گواهی سپرده؛ دروازه ورود مستقیم به بازار طلا
سرمایه‌گذاران می‌توانند به طور مستقیم در طلای بورسی از طریق گواهی‌های سپرده کالایی سرمایه‌گذاری کنند. این اوراق بهادار مالکیت فرد بر مقدار مشخصی کالا را تأیید می‌کنند. پشتوانه این اوراق، قبض انبار استاندارد صادر شده توسط انبارهای مورد تأیید بورس کالا است. در حال حاضر، معاملات گواهی سپرده شمش طلا، نقره، سکه و زعفران به صورت پیوسته در بورس کالای ایران انجام می‌شود.
انواع گواهی سپرده سکه؛ از خزانه بانکی تا بورس کالا
سرمایه‌گذاران در بازار سکه طلا با 2 گزینه اصلی مواجه هستند. گزینه اول گواهی سپرده سکه در خزانه بانک‌ها است. گواهی‌های بانک‌های رفاه، آینده و سامان تا سررسیدهای مشخص در سال 1404 قابل معامله هستند. گزینه دوم، ابزار جدیدتری با نماد CD1GOC0001 است که از 17 اردیبهشت 1403 معرفی شد. هر گواهی آن معادل 1 سکه کامل است و فرآیند تحویل فیزیکی آن از طریق سامانه نوبت‌دهی تسهیل شده است.
شمش طلا؛ فرصت سرمایه‌گذاری خرد در مقیاس بزرگ
گواهی سپرده شمش طلا نیز ابزاری جذاب برای سرمایه‌گذاری مستقیم محسوب می‌شود. دارایی پایه این معاملات، شمش طلای تقریباً 1 کیلوگرمی با عیار حداقل 995 است. هر گواهی سپرده معادل 0.1 گرم (100 سوت) طلا ارزش‌گذاری شده و حداقل میزان خرید آن 1 گواهی است. این ساختار، امکان سرمایه‌گذاری با مبالغ بسیار اندک را برای عموم مردم فراهم می‌آورد. سرمایه‌گذاران برای معامله شمش و سکه خزانه بورس کالا به کد مالی (نقدی) بورس کالا نیاز دارند.
صندوق‌های سرمایه‌گذاری؛ مدیریت حرفه‌ای دارایی طلا
سرمایه‌گذاری غیرمستقیم راهکاری برای سپردن وجوه به مدیران متخصص از طریق صندوق‌های سرمایه‌گذاری است. هم‌اکنون 24 صندوق سرمایه‌گذاری مبتنی بر طلا در بازار سرمایه فعال هستند. این صندوق‌ها سبد دارایی خود را در گواهی سپرده شمش طلا، نقره، سکه و سایر اوراق سرمایه‌گذاری می‌کنند. تفاوت اصلی این صندوق‌ها در ترکیب دارایی‌ها و مدیریت ریسک حباب سکه است. این صندوق‌ها از ساعت 12 تا 18 با نوسان 10 درصدی معامله می‌شوند و توجه به NAV ابطال در معاملات آن‌ها اهمیت دارد.
اوراق مشتقه؛ ابزار پیشرفته مدیریت ریسک و سودآوری
اوراق مشتقه به دلیل ویژگی‌هایی مانند معاملات دوطرفه و خاصیت اهرمی، جذاب‌ترین بخش بازار طلای بورسی به شمار می‌روند. سرمایه‌گذاران با دریافت کد مشتقه کالایی می‌توانند در قراردادهای آتی و اختیار معامله مشارکت کنند. قراردادهای آتی در بورس کالا نقدشوندگی بیشتری دارند، در حالی که در بازار سهام وضعیت برعکس است. این ابزارها از ساعت 12 تا 18 با دامنه نوسان 5 درصدی (برای قراردادهای آتی) معامله می‌شوند و ورود به آن‌ها نیازمند دانش تخصصی است.
عبور ارزش بازار مشتقه طلا از مرز 1,200 میلیارد تومان
بازار مشتقه طلا شاهد رشد چشمگیری بوده است. تا تاریخ 11 شهریور، تعداد موقعیت‌های باز در قراردادهای آتی و آپشن به 8,241,490 موقعیت رسید. این تعداد، ارزش بازاری معادل 1,208 میلیارد تومان را رقم زد. حدود 69 درصد از این موقعیت‌ها به اختیار معامله صندوق طلای لوتوس اختصاص داشت. از نظر ارزش بازار، قرارداد آتی صندوق لوتوس با 34 درصد و اختیار معامله همین صندوق با 26 درصد بیشترین سهم را در اختیار دارند.
«فزر»؛ تنها نماد بورسی تولیدکننده طلا
شرکت پویا زرکان آق‌دره با نماد «فزر» تنها شرکت بورسی فعال در حوزه تولید شمش طلا و نقره است. این شرکت که در سال 1399 وارد بورس شد، گزینه‌ای منحصربه‌فرد برای سرمایه‌گذارانی است که به دنبال خرید سهام مبتنی بر طلا هستند. معاملات این سهم مشابه سایر شرکت‌ها، از شنبه تا چهارشنبه بین ساعت 9:00 تا 12:30 با دامنه نوسان 3 درصدی انجام می‌شود.
***
بازار طلای بورسی با ایجاد ساختارهای متنوع، فرآیند سرمایه‌گذاری در این فلز گران‌بها را برای عموم مردم تسهیل و دموکراتیزه کرده است. ابزارهایی مانند گواهی سپرده و صندوق‌های سرمایه‌گذاری، موانع سنتی مانند ریسک نگهداری، خطر تقلب و نیاز به سرمایه اولیه بالا را به طور کامل حذف کرده‌اند. این تحول، نقدشوندگی بازار طلا را به شکل چشمگیری افزایش داده و آن را به سپری کارآمد و در دسترس برای حفظ ارزش دارایی در برابر تورم تبدیل کرده است. رشد قابل توجه ارزش بازار مشتقه نیز نشان از بلوغ این بازار و استقبال سرمایه‌گذاران حرفه‌ای از ابزارهای نوین مدیریت ریسک و سودآوری دارد. در مجموع، طلای بورسی یک گزینه استراتژیک برای تنوع‌بخشی به سبد دارایی و مقابله با نوسانات اقتصادی محسوب می‌شود.