان، به‌روز رسانی دانش فنی و آشنایی با دستاوردهای نوین صنعت را در بردارد.
لذا واحدهای تولیدی این امر مهم را غنیمت شمرده و در تکمیل داده‌ها و بانک اطلاعاتی خود تلاش مضاعف نمایند. بازار، بازار رقابتی بوده و جهت حضور در این بازار باید اصل مشتری مداری، کیفیت و متعهد بودن را سرلوحه خود قراردهند.
در آخر اگر مطلب مهمی در نظر دارید بیان کنید
صنعت فولاد و سنگ آهن به عنوان یکی از بنیان‌های اقتصاد و زیربنای بسیاری دیگر از صنایع همواره مورد توجه ویژه‌ی جوامع بوده است. اهمیت این صنایع به شکلی است که مصرف سرانه فولاد به‌عنوان شاخصی به منظور ارزیابی صنعتی بودن یک کشور مطرح می‌شود. از این رو بهبود ساختار، دستیابی به عملکرد بهینه و مدیریت اجزای این صنایع موجب سودآوری مضاعف و توسعه اقتصادی کشور خواهد بود. بنابراین لازم است با به کارگیری راهبردهای نوآورانه و هوشمندانه در جهت نیل به این اهداف گام برداشت. همچنین این صنایع از جنبه‌ی امکان صادرات و ارزش آفرینی ارزی در شرایط تحریم نیز حائز اهمیت ویژه‌ای می‌باشند.
مواردی که اهمیت خاصی داشته و می‌توان با بحث و بررسی روی این موارد که به عنوان چالش برای صنعت فولادی ایران می‌باشند نسبت به به روز رسانی و ارتقاء سطح کیفی و کمی در این حوزه به آنها پرداخت:
- ارائه راهکارهای عملیاتی برای بحث زیر ساخت‌ها و ارائه برنامه زمان‌بندی شده جهت رفع موانع
- توسعه فناوری، ارتقا بهرهوری، تحول دیجیتال و نسل چهارم انقلاب صنعتی در صنعت فولاد
- توازن پایدار تولید، تعامل سازنده، میزان سرمایه‌گذاری و سهم سود ارکان چرخه تولید فولاد
- اهمیت صادرات، و برنامه‌ریزی دقیق با تغییرات مکرر سیاستهای داخلی و تحولات بین‌المللی
- برنامه‌ریزی برای عرضه و فروش داخلی (بورس کالا) و قیمتگذاری محصولات فولادی
- بازنگری، تدوین استراتژی و به روزآوری طرح جامع فولاد
- تدوین برنامه برای ارتباط دو سویه بازار سرمایه و ارکان چرخه فولاد، فرصتها و تهدیدها
- ارائه برنامه زمان‌بندی برای توسعه اکتشاف و راه اندازی معادن راکد سنگ آهن و ذغال سنگ