ضرورت خروج صنعت فولاد از طرح‌های غیرهم‌راستا
مدیرعامل شرکت فولاد آلیاژی ایران با تأکید بر لزوم توقف طرح‌های فولادی فاقد توجیه فنی و اقتصادی، اعلام کرد که این صنعت بیش از هر زمان دیگری به تمرکز بر کیفی‌سازی و تولید محصولات دارای ارزش افزوده بالا نیاز دارد. به گفته محسن مصطفی‌پور، ادامه روند توسعه صرفاً کمّی، صنعت فولاد را از مسیر اصلی خود خارج کرده است. این رویکرد باید متوقف شود تا منابع به سمت تولیدات هدفمند و رقابت‌پذیر هدایت شوند.
صدور مجوزهای بی‌ضابطه؛ عامل چالش‌های فعلی
متأسفانه طی سال‌های گذشته، مجوزهای گسترده‌ای برای احداث واحدهای فولادی بدون در نظر گرفتن نقشه راه مصوب در طرح جامع فولاد کشور صادر شده است. مصطفی‌پور تصریح کرد این مجوزها بعضاً بدون توجه به ضوابط و ضرورت‌های زیرساختی اعطا شده‌اند. این تصمیمات غیرکارشناسی یکی از عوامل اصلی ایجاد شرایط چالش‌برانگیز کنونی در صنعت فولاد به شمار می‌رود.
تأثیر انتظارات منطقه‌ای بر توسعه نامتوازن صنعت
جایگاه راهبردی صنعت فولاد در توسعه مناطق مختلف، در برخی موارد باعث شکل‌گیری انتظارات منطقه‌ای برای احداث کارخانه‌های فولادی شده است. این در حالی است که تصمیم‌گیری در این حوزه کلان باید مبتنی بر مطالعات دقیق کارشناسی و نیازسنجی واقعی در سطح ملی باشد. سوق دادن منابع به سمت پروژه‌هایی که صرفاً بر اساس ملاحظات محلی تعریف می‌شوند، توازن کلان صنعت را بر هم می‌زند.
عدم توازن در ظرفیت و نیاز فولاد آلیاژی کشور
مدیرعامل فولاد آلیاژی ایران به عدم تناسب میان ظرفیت تولید و تقاضای داخلی اشاره کرد. وی گفت در حال حاضر ظرفیت منصوبه تولید فولاد آلیاژی در کشور 2.5 میلیون تن است، در حالی که نیاز واقعی بازار داخلی حدود 800 هزار تن برآورد می‌شود. این شکاف عمیق، لزوم بازنگری در سیاست‌های توسعه‌ای را بیش از پیش نمایان می‌کند.
یک نمونه از طرح‌های فاقد اولویت در صنعت
مصطفی‌پور به عنوان نمونه‌ای بارز از ضرورت بازنگری در پروژه‌ها، به طرح احداث واحد 400 هزار تنی فولاد آلیاژی در شرکت سنگ‌آهن مرکزی اشاره کرد. وی با بیان اینکه این طرح حدود 40 درصد پیشرفت فیزیکی دارد، این پرسش را مطرح کرد که اجرای چنین پروژه‌ای در شرکتی که مأموریت اصلی آن حوزه معدن است، چه اولویتی دارد و چگونه با اهداف کلان صنعت همسو می‌شود.
انتقال مستقیم موضوع به رئیس‌جمهور
این مسئله به صورت مستقیم به رئیس‌جمهور محترم منتقل شده است و ایشان نیز بر ضرورت جلوگیری از صدور مجوزهای جدید برای طرح‌های فولادی تأکید کرده و دستورات لازم را صادر نموده‌اند. با این وجود، به اعتقاد مدیرعامل فولاد آلیاژی، این موضوع باید در قالب یک لایحه یا طرح جامع مدون شود تا ضمانت اجرایی پیدا کند.
لزوم طرح موضوع در مجامع تخصصی
مصطفی‌پور پیشنهاد کرد که این چالش مهم در همایش‌های تخصصی مانند کنفرانس استیل‌پرایس به بحث کارشناسی گذاشته شود. وی همچنین از حمایت وزیر صنعت، معدن و تجارت از این رویکرد خبر داد و افزود که وزیر صمت بر این اصل تأکید دارد و تاکنون از مواضع خود عدول نکرده است. حمایت انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران نیز می‌تواند مسیر تحقق این مطالبه را هموارتر سازد.
فقدان توازن در کل زنجیره فولاد
این چالش تنها محدود به فولاد آلیاژی نیست و در کل زنجیره فولاد، از جمله در بخش‌های گندله و آهن اسفنجی نیز به دلیل نبود هماهنگی و برنامه‌ریزی دقیق، شاهد فقدان توازن هستیم. بنابراین، ضروری است با نظارت دقیق، سرمایه‌گذاری‌ها به سمت تولیدات هدفمند، ارزشمند و دارای مزیت رقابتی هدایت شوند.
***
تأکید مدیرعامل فولاد آلیاژی ایران بر توقف طرح‌های توسعه‌ای فاقد توجیه، زنگ خطری جدی برای سیاست‌گذاری‌های کلان صنعتی کشور است. وجود ظرفیت 2.5 میلیون تنی فولاد آلیاژی در برابر نیاز 800 هزار تنی داخلی، به وضوح نشان‌دهنده عدم توازن بین عرضه و تقاضا و هدررفت منابع سرمایه‌ای است. این اظهارات نشان می‌دهد که صنعت فولاد از توسعه بی‌رویه و کمّی اشباع شده و اکنون نیازمند یک شیفت استراتژیک به سمت کیفی‌سازی، تولید محصولات با ارزش افزوده بالا و افزایش رقابت‌پذیری در بازارهای جهانی است. در شرایطی که کشور با بحران انرژی و محدودیت‌های صادراتی مواجه است، تمرکز بر بهینه‌سازی ظرفیت‌های موجود و جلوگیری از پروژه‌های جدید، منطقی‌ترین رویکرد برای حفظ پایداری و رشد این صنعت راهبردی محسوب می‌شود.