محمد جعفرپور، مدیرعامل شرکت مخابرات ایران، از اجرای طرح رایگان‌سازی فیبرکشی داخل منازل مشترکان خبر داد که پیش‌ازاین هزینه‌ای حدود ۲ میلیون تومان داشت. طبق این طرح، شرکت مخابرات علاوه بر حذف هزینه کابل‌کشی، مودم‌های فیبر نوری را نیز به‌صورت رایگان یا با یارانه دولتی (ارزان‌قیمت) به متقاضیان عرضه می‌کند. هدف از این مشوق‌ها، تسریع در مهاجرت از شبکه فرسوده مسی (با سرعت محدود ۱۶ مگابیت) به شبکه فیبر نوری (با سرعت تا ۱۰۰۰ مگابیت) است. در حال حاضر ۸۰۰ هزار اتصال فیبر نوری در کشور برقرار شده و هدف‌گذاری دولت چهاردهم، تکمیل ۶۰ درصد از این پروژه ملی با استفاده از ۷۰ درصد تجهیزات بومی است. همچنین اصلاح ناترازی مصرف اینترنت (۲۰ درصد ثابت، ۸۰ درصد موبایل) از دیگر اهداف این طرح است.
آغاز رسمی طرح فیبرکشی رایگان و توزیع مودم‌های یارانه‌ای
محمد جعفرپور، مدیرعامل شرکت مخابرات ایران، در یک گفت‌وگوی تلویزیونی جزئیات طرح جدید و جذاب مخابرات برای توسعه اینترنت پرسرعت را تشریح کرد. او به صراحت اعلام نمود که شرکت مخابرات ایران خود را ملزم می‌داند تا عملیات کابل‌کشی فیبر نوری در داخل منازل مشترکان را از این پس به‌صورت کاملاً رایگان انجام دهد. این تصمیم در حالی اجرایی می‌شود که تا پیش‌ازاین، مشترکان مجبور بودند برای کابل‌کشی داخل ساختمان مبلغی در حدود ۲ میلیون تومان پرداخت کنند، اما اکنون با حمایت‌های دولتی و شروع فاز گسترده مهاجرت از کابل مسی به فیبر نوری، این مانع مالی بزرگ از پیش پای متقاضیان برداشته شده است. علاوه بر خدمات کابل‌کشی، بسته‌های تشویقی ویژه‌ای نیز برای سخت‌افزار در نظر گرفته‌اند؛ به‌طوری‌که مودم‌های مخصوص فیبر نوری بر اساس انتخاب مشتری، یا به‌صورت کاملاً رایگان و یا با قیمت‌های یارانه‌ای و بسیار ارزان در اختیار آن‌ها قرار می‌گیرد.
تفاوت بنیادین تکنولوژی نوری با شبکه مسی فرسوده
مدیرعامل مخابرات در تشریح ضرورت این تغییر تکنولوژی توضیح داد که فیبر نوری ماهیتی کاملاً متفاوت با کابل‌های مسی قدیمی دارد. در شبکه‌های کابل مسی که قدمتی ۱۰۰ ساله در ایران دارند و ارتباطات در آن‌ها بر بستر جریان الکتریکی برقرار می‌شود، کاربران در بهترین حالت و با تکنولوژی VDSL تنها می‌توانند به میانگین سرعت ۱۶ مگابیت بر ثانیه دست یابند که این سرعت برای نیازهای روزمره و مدرن اینترنتی ناکافی است. در مقابل، شبکه فیبر نوری با بهره‌گیری از سرعت نور، امکان ارائه پهنای باندی تا ۱۰۰۰ مگابیت بر ثانیه (معادل یک گیگابیت) را برای کاربران خانگی فراهم می‌سازد. جعفرپور تأکید کرد که با توجه به ظهور فناوری‌های نوین مانند هوش مصنوعی و سرویس‌های سنگین ویدیویی، دسترسی به چنین سرعتی و پایداری بالای شبکه نوری، دیگر یک انتخاب نیست بلکه یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر محسوب می‌شود.
رشد دو برابری اتصالات و تغییر استراتژی توسعه
آمارها نشان می‌دهد که روند توسعه فیبر نوری در یک سال اخیر شتاب قابل‌توجهی گرفته است. طبق گفته‌های مدیرعامل مخابرات، در ابتدای شروع کار دولت چهاردهم، تعداد اتصالات فیبر نوری در کشور تنها حدود ۴۰۰ هزار مورد بود که رقمی بسیار پایین محسوب می‌شد. با این حال، با تمرکز ویژه دولت بر این پروژه، تعداد اتصالات در عرض یک سال به بیش از ۸۰۰ هزار مورد افزایش یافته و دو برابر شده است. جعفرپور البته به تفاوت مدل توسعه در ایران و کشورهای پیشرفته اشاره کرد و گفت که در حال حاضر توسعه در ایران بر مبنای تقاضای مشترک پیش می‌رود، درحالی‌که در کشورهای توسعه‌یافته، استراتژی جایگزینی کامل (تخلیه شبکه مسی و ارائه فیبر به تمام مشترکین) را اجرا می‌کنند. هدف‌گذاری فعلی بر این است که تا پایان دولت چهاردهم، بیش از ۶۰ درصد از این پروژه عظیم ملی اجرایی شود.
بحران ناترازی ترافیک و فشار بر شبکه موبایل
یکی از چالش‌های اصلی زیرساخت ارتباطی کشور که مدیرعامل مخابرات به آن پرداخت، ناترازی شدید در الگوی مصرف اینترنت است. در حال حاضر، حدود ۸۰ درصد ترافیک اینترنت کشور بر روی شبکه موبایل و تنها ۲۰ درصد بر روی شبکه ثابت قرار دارد. این در حالی است که استاندارد جهانی دقیقاً برعکس این وضعیت است (یعنی ۷۰ تا ۸۰ درصد مصرف روی شبکه ثابت). این فشار مضاعف بر شبکه موبایل باعث افت کیفیت آن شده است. با توسعه فیبر نوری و انتقال ترافیک سنگین به شبکه ثابت، نه‌تنها کیفیت اینترنت خانگی ارتقا می‌یابد، بلکه شبکه موبایل نیز تنفس خواهد کرد. به عنوان مشوقی دیگر، مخابرات اعلام کرده است که مکالمات بین استانی برای مشترکان فیبر نوری کاملاً رایگان خواهد بود.
تکیه بر توان داخلی و بومی‌سازی تجهیزات
نکته حائز اهمیت در اجرای این ابرپروژه ملی، استفاده حداکثری از توان تولیدکنندگان داخلی است. جعفرپور با افتخار اعلام کرد که بیش از ۷۰ درصد تجهیزات موردنیاز برای پروژه فیبر نوری، محصول کارخانجات ایرانی است. شرکت‌های داخلی نه‌تنها توانسته‌اند نیاز بازار داخل را تأمین کنند، بلکه در حال حاضر محصولات خود را به بازارهای خارجی نیز صادر می‌کنند. این رویکرد باعث شده است که ضمن توسعه زیرساخت‌های ارتباطی، اشتغال‌زایی و گردش مالی قابل‌توجهی نیز در صنعت مخابرات کشور ایجاد شود و وابستگی به تجهیزات خارجی کاهش یابد.
***
حذف هزینه اولیه ۲ میلیون تومانی و ارائه مودم رایگان، اقدامی استراتژیک برای غلبه بر «مقاومت قیمتی» مصرف‌کننده و تحریک تقاضا در بازار اینترنت ثابت است. این یارانه دولتی، در واقع نوعی سرمایه‌گذاری زیرساختی است که با انتقال ترافیک از شبکه گران‌قیمت و محدود موبایل به شبکه فیبر، هزینه‌های بلندمدت نگهداری شبکه (OPEX) را برای اپراتورها کاهش می‌دهد. استفاده از ۷۰ درصد تجهیزات بومی، ضریب فزاینده اقتصادی (Economic Multiplier) این پروژه را افزایش داده و از خروج ارز جلوگیری می‌کند. همچنین، افزایش سرعت اینترنت به ۱۰۰۰ مگابیت، بستر لازم برای رشد اقتصاد دیجیتال و کسب‌وکارهای مبتنی بر داده (Data-Driven) را فراهم می‌کند که مستقیماً بر رشد تولید ناخالص داخلی (GDP) اثرگذار است. در نهایت، تغییر الگوی مصرف از موبایل به ثابت، کارایی تخصیص منابع در صنعت مخابرات را بهینه می‌کند.