امیرحسین ارضا، مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری توسعه توکا، گواهی سپرده کالایی را یک ابزار مالی کلیدی برای توسعه بازار سرمایه معرفی کرد. او تأکید نمود که این ابزار با افزایش شفافیت و کاهش هزینه‌ها، معاملات را تسهیل می‌کند. به گفته وی، اوراق بهادارسازی این گواهی‌ها می‌تواند مسیر تأمین مالی شرکت‌های بزرگ تولیدی را هموار سازد. این فرآیند نقدشوندگی بازار را افزایش داده و به رشد اقتصاد ملی کمک شایانی می‌کند.
چیستی و کارکرد گواهی سپرده کالایی
گواهی سپرده کالایی (Commodity Deposit Certificate) سندی با ارزش مالی است که مالکیت فرد بر مقدار مشخصی از یک کالا را نشان می‌دهد. این کالا باید دارای استانداردهای معین بوده و در انبارهای مورد تأیید بورس کالا نگهداری شود. به عنوان مثال، دارنده گواهی سپرده گندله، مالک میزان معینی گندله با عیار مشخص است. او می‌تواند در زمان سررسید، کالای خود را از انبار تعیین‌شده تحویل بگیرد. این گواهی‌ها همانند سایر ابزارهای مالی در بازار سرمایه قابلیت خرید و فروش دارند.
جایگاه گواهی سپرده در اقتصاد ایران
بازار سرمایه ایران به همت سازمان بورس و بورس کالا، شاهد گسترش گواهی‌های سپرده برای کالاهای متنوع است. این روند توسعه‌ای همچنان ادامه دارد و نقش مهمی در اقتصاد ایفا می‌کند. از کارکردهای اصلی این اوراق می‌توان به تسهیل فرآیند معاملات در بازار اشاره کرد. همچنین، این ابزار شفافیت را در مبادلات به طور چشمگیری افزایش می‌دهد. کاهش هزینه‌های معاملاتی نیز از دیگر مزایای مهم آن برای فعالان بازار است که به شکوفایی اقتصاد ملی کمک می‌کند.
اوراق بهادارسازی؛ حلقه مکمل تأمین مالی
اوراق بهادارسازی گواهی‌های سپرده کالایی، گام بعدی و تکمیل‌کننده این زنجیره مالی است. در ادبیات مالی جهانی، اوراق مبتنی بر دارایی یا (Asset-Backed Securities (ABS به ابزارهایی گفته می‌شود که ارزش خود را از یک دارایی فیزیکی می‌گیرند. توسعه این اوراق در کشور می‌تواند مزایای متعددی به همراه داشته باشد. این ابزارها با افزایش نقدشوندگی بازار، ریسک معاملات را کاهش می‌دهند. مهم‌تر از آن، مسیر تأمین مالی بنگاه‌های بزرگ اقتصادی از طریق بازار سرمایه را هموارتر می‌سازند.
نقش کلیدی در تأمین مالی زنجیره تولید
تأمین مالی زنجیره تأمین (Supply Chain Finance) یکی از چالش‌های اصلی در بنگاه‌های بزرگ تولیدی محسوب می‌شود. گواهی‌های سپرده کالایی می‌توانند در این زمینه نقشی حیاتی و کلیدی ایفا کنند. استفاده از این ابزارها ظرفیت بازار سرمایه را برای تأمین مالی بخش تولید به شکل معناداری افزایش می‌دهد. این امر به تداوم و پایداری چرخه تولید در صنایع بزرگ کشور کمک می‌کند و وابستگی به روش‌های سنتی تأمین مالی را کاهش می‌دهد.
***
گواهی سپرده کالایی به عنوان یک ابزار نوین مالی، ظرفیت بالایی برای تعمیق بازار سرمایه ایران دارد. این ابزار با ایجاد شفافیت و استانداردسازی، اعتماد سرمایه‌گذاران را به معاملات کالایی افزایش می‌دهد. مهم‌ترین چشم‌انداز آن، حرکت به سمت اوراق بهادارسازی دارایی‌های کالایی است. این فرآیند می‌تواند منابع مالی جدیدی را برای بنگاه‌های بزرگ اقتصادی آزاد کند. در نتیجه، وابستگی شرکت‌ها به نظام بانکی کاهش یافته و هزینه تأمین مالی برای بخش تولید بهینه‌تر می‌شود. موفقیت این ابزارها در گرو حمایت نهادهای ناظر و توسعه زیرساخت‌های لازم برای افزایش نقدشوندگی آن‌ها خواهد بود.