سومین همایش مدیریت ایمنی فرایند (PSM) به میزبانی شرکت پلیمر آریاساسول و با حضور مدیران ارشد صنعت نفت برگزار شد. معاون وزیر نفت در این نشست بر اهمیت یادگیری از رویدادها و تقویت سیستم‌های ایمنی چندلایه تأکید کرد. مدیرکل HSE وزارت نفت نیز از ابلاغ راهنمای استقرار PSM و شمولیت ۱۱۶ شرکت در این طرح خبر داد. در این رویداد، آریاساسول به عنوان پیشگام معرفی شد و از ۶ طرح برتر شرکت‌های نفتی و پتروشیمی در حوزه ایمنی تقدیر به عمل آمد.
درس‌آموزی از بحران؛ رویکرد جدید معاون وزیر
حسن عباس‌زاده، معاون وزیر نفت و مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی، در سومین همایش مدیریت ایمنی فرایند، نگاهی متفاوت به مفهوم ایمنی ارائه داد. او این همایش را فراتر از یک گردهمایی معمولی دانست و آن را “نشست تخصصی برای یادگیری مشترک” نامید. عباس‌زاده با اشاره به تجربه تلخ جنگ ۱۲ روزه و تهدیدات امنیتی اخیر، بر ضرورت بازنگری در سیستم‌های ایمنی تأکید کرد. به گفته وی، لایه‌های ایمنی باید به گونه‌ای طراحی شوند که در برابر مخاطرات پیچیده و ترکیبی مقاوم باشند. این رویکرد مستلزم تحلیل دقیق نقاط ضعف گذشته و شناسایی فرصت‌هایی است که می‌توانست منجر به واکنش سریع‌تر و مؤثرتر شود.
آمار حوادث فرآیندی و راهبرد وزارت نفت
شهرام احمدی، مدیرکل HSE وزارت نفت، آمارهای تکان‌دهنده‌ای از حوادث چهار سال گذشته ارائه کرد. بر اساس گزارش وی، حدود ۵۰ درصد از کل حوادث صنعت نفت ریشه در ضعف فرآیندها داشته‌اند. همچنین، نزدیک به ۷۰ درصد از این رخدادها مستقیماً به نقص در تجهیزات و فعالیت‌های تعمیراتی مربوط بوده‌اند. این آمار، اهمیت حیاتی “نظام مدیریت ایمنی فرآیند” را به عنوان تنها راهبرد تضمین پایداری تولید اثبات می‌کند. نقشه راه وزارت نفت در سه محور کلیدی سیاست‌گذاری، اجرا و نظارت تدوین شده است تا از تکرار فجایع جلوگیری کند.
بسیج ۱۱۶ شرکت برای استقرار نظام ایمنی
مدیرکل HSE وزارت نفت از ابلاغ رسمی راهنمای استقرار مدیریت ایمنی فرآیند در سال ۱۴۰۲ خبر داد. این ابلاغیه، ۱۱۶ شرکت اصلی و تابعه صنعت نفت را مکلف به اجرای دقیق استانداردهای جدید کرده است. خوشبختانه، تاکنون حدود ۹۰ درصد از این شرکت‌ها گام‌های اجرایی را آغاز کرده‌اند. علاوه بر اقدامات فنی، آموزش نیروی انسانی نیز در دستور کار قرار گرفته است. فاز نخست دوره‌های تخصصی با همکاری دانشگاه صنعت نفت برای ۶۰ نفر از کارشناسان کلیدی برگزار می‌شود تا بدنه کارشناسی صنعت برای مواجهه با چالش‌های ایمنی آماده شود.
آریاساسول؛ الگوی موفق پیاده‌سازی PSM
داود عمادی، مدیر HSE شرکت ملی صنایع پتروشیمی، شرکت آریاساسول را به عنوان یکی از پیشگامان و الگوهای موفق در استقرار سیستم‌های ایمنی معرفی کرد. وی تصریح کرد که استقرار واقعی PSM نیازمند یک تغییر فرهنگی در تمام سطوح سازمان است. واحد HSE به تنهایی نمی‌تواند مجری ایمنی باشد؛ بلکه تمامی واحدهای فنی، مهندسی و بهره‌برداری باید خود را متولی ایمنی بدانند. عمادی هدف از برگزاری این همایش‌ها را اشتراک‌گذاری همین مدل‌های موفق اجرایی دانست که قابلیت شبیه‌سازی در سایر مجتمع‌های پتروشیمی را داشته باشند.
معرفی و تقدیر از ۶ تجربه برتر صنعتی
در پایان این رویداد تخصصی، هیئت داوران مستقل پس از بررسی دقیق طرح‌های ارائه شده، ۶ تجربه برتر را شایسته تقدیر دانستند. این طرح‌ها نشان‌دهنده بلوغ فنی شرکت‌های ایرانی در مدیریت ریسک و ایمنی هستند:
- شرکت نفت ستاره خلیج‌فارس: ارزیابی واحدها با شاخص‌های کلیدی عملکرد (KPI) و اجرای سیستم حفاظتی روی راکتورهای CCR.
- شرکت پتروشیمی امیرکبیر: اجرای ممیزی جامع و تست اثبات عملکرد در سیستم‌های توقف اضطراری (ESD).
- شرکت پتروشیمی نوری: استفاده از هوش تجاری و مصنوعی در مدیریت دانش و استقرار سیستم مدیریت یکپارچه ریسک.
همچنین طرح‌های نرم‌افزاری و مدیریتی شرکت‌های پتروشیمی زاگرس، مجتمع گاز پارس جنوبی و نفت فلات قاره ایران نیز به عنوان پروژه‌های قابل تقدیر معرفی شدند.
***
سومین همایش مدیریت ایمنی فرایند نشان داد که صنعت نفت ایران از مرحله شعار عبور کرده و به سمت پیاده‌سازی عملیاتی سیستم‌های ایمنی مدرن حرکت می‌کند. آمار بالای حوادث فرآیندی، زنگ خطری جدی است که تنها با استقرار جامع سیستم PSM و بهره‌گیری از فناوری‌های نوین مانند هوش مصنوعی قابل کنترل خواهد بود. اشتراک‌گذاری تجربیات موفق شرکت‌هایی مانند آریاساسول، نوری و ستاره خلیج‌فارس، مسیر یادگیری را برای سایرین کوتاه‌تر می‌کند. اکنون چالش اصلی، تداوم این روند و نهادینه‌سازی فرهنگ ایمنی در تمامی لایه‌های عملیاتی و مدیریتی است.