شرکت فولاد خوزستان در حاشیه نمایشگاه متافو 1404، طی یک پنل تخصصی به تشریح جزئیات فنی و عملیاتی پروژه تبدیل لجن صنعتی به بریکت احیایی پرداخت. این دستاورد بومی که برای نخستین بار در مقیاس صنعتی اجرایی شده، توانسته است پسماندهای با عیار پایین را به محصولی با درجه متالیزیشن 90 تا 95 درصد ارتقا دهد. ظرفیت فعلی این واحد 400 تن در روز است که برنامه‌ریزی برای رسیدن به ظرفیت ماهانه 1000 تن در دستور کار قرار دارد. این پروژه بدون تحمیل هزینه سنگین و کاملاً با تکیه بر دانش داخلی اجرا شده است.
رفع ابهامات فنی در پنل تخصصی متافو
به دنبال بازتاب‌های گسترده خبر تولید بریکت احیایی از لجن صنعتی توسط فولاد خوزستان و طرح سوالات متعدد در محافل صنعتی پیرامون امکان‌پذیری اجرای این طرح در مقیاس بزرگ، این شرکت اقدام به برگزاری یک نشست فنی کرد. در روز نخست نمایشگاه متافو 1404، داوود تقی‌پور، رئیس واحد بازیافت ضایعات صنعتی، در پنلی اختصاصی حضور یافت تا با ارائه داده‌های دقیق و مستندات فنی، فرآیند تبدیل این ضایعات به محصول ارزشمند را برای کارشناسان و خبرنگاران تشریح کند و به شفاف‌سازی در خصوص این فناوری بومی بپردازد.
تبدیل پسماند کم‌ارزش به محصول استراتژیک
در ابتدای این نشست، ماهیت پروژه مورد بحث قرار گرفت. تقی‌پور با تاکید بر تغییر نگرش نسبت به لجن‌های صنعتی گفت که این مواد پیش از این صرفاً به عنوان ضایعات دورریز و کم‌اهمیت تلقی می‌شدند. اما با تغییر رویکرد و بهره‌گیری از دانش بومی، اکنون این پسماندها به عنوان ماده اولیه ارزشمند در فرآیند احیای مستقیم مورد استفاده قرار می‌گیرند. این تغییر پارادایم، نه تنها مشکل انباشت ضایعات را حل کرده، بلکه منبع جدیدی برای تغذیه خطوط تولید ایجاد نموده است.
آنالیز شیمیایی و ظرفیت‌سنجی مواد اولیه
رئیس واحد بازیافت ضایعات صنعتی، داده‌های فنی دقیقی از ترکیب شیمیایی لجن‌های صنعتی ارائه کرد. طبق آنالیزهای اولیه، این لجن‌ها حاوی 60 تا 65 درصد آهن کل (Total Fe) و 30 تا 35 درصد آهن فلزی (Fe Metal) بودند. همچنین درجه متالیزیشن اولیه آنها در حدود 30 تا 35 درصد ارزیابی شده بود. وجود این حجم از آهن در ضایعات، انگیزه اصلی برای بازگرداندن آنها به چرخه تولید از طریق یک متدولوژی فرآوری مناسب را فراهم کرد.
تشریح گام‌به‌گام فرآیند تولید بریکت
فرآیند تبدیل لجن به بریکت طی چند مرحله دقیق مهندسی انجام می‌شود. ابتدا لجن‌ها وارد فاز رطوبت‌زدایی و خشک‌سازی می‌شوند تا به شرایط پایدار برسند. سپس با فرمولاسیون مشخصی از مواد افزودنی (بایندرها) ترکیب شده و تحت فشار قرار می‌گیرند تا بریکت‌های اولیه شکل بگیرند. نقش مواد افزودنی، تضمین استحکام مکانیکی بریکت‌ها در حین عبور از کوره‌های احیا است تا ساختار خود را در دماهای بالا حفظ کنند.
جهش کیفی در محصول نهایی پس از احیا
نتایج حاصل از تست‌های آزمایشگاهی و عملیاتی روی محصول نهایی بسیار فراتر از انتظارات بوده است. پس از عبور بریکت‌های فرآوری‌شده از کوره احیا، شاخص‌های کیفی جهش چشمگیری داشته‌اند. آهن کل به بازه 85 تا 90 درصد و آهن فلزی به 80 تا 85 درصد افزایش یافته است. مهم‌تر از همه، درجه متالیزیشن به محدوده عالی 90 تا 95 درصد رسیده است که نشان می‌دهد این محصول قابلیت رقابت با آهن اسفنجی معمول را دارد و می‌تواند مستقیماً در کوره‌های قوس الکتریکی شارژ شود.
ظرفیت تولید فعلی و چشم‌انداز توسعه
در حال حاضر، واحد بازیافت با ظرفیت تولید روزانه 400 تن بریکت در حال فعالیت است. با این حال، برنامه‌های توسعه‌ای مدونی برای افزایش این ظرفیت تدوین شده است. طبق نقشه راه ترسیم شده، قرار است ظرفیت تولید ماهانه این واحد به مرز 1000 تن ارتقا یابد. این حجم از تولید، تاثیر ملموسی بر کاهش هزینه‌های تأمین مواد اولیه و بهینه‌سازی مصرف منابع در فولاد خوزستان خواهد داشت.
اقتصاد پروژه و تکیه بر توان داخلی
یکی از نکات کلیدی مطرح شده در این پنل، اقتصادی بودن طرح بود. به گفته تقی‌پور، اجرای این پروژه هزینه سرمایه‌ای سنگینی به شرکت تحمیل نکرده است، چرا که اساس آن بر اصلاح فرآیندها و استفاده از تجهیزات موجود استوار بوده است. تمامی مراحل طراحی و اجرا توسط متخصصان داخلی انجام شده و هیچ‌گونه وابستگی به مهندسی معکوس خارجی وجود نداشته است. این موضوع نشان‌دهنده بلوغ فنی تیم مهندسی و بهره‌برداری در حل چالش‌های صنعتی است.
***
موفقیت فولاد خوزستان در صنعتی‌سازی بازیافت لجن‌های احیا، یک مدل موفق از اقتصاد چرخشی (Circular Economy) در صنایع مادر است. تبدیل یک پسماند با هزینه دفع بالا به یک محصول با ارزش افزوده، حاشیه سود عملیاتی شرکت را بهبود می‌بخشد. دستیابی به متالیزیشن بالای 90 درصد در این روش، وابستگی به منابع سنگ آهن تازه را کاهش داده و بهره‌وری کل زنجیره تولید را ارتقا می‌دهد. این دستاورد می‌تواند به عنوان یک الگوی استاندارد برای سایر مجتمع‌های فولادی کشور جهت مدیریت پسماند و خلق ثروت مورد استفاده قرار گیرد.