توسعه بازار اوراق بهادار مبتنی بر کالا
بورس کالای ایران در دوره مورد بررسی، تمرکز ویژه‌ای بر تعمیق بازار اوراق بهادار مبتنی بر کالا داشته است. در این راستا، قراردادهای مالی و مشتقه مبتنی بر شمش نقره توسعه یافت. همچنین، راه‌اندازی گواهی سپرده سکه در خزانه بورس کالا و توسعه قراردادهای مشتقه بر پایه صندوق طلا از دیگر اقدامات مهم بود. این ابزارها با هدف افزایش تنوع در سبد سرمایه‌گذاری و مدیریت بهتر ریسک‌ها به بازار معرفی شدند.
ورود محصولات صنعتی و خودرو به بازار مالی
پس از تجربه موفق در عرضه گواهی سپرده کالایی برای فلزات گران‌بها و محصولات کشاورزی، بورس کالا دامنه این ابزار را گسترش داد. بر همین اساس، راه‌اندازی گواهی سپرده برای محصولات صنعتی و معدنی در دستور کار قرار گرفت. مشخصات گواهی سپرده میلگرد و گواهی سپرده گندله طراحی و به تصویب رسید. این اقدام مسیر ورود سرمایه‌های خرد به بخش تولید این محصولات استراتژیک را هموار می‌سازد. علاوه بر این، طراحی و تصویب گواهی سپرده خودرو به عنوان یک دارایی جدید، بستری شفاف برای تأمین مالی صنعت خودروسازی و سرمایه‌گذاری مردم فراهم آورد.
طراحی ابزارهای نوین مالی و تأمین مالی
از دیگر نوآوری‌های بورس کالا می‌توان به طراحی و تصویب صندوق‌های سرمایه‌گذاری چندکالایی اشاره کرد. این صندوق‌ها با قابلیت ویژه Multi-NAV، امکان مدیریت همزمان چند سبد دارایی کالایی را به سرمایه‌گذاران می‌دهند. همچنین، طراحی اوراق سلف موازی طلا و اوراق سلف موازی ارزی با قابلیت تسویه مبتنی بر طلا، ابزارهای جدیدی برای تأمین مالی و پوشش ریسک نوسانات ارزی در اختیار فعالان اقتصادی قرار داد.
ارتقای زیرساخت‌ها در بازار فیزیکی و مشتقه
بورس کالا در حوزه زیرساخت‌های معاملاتی نیز گام‌های مهمی برداشت. طراحی و تصویب تغییرات در زیرساخت‌های بازار مشتقه و مالی و همچنین برنامه‌ریزی برای راه‌اندازی معاملات PRX در این حوزه انجام شد. در بازار فیزیکی نیز، طراحی و اجرای مدل حراج همزمان به بهبود فرآیندهای کشف قیمت کمک کرد. اتصال سامانه‌های تسویه معاملات به سامانه اوراق گام و امکان تسویه از طریق برات الکترونیک، فرآیندهای مالی پس از معامله را به شکل چشمگیری تسهیل و تسریع کرده است.
***
مجموعه 14 اقدام نوآورانه بورس کالای ایران در یک سال اخیر، نشان‌دهنده یک چرخش استراتژیک از یک بازار معاملاتی صرف به یک نهاد مالی توسعه‌محور است. معرفی ابزارهایی مانند گواهی سپرده خودرو و میلگرد، سرمایه‌های خرد را به سمت بخش‌های مولد اقتصاد هدایت می‌کند. از سوی دیگر، ابزارهای مشتقه و صندوق‌های چندکالایی، عمق بازار را افزایش داده و به مدیریت ریسک فعالان اقتصادی کمک شایانی می‌نمایند. این تحولات نه تنها به شفافیت بیشتر قیمت‌ها منجر شده، بلکه نقش بورس کالا را به عنوان بازوی اصلی تأمین مالی صنایع مادر و پروژه‌های ملی تثبیت می‌کند. تداوم این مسیر می‌تواند زمینه‌ساز رشد پایدار اقتصادی و افزایش اعتماد در بازار سرمایه کشور باشد.
