*ثبت رکورد تاریخی با عبور از 1000 پذیرش
بورس انرژی ایران با برگزاری 64 هیات پذیرش و 219 کمیته عرضه به یک نقطه عطف مهم رسید. در نتیجه این تلاش‌ها، 1004 کالا و اوراق متنوع در تابلوهای معاملاتی این بورس پذیرش شد. این دستاورد حاصل فعالیت 519 عرضه‌کننده منحصر به فرد است. عبور از مرز پذیرش 1000 کالا و اوراق، نتیجه سال‌ها تلاش مستمر برای توسعه این بازار تخصصی محسوب می‌شود.
*سیر تحول پذیرش کالا از 1391 تاکنون
تاریخچه پذیرش در بورس انرژی به دی ماه سال 1391 و روزهای ابتدایی تأسیس آن بازمی‌گردد. برق تولیدی نیروگاه پرند و سیکل ترکیبی خوی اولین کالاهای پذیرش شده بودند. در تاریخ 9 اسفند 1391 نیز قطران شرکت پالایش قطران زرند به عنوان اولین کالا در تابلوی سایر حامل‌های انرژی پذیرفته شد. در آبان 1392، نفت خام سبک شرکت ملی نفت ایران نیز به تابلو نفت و گاز راه یافت. با افزایش اهمیت انرژی‌های پاک، در 20 اردیبهشت 1402 نیز 8 نیروگاه برق تجدیدپذیر در تابلوی برق سبز پذیرش شدند. همچنین، اولین پذیرش برق آزاد مربوط به نیروگاه بشل در تاریخ 23 خرداد 1403 صورت گرفت.
*پیشتازی بازار برق در پذیرش کالا
در بازار فیزیکی بورس انرژی از سال 1391 تاکنون مجموعاً 785 کالا پذیرش شده است. از این تعداد، 271 کالا به تابلوی سایر حامل‌های انرژی و هیدروکربوری تعلق دارد. تابلوی برق با پذیرش 414 کالا، صدرنشین بلامنازع این بازار است. این آمار شامل 97 نیروگاه در تالار برق عادی، 117 نیروگاه تجدیدپذیر (برق سبز) و 200 نیروگاه برق آزاد می‌شود. در بازار فرعی نیز تاکنون 93 کالا و 65 شرکت خرده‌فروش پذیرش شده‌اند که در بازار برق فعالیت می‌کنند.
*توسعه ابزارهای نوین تأمین مالی
بورس انرژی در حوزه تأمین مالی نیز فعال بوده است. اولین اوراق سلف موازی استاندارد برای نفت کوره شرکت ملی نفت ایران به ارزش 500 میلیارد ریال در آبان 1393 پذیرش شد. تاکنون 64 اوراق سلف موازی به ارزش کل 1,130 هزار میلیارد ریال برای تأمین مالی شرکت‌ها پذیرش شده است. همچنین، 45 شرکت گواهی ظرفیت خود را با حجم تقریبی 4 میلیون و 890 هزار ورقه (کیلووات) پذیرش کرده‌اند. این بورس پذیره‌نویسی 2 صندوق پروژه و کالایی را نیز با موفقیت انجام داده است. علاوه بر این، 6 قرارداد آتی برای کالاهایی چون بنزین، نفت خام و متانول پذیرش شده است.
*پذیرش انبارها برای تسهیل معاملات گواهی سپرده
بورس انرژی ایران تاکنون 7 انبار استراتژیک را برای نگهداری کالاهای بورسی تأیید و پذیرش کرده است. این انبارها شامل انبار نفت خام خارک، میعانات گازی پارس‌جنوبی و شبکه سراسری برق توانیر می‌شوند. اولین پذیرش انبار در سال 1401 با پذیرش انبار نفت خام و میعانات گازی صورت گرفت. این اقدام به انتشار گواهی سپرده حامل‌های انرژی در همان سال منجر شد. اقدامات لازم برای انتشار گواهی سپرده مبتنی بر سایر انبارهای پذیرش شده نیز در حال انجام است.
*نقش‌آفرینی بورس انرژی در حل ناترازی
این بورس برای کمک به حل معضل ناترازی انرژی، ابزار گواهی صرفه‌جویی را طراحی کرده است. در این راستا، 20 میلیارد گواهی صرفه‌جویی برق توانیر و 10 میلیارد گواهی صرفه‌جویی گاز طبیعی شرکت ملی گاز ایران پذیرش شد. تاکنون 1 میلیارد و 582 میلیون گواهی محقق شده گاز طبیعی به سرمایه‌گذاران تخصیص یافته است. همچنین 31 میلیون و 500 هزار گواهی محقق شده برق نیز تخصیص داده شده است. بررسی پذیرش گواهی صرفه‌جویی گازوئیل نیز در دستور کار قرار دارد.
***
دستیابی بورس انرژی ایران به رکورد پذیرش بیش از 1000 کالا و اوراق، صرفاً یک موفقیت آماری نیست. این رویداد نشان‌دهنده بلوغ و تعمیق یک بازار استراتژیک در اقتصاد کشور است. تنوع‌بخشی به ابزارها از معاملات فیزیکی تا اوراق تأمین مالی پیچیده مانند سلف موازی و صندوق‌ها، ظرفیت این بورس را برای پاسخ به نیازهای مالی شرکت‌های بزرگ انرژی به اثبات می‌رساند. این توسعه کمی و کیفی، جایگاه بورس انرژی را به عنوان یک نهاد مؤثر در شفاف‌سازی قیمت‌ها تقویت می‌کند. علاوه بر این، طراحی ابزارهای نوآورانه مانند گواهی صرفه‌جویی، نقش فعال این بورس را در ارائه راهکارهای عملی برای چالش‌های کلان ملی مانند ناترازی انرژی به نمایش می‌گذارد.