*رقابت جهانی؛ پیوند حلقه‌های بالادست و پایین‌دست
محمد آقاجانلو، معاون وزیر صمت، اعلام کرد که امروزه عرصه رقابت در بخش معدن و صنایع معدنی به سمت زنجیره‌های ارزش حرکت کرده است. وی تصریح کرد کشورهایی که توانسته‌اند حوزه‌های بالادستی و پایین‌دستی این بخش را به یکدیگر متصل کنند، موفق به تکمیل زنجیره ارزش شده‌اند. این کشورها اکنون از جایگاه بسیار بالاتری در میان رقبای جهانی خود برخوردار هستند و مزیت رقابتی قابل توجهی کسب کرده‌اند.
*استراتژی صنعتی؛ لازمه دستیابی به زنجیره ارزش جهانی
رئیس هیئت عامل ایمیدرو دستیابی به یک زنجیره ارزش متناسب با نیازهای بازارهای بین‌المللی را نیازمند وجود یک استراتژی صنعتی مناسب دانست. آقاجانلو اظهار داشت که با در اختیار داشتن چنین استراتژی، باید به توسعه زیرساخت‌ها، ارتقای فناوری‌های نوین و بهره‌گیری از هوش مصنوعی پرداخت. همچنین، تأمین انرژی قابل اتکا و اجرای بازاریابی مناسب از دیگر ارکان این مسیر است، اما واقعیت‌ها نشان می‌دهد که به دلیل برخی چالش‌ها، فعالیت ما عمدتاً در حلقه‌های نخستین زنجیره متمرکز مانده است.
*چالش‌های کلیدی؛ مانع تعهد به بازارهای صادراتی
یکی از موضوعات چالش‌برانگیز برای شرکت‌های ایرانی، نداشتن تعهد مستمر به صادرات است. به گفته آقاجانلو، وجود مشکلاتی در تأمین پایدار انرژی، نبود زیرساخت‌های لازم و تغییرات مکرر قوانین، باعث شده است که نتوانیم تعهدی پایدار و قابل اتکا به بازارهای صادراتی جهانی داشته باشیم. این موانع، تمرکز فعالیت‌های معدنی کشور را بیشتر به سمت استخراج سوق داده است تا فعالیت بر روی زنجیره‌های ارزش.
*نقش حیاتی حکمرانی در توسعه صنعتی
موضوع حکمرانی در مسیر توسعه زنجیره ارزش معدنی، حیاتی توصیف شد. معاون وزیر صمت افزود که سازوکار تعیین تعرفه‌ها و فرآیند صدور مجوزها باید به گونه‌ای طراحی شود که به تحقق استراتژی توسعه صنعتی کمک کند. این سازوکارها باید هم‌زمان بازار و تقاضای موجود در داخل و خارج از کشور را به دقت مدنظر قرار دهند تا زمینه برای رشد پایدار فراهم شود.
*الزامات رقابت‌پذیری در سطح جهانی
آقاجانلو تیم‌سازی در بخش‌های اقتصادی و صادراتی را از اجزای ضروری موفقیت در تولید و تجارت مواد معدنی برشمرد. وی تأکید کرد که حضور مشاوران آگاه به قوانین و امور بین‌المللی و تحلیلگران بازار برای رقابت مؤثر در سطح جهانی کاملاً ضروری است. همچنین، تربیت کارشناسان زبده و مدیران کارآزموده در حوزه‌های اقتصادی، تولیدی و دانش نوین، می‌تواند به بهبود چشمگیر شرایط معدن و صنایع معدنی کشور کمک کند.
*فراخوان برای بازطراحی مسیر تولید و صادرات
معاون وزیر صمت از شرکت‌های صاحب دانش و دارای توانمندی مالی مناسب دعوت کرد تا پیشنهادهای خود را برای حضور قدرتمندتر تولیدات ایران در بازارهای بین‌المللی ارائه کنند. وی با تأکید بر لزوم بازطراحی مسیر تولید و صادرات، گفت: «باید با این روش بتوانیم عایدی کشور را از ثروت عظیم معادن افزایش دهیم.»
***
تأکید معاون وزیر صمت بر ضرورت حرکت از استخراج‌محوری به سمت تکمیل زنجیره ارزش، نشان‌دهنده یک نقطه عطف راهبردی برای بخش معدن ایران است. این رویکرد، پتانسیل افزایش ارزش افزوده، خلق ثروت و ارتقای جایگاه کشور در بازارهای جهانی را دارد. با این حال، تحقق این هدف در گرو رفع چالش‌های ساختاری نظیر تأمین انرژی پایدار، ثبات در قوانین و توسعه زیرساخت‌های صادراتی است. سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نوین، هوش مصنوعی و تربیت نیروی انسانی متخصص، نه یک انتخاب، بلکه یک الزام برای تبدیل منابع معدنی به مزیت رقابتی پایدار و افزایش عایدی ملی محسوب می‌شود. این گذار استراتژیک، نیازمند حکمرانی هوشمند و همسویی کامل سیاست‌های صنعتی و تجاری است.