راه‌اندازی 2 بازار جدید برای توسعه زیرساخت‌ها
بورس انرژی ایران در یک سال اخیر، با راه‌اندازی 2 بازار کاملاً جدید، گام مهمی در توسعه بازار برداشت. یکی از این اقدامات، ایجاد تالار معاملات برق آزاد بود که زمینه فعالیت 210 نیروگاه مقیاس کوچک را در این بستر فراهم کرد. علاوه بر این، راه‌اندازی بازار مبادله آب‌های نامتعارف به عنوان دومین بازار جدید، اقدامی نوآورانه برای مدیریت بهینه منابع آبی کشور محسوب می‌شود.
تسهیل تأمین مالی در صنایع نفت و برق
یکی از دستاوردهای کلیدی این دوره، تسهیل تأمین مالی برای صنایع حیاتی نفت و برق بود. بورس انرژی موفق به اخذ مجوز انتشار اوراق سلف موازی استاندارد به ارزشی حدود 195 هزار میلیارد ریال شد. از این میزان، 165 هزار میلیارد ریال اوراق سلف موازی استاندارد با دارایی‌های پایه متنوعی منتشر گردید. این دارایی‌ها شامل برق صادراتی، متانول و انواع هیدروکربن‌های سبک و سنگین بودند.
توسعه بازار بهینه‌سازی با گواهی‌های صرفه‌جویی
بورس انرژی با تمرکز بر بهبود ناترازی انرژی، بازار بهینه‌سازی مصرف را به شکل چشمگیری توسعه داد. این نهاد معاملات گواهی‌های صرفه‌جویی برق و گاز طبیعی را با ارزشی بالغ بر 76 هزار میلیارد ریال به انجام رساند. همچنین، «گواهی صرفه‌جویی نفت‌گاز (گازوئیل)» برای نوسازی ناوگان حمل و نقل و «گواهی صرفه‌جویی آب» برای مدیریت منابع آبی طراحی شدند.
بازگشت سرمایه و حمایت از انرژی‌های تجدیدپذیر
در این مدت، زمینه برای بازگشت سرمایه صنعت نیروگاهی از طریق فروش گواهی ظرفیت نقدی برق فراهم شد. ارزش این معاملات به بیش از 78 هزار میلیارد ریال رسید. در اقدامی دیگر برای حمایت از انرژی پاک، گواهی سپرده برق تجدیدپذیر نیز معامله‌پذیر شد. این ابزار فرآیند گردش منابع مالی در حوزه نیروگاه‌های تجدیدپذیر را تسهیل می‌کند.
عمق‌بخشی به بازار با ابزارها و مدل‌های مالی نو
برای افزایش عمق بازار، 12 ابزار نوین مالی طراحی و راه‌اندازی شد. آغاز معاملات گواهی سپرده پساب و گواهی سپرده نفتا و LHC انبار شرکت پارس بهین پالایش نفت قشم از جمله این موارد است. همچنین، زمینه‌سازی برای پذیرش انبارهای پالایش نفت لاوان و نفت ستاره خلیج فارس انجام گرفت. طراحی ابزارهایی مانند «اوراق سلف موازی گواهی صرفه‌جویی» و «گواهی کاهش انتشار آلاینده» نیز از دیگر اقدامات مهم در این راستا بود.
***
عملکرد یکساله بورس انرژی ایران نشان‌دهنده یک تحول ساختاری و حرکت از یک بازار کالایی ساده به یک پلتفرم مالی پیچیده و نوآور است. راه‌اندازی بازارهای جدید مانند آب و برق آزاد، زیرساخت‌های لازم برای قیمت‌گذاری شفاف و رقابتی در این حوزه‌های استراتژیک را فراهم می‌کند. توسعه ابزارهای مالی متنوع، از اوراق سلف تا گواهی‌های صرفه‌جویی و تجدیدپذیر، قدرت این بورس را در تأمین مالی صنایع، مدیریت ریسک و هدایت سرمایه‌ها به سمت بهره‌وری انرژی افزایش می‌دهد. این دستاوردها نه تنها به تعمیق بازار سرمایه کمک می‌کند، بلکه نقش کلیدی در حل چالش‌های کلان اقتصادی کشور مانند ناترازی انرژی و تأمین مالی پروژه‌ها ایفا می‌نماید.