مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور، در نشستی سه ساعته با مقامات وزارت راه و شهرسازی، دستورات اجرایی جدیدی برای تحول در حمل‌ونقل ریلی حومه‌ای صادر کرد. بر اساس این دستورات، سازمان برنامه و بودجه مکلف به تأمین مالی تعمیرات ناوگان و سازمان اداری و استخدامی موظف به تدوین ساختار “شرکت مادر تخصصی ریلی حومه‌ای” شد. رئیس‌جمهور همچنین بر جذب سرمایه بخش خصوصی و مولدسازی برای تکمیل پروژه‌ها و کاهش زیان‌دهی تأکید کرد.
اولتیماتوم رئیس‌جمهور برای ساماندهی قطارهای حومه‌ای
مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور ایران، در اقدامی کم‌سابقه و پیگیرانه، با حضور مجدد در ساختمان شهید دادمان وزارت راه و شهرسازی، جلسه‌ای تخصصی و سه ساعته را برای تعیین تکلیف وضعیت حمل‌ونقل ریلی حومه‌ای برگزار کرد. این نشست که در ادامه بازدید میدانی هشتم آبان‌ماه ۱۴۰۴ وی از شبکه ریلی تهران انجام شد، نشان‌دهنده عزم جدی دولت برای رفع چالش‌های مزمن این بخش است. رئیس‌جمهور پس از استماع گزارش‌های تخصصی و تطبیقی، دستورات صریحی را برای نهایی‌سازی ساختار سازمانی و همچنین تأمین اعتبارات فوری جهت تعمیرات اساسی قطارهای حومه‌ای صادر کرد تا روند خدمات‌رسانی به شهروندان تسریع شود.
بهره‌گیری از الگوی پاریس و برلین برای تهران
در این جلسه راهبردی، یکی از محورهای اصلی بحث، ارائه نتایج مطالعات تطبیقی میان سیستم‌های حمل‌ونقل ریلی حومه‌ای و منطقه‌ای در کلان‌شهرهای پیشرفته‌ای همچون پاریس و برلین و مقایسه آن با وضعیت فعلی تهران بود. کارشناسان با تشریح مدل‌های موفق جهانی، نقاط ضعف و قوت شبکه ریلی پایتخت را برجسته کردند. رئیس‌جمهور با تأکید بر لزوم الگوبرداری هوشمندانه از تجربیات موفق جهانی، خواستار پیاده‌سازی مدلی کارآمد شد که در آن مشارکت شهرداری‌ها و شکل‌گیری مجموعه‌های غیردولتی نقش پررنگی در تسریع تکمیل پروژه‌های ناتمام ایفا کنند.
تأسیس شرکت مادر تخصصی و تأمین مالی فوری
یکی از خروجی‌های مهم و عملیاتی این نشست، صدور دستور مستقیم به سازمان‌های برنامه و بودجه و اداری و استخدامی بود. طبق دستور رئیس‌جمهور، سازمان برنامه و بودجه موظف شد تا بدون فوت وقت نسبت به تأمین منابع مالی مورد نیاز برای تعمیرات اساسی ناوگان ریلی (به‌ویژه ۹ دستگاه ریل‌باس نیازمند تعمیر) اقدام کند. همزمان، سازمان امور اداری و استخدامی نیز مکلف گردید تا با هماهنگی وزارت راه و شهرسازی، ساختار اداری متناسب و چابکی را برای تشکیل “شرکت مادر تخصصی حمل‌ونقل ریلی حومه‌ای و منطقه‌ای”، با تمرکز ویژه بر منطقه تهران، طراحی و جهت تصویب نهایی ارائه دهد.
گزارش وزیر راه از دستاوردهای سفر چین
در بخش دیگری از این نشست تخصصی، فرزانه صادق، وزیر راه و شهرسازی، گزارش مبسوطی از سفر اخیر خود به کشور چین ارائه کرد. وی در این گزارش به تشریح جزئیات خدمات پیشرفته قطارهای حومه‌ای در چین و بررسی نیازهای زیرساختی و ناوگانی ایران برای رسیدن به استانداردهای مشابه پرداخت. این گزارش به عنوان یکی از مستندات پشتیبان برای تصمیم‌گیری‌های کلان در حوزه تأمین و نوسازی ناوگان ریلی مورد استفاده قرار گرفت و بر ضرورت به‌روزرسانی تکنولوژی ریلی کشور صحه گذاشت.
استراتژی مولدسازی و جذب سرمایه خصوصی
پزشکیان در بخش پایانی دستورات خود، راهبرد اقتصادی دولت برای توسعه این بخش را نیز مشخص کرد. وی تأمین ناوگان ریلی جدید را منوط به استفاده حداکثری از ظرفیت‌های “مولدسازی دارایی‌ها” و همچنین “فراخوان عمومی برای جذب سرمایه‌گذاران بخش خصوصی” دانست. رئیس‌جمهور هدف از اتخاذ این رویکرد را کاهش ضرر و زیان‌های انباشته در دوره بهره‌برداری و ایجاد یک مدل اقتصادی پایدار برای حمل‌ونقل عمومی عنوان کرد. پیش‌بینی می‌شود با تحقق اهداف این طرح و طبق اعلام مدیرعامل راه‌آهن، ظرفیت جابه‌جایی مسافر به ۱۶۰ میلیون نفر در سال با ۳۰۰ دستگاه ریل‌باس افزایش یابد.
***
ورود مستقیم و مکرر عالی‌ترین مقام اجرایی کشور به جزئیات پرونده قطارهای حومه‌ای، سیگنالی قوی از تغییر اولویت‌های بودجه‌ای به نفع “توسعه حمل‌ونقل عمومی” است. دستور برای تشکیل “شرکت مادر تخصصی” می‌تواند به پراکندگی مدیریتی بین راه‌آهن و شهرداری‌ها پایان دهد و فرآیند جذب سرمایه را تسهیل کند. تمرکز بر “مولدسازی” و “بخش خصوصی” نشان می‌دهد دولت به دلیل محدودیت‌های بودجه‌ای، به دنبال مدل‌های تأمین مالی غیرتورمی است. موفقیت این طرح نه تنها ترافیک کلان‌شهرها را کاهش می‌دهد، بلکه با کاهش مصرف سوخت، صرفه‌جویی ارزی قابل‌توجهی برای اقتصاد ملی به همراه خواهد داشت.