هیات عالی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، با تصویب “دستورالعمل تاسیس، فعالیت، انحلال و نظارت بر کارگزاران رمزپول”، چارچوب قانونی مشخصی برای این حوزه تعریف کرد. این مقررات که با هدف شفاف‌سازی، نظارت و بهره‌گیری از ظرفیت‌های فناوری‌های نوین مالی تدوین شده، شامل 58 ماده و 28 تبصره است. این دستورالعمل که 3 ماه پس از تاریخ تصویب لازم‌الاجرا می‌شود، بر تمامی مراحل فعالیت صرافی‌های ارز دیجیتال نظارت خواهد داشت.
هدف‌گذاری برای شفافیت و بهره‌گیری از فناوری‌های نوین
با هدف ساماندهی به بازار رو به رشد رمزپول‌ها در کشور، هیات عالی بانک مرکزی دستورالعمل جامعی را برای این حوزه به تصویب رساند. این اقدام استراتژیک به منظور استفاده بهینه از ظرفیت‌ها و فرصت‌های نهفته در توسعه فناوری‌های نوین مالی (فین‌تک) صورت گرفته است. مهم‌ترین اهداف این مصوبه، تقویت شفافیت در کلیه فعالیت‌های مرتبط با رمزپول، جلوگیری از فعالیت‌های غیرقانونی و همچنین آگاهی‌بخشی دقیق به عموم مردم و سرمایه‌گذاران در این حوزه می‌باشد.
چارچوب قانونی و تعریف دقیق رمزپول
بانک مرکزی با استناد به جایگاه قانونی خود به عنوان متولی مدیریت بازار پول و ارز و تنظیم‌گر نظام‌های پرداخت کشور، این چارچوب را تدوین نموده است. این اقدام مستند به مواد 4، 24، 59 و 64 قانون بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران صورت پذیرفته است. بر اساس این دستورالعمل، رمزپول به عنوان نوعی پول دیجیتال رمزنگاری‌شده تعریف می‌شود که در بستر پایگاه داده اشتراکی (متمرکز یا غیرمتمرکز) ایجاد و مبادله می‌گردد. این تعریف کلیه توکن‌های معاملاتی را در بر می‌گیرد، اما پول دیجیتال بانک مرکزی (CBDC) را از این دسته مستثنی می‌کند.
پوشش جامع فعالیت کارگزاران: از تاسیس تا انحلال
این دستورالعمل جدید به صورت دقیق و جامع، تمامی جنبه‌های فعالیت یک کارگزار رمزپول را تحت پوشش قرار می‌دهد. در متن آن، نحوه صدور اجازه‌نامه تاسیس و شرایط اخذ مجوز فعالیت به روشنی تشریح شده است. همچنین، وظایف و مسئولیت‌های کارگزار رمزپول، ترتیبات مربوط به حاکمیت شرکتی و الزامات مدیریتی به تفصیل بیان گردیده است. علاوه بر این، فرآیندهای قانونی مرتبط با انحلال و ورشکستگی این نهادها نیز پیش‌بینی شده تا از حقوق مشتریان محافظت شود.
جزئیات تصویب و زمان‌بندی اجرای دستورالعمل
«دستورالعمل تأسیس، فعالیت، انحلال و نظارت بر کارگزاران رمزپول» مشتمل بر 58 ماده و 28 تبصره می‌باشد. این مصوبه در چهل و یکمین جلسه هیأت عالی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در تاریخ 1404/07/05 به تصویب نهایی رسید. بر اساس اعلام رسمی، این دستورالعمل 3 ماه پس از تاریخ تصویب، یعنی از ابتدای زمستان سال 1404، برای کلیه فعالان این حوزه لازم‌الاجرا خواهد بود.
***
تصویب دستورالعمل کارگزاران رمزپول توسط بانک مرکزی، یک گام بسیار مهم به سوی به رسمیت شناختن و قانونمندسازی اقتصاد دیجیتال در ایران است. این اقدام با ایجاد یک چارچوب قانونی مشخص، می‌تواند به کاهش ریسک سرمایه‌گذاری، جلوگیری از کلاهبرداری و پولشویی، و محافظت از مصرف‌کنندگان منجر شود. از منظر اقتصادی، این شفافیت قانونی می‌تواند زمینه را برای جذب سرمایه‌گذاری‌های داخلی و خارجی در حوزه فین‌تک فراهم کرده و به نوآوری در خدمات مالی کمک کند. با این حال، چالش اصلی در اجرای موثر و متوازن این مقررات خواهد بود تا ضمن ایجاد نظارت، مانعی برای رشد و نوآوری این صنعت نوپا ایجاد نکند.