اصغر باقریان، مدیر مجتمع مس سونگون، از تسریع عملیات اجرایی پروژه تصفیه‌خانه زهاب اسیدی پخیرچای خبر داد. این پروژه استراتژیک با هدف سالم‌سازی منابع آبی منطقه و حفاظت از محیط زیست طراحی شده است. علاوه بر منافع زیست‌محیطی، این طرح با استفاده از فناوری‌های پیشرفته، امکان استحصال سالانه 200 تن مس کاتدی را فراهم می‌کند که ارزش افزوده اقتصادی قابل توجهی به همراه خواهد داشت. این پروژه یکی از اولویت‌های اصلی شرکت ملی صنایع مس ایران در راستای توسعه پایدار محسوب می‌شود.
یک چالش تاریخی؛ «پخیرچای» یا رودخانه مسین سونگون
اصغر باقریان، مدیر مجتمع سونگون، در جریان بازدید از پروژه تصفیه‌خانه، به ریشه‌های طبیعی و تاریخی آلودگی رودخانه منطقه اشاره کرد. وی توضیح داد که به دلیل وجود توده‌های عظیم مس پورفیری در محدوده سونگون، آب‌های منطقه از گذشته‌های دور تحت تأثیر واکنش‌های ژئوشیمیایی با سنگ‌های میزبان قرار داشته‌اند. نام‌گذاری این رودخانه به «پخیرچای» توسط اهالی محلی نیز نشان‌دهنده همین واقعیت تاریخی و وجود یون‌های مس در آب آن بوده است.
یک راهکار پایدار؛ پروژه تصفیه‌خانه پخیرچای
مدیر مجتمع سونگون در ادامه افزود که با گسترش فعالیت‌های معدنی در این منطقه، لزوم مدیریت این پدیده بیش از پیش احساس شد. در همین راستا و منطبق بر برنامه‌های توسعه پایدار شرکت ملی صنایع مس ایران، پروژه احداث تصفیه‌خانه پخیرچای در دستور کار قرار گرفت. اهداف اصلی این طرح شامل سالم‌سازی کامل روان‌آب پخیرچای، جلوگیری از هدررفت منابع ارزشمند معدنی و استحصال مس از زهاب اسیدی موجود است.
شتاب‌گیری عملیات اجرایی پروژه
باقریان به تشریح وضعیت اجرایی پروژه پرداخت و گفت که پس از اخذ مجوزهای لازم و برگزاری مناقصه در اواخر سال گذشته، قرارداد نهایی در خرداد ماه سال 1404 به شرکت برنده ابلاغ شد. بلافاصله پس از آن، عملیات تجهیز کارگاه و تهیه نقشه‌های اجرایی آغاز گردید. وی افزود: «با تأمین بخشی از زیرساخت‌ها و نقدینگی مورد نیاز از ابتدای ماه جاری، عملیات اجرایی پروژه نسبت به 5 ماه گذشته، سرعت چشمگیری گرفته و هم‌اکنون کار در چندین جبهه کاری به صورت همزمان در حال انجام است».
فناوری پیشرفته برای تصفیه آب و بازیابی منابع
بر اساس توضیحات باقریان، فرآیند تصفیه زهاب اسیدی پخیرچای در 3 مرحله پیچیده و پیشرفته انجام خواهد شد. این فرآیند شامل 2 مرحله ترسیب هیدروکسیدی و یک مرحله نهایی با بهره‌گیری از تکنولوژی‌های مدرن UF و NF است. پس از تکمیل فرآیند تصفیه و انجام کنترل‌های نهایی کیفیت، آب خروجی کاملاً مطابق با استانداردهای دقیق زیست‌محیطی در بستر رودخانه ایلگینه رهاسازی می‌شود. در این پروژه، استحصال مس از رسوبات هیدروکسیدی نیز پیش‌بینی شده که انتظار می‌رود سالانه 200 تن مس کاتدی از این طریق تولید گردد.
زیرساخت‌های جامع برای جلوگیری از انتشار آلودگی
وی به اقدامات زیرساختی پروژه اشاره کرد و گفت برای جلوگیری از انتشار آلودگی در بستر رودخانه و ممانعت از اختلاط زهاب با روان‌آب‌های دیگر، زهاب از محل ظهور تا محل تصفیه‌خانه از طریق خط لوله منتقل می‌شود. علاوه بر این، عملیات خاکبرداری و ساخت مخزن بتنی متعادل‌ساز به حجم 6000 مترمکعبی، احداث دیواره سنگی سیل‌بند در حریم رودخانه، پایدارسازی شیروانی‌ها و انجام مهندسی دقیق تصفیه‌خانه از دیگر بخش‌های مهم این پروژه است.
اولویت استراتژیک و پایش مستمر
مدیر مجتمع سونگون در پایان با قاطعیت تأکید کرد که با توجه به اهمیت بالای مسائل زیست‌محیطی در نقشه راه توسعه پایدار سونگون، پروژه تصفیه‌خانه پخیرچای یکی از اولویت‌های اصلی مجتمع و شرکت ملی صنایع مس ایران است. اهمیت این پروژه به حدی است که وضعیت پیشرفت آن به صورت هفتگی در جلسات تخصصی به دقت پایش و بررسی می‌شود تا از اجرای به موقع و با کیفیت آن اطمینان حاصل شود.
***
پروژه تصفیه‌خانه پخیرچای یک نمونه برجسته از پیاده‌سازی اقتصاد چرخشی در صنعت معدنکاری ایران است. این طرح یک تهدید زیست‌محیطی (زهاب اسیدی) را به دو فرصت ارزشمند تبدیل می‌کند: احیای یک منبع آبی سالم و تولید یک محصول استراتژیک (مس کاتدی). سرمایه‌گذاری در این پروژه، فراتر از یک هزینه زیست‌محیطی، یک سرمایه‌گذاری هوشمندانه با بازگشت مالی مستقیم است. تولید سالانه 200 تن مس، بخشی از هزینه‌های عملیاتی تصفیه‌خانه را جبران کرده و بهای تمام‌شده شرکت را بهینه می‌کند. این رویکرد، ضمن تقویت اعتبار اجتماعی و برند شرکت، مدل کسب‌وکار سونگون را در برابر مقررات سخت‌گیرانه زیست‌محیطی آینده مقاوم‌تر می‌سازد.