رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار در نشست تخصصی مبارزه با پولشویی، ضمن هشدار نسبت به عواقب قضایی سهلانگاری در فرآیندهای نظارتی، واحدهای مبارزه با پولشویی را خط مقدم پیشگیری از جرم در بازار سرمایه دانست. حجتاله صیدی تاکید کرد حتی کارمندان ساده در صورت تایید اطلاعات ناقص، ممکن است معاون جرم تلقی شوند. وی همچنین پیشنهاد داد برای مقابله با روشهای پیچیده و سازمانیافته پولشویی، دورههای آموزشی تخصصی هر 6 ماه یکبار برای کارکنان برگزار شود.
خط مقدم پیشگیری از جرم و هشدار به مدیران
حجتاله صیدی، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار، در نشستی تخصصی با ادبیاتی صریح به مدیران و کارکنان نهادهای مالی هشدار داد. وی واحدهای مبارزه با پولشویی را نه بخشهایی اداری و حاشیهای، بلکه «خط مقدم پیشگیری از جرم» توصیف کرد. صیدی با انتقاد از نگاه تقلیلگرایانه برخی مدیران که نیروهای مازاد یا کمتجربه را به این واحدها منتقل میکنند، تصریح کرد که این جایگاه نیازمند زبدهترین و هوشیارترین افراد است. هرگونه ضعف عملکرد در این بخش، مستقیماً امنیت کل بازار سرمایه را تهدید میکند.
تبعات سنگین قضایی برای تمام زنجیره پرسنلی
رئیس سازمان بورس بر مسئولیت تضامنی و زنجیرهای تمام افراد دخیل در فرآیندهای مالی تاکید کرد. طبق اظهارات وی، اگر جرمی در بستر بازار رخ دهد، از اولین فردی که فرمهای شناسایی مشتری (KYC) را تکمیل کرده تا کاربری که اطلاعات را در سیستم ثبت نهایی کرده، همگی در برابر قانون پاسخگو هستند. صیدی هشدار داد که حتی یک کارمند ساده که از سر سهلانگاری اطلاعات ناقصی را تایید کند، از نظر حقوقی میتواند به عنوان «معاون جرم» تحت پیگرد قضایی قرار گیرد. این موضعگیری نشاندهنده ریسک بالای حقوقی برای کارکنان نهادهای مالی در صورت عدم رعایت دقیق پروتکلها است.
اعتماد؛ قربانی اصلی پولشویی در بازار سرمایه
محور اصلی سخنان صیدی، نقش حیاتی «اعتماد» در شکلگیری و تداوم حیات بازار سرمایه بود. او استدلال کرد که پولشویی، فرآیندی تصادفی نیست بلکه اقدامی کاملاً سازمانیافته است که هدفش ضربه زدن به یکپارچگی و سلامت بازار است. وقتی پولهای کثیف وارد چرخه معاملات میشوند، اعتماد عمومی به عنوان مهمترین سرمایه بورس خدشهدار میشود. بدون اعتماد، بازاری وجود نخواهد داشت و اقتصاد ملی تضعیف خواهد شد. بنابراین مبارزه با این پدیده، نه فقط یک تکلیف قانونی، بلکه تلاشی برای بقای بازار است.
پیچیدگی روشهای بزهکاران و لزوم آموزش مداوم
صیدی با اشاره به اینکه بزهکاران همواره در تلاش برای یافتن راههای جدید هستند، گفت: «هرچه سیستمهای نظارتی پیچیدهتر شوند، روشهای پولشویی نیز پیشرفتهتر میشود.» او این رقابت را به مسابقه دزد و پلیس تشبیه کرد و بر لزوم بهروزرسانی دانش کارکنان تاکید نمود. رئیس سازمان بورس پیشنهاد داد که دورههای آموزشی تخصصی هر 6 ماه یکبار برگزار شود تا فعالان این حوزه با جدیدترین تکنیکها، تهدیدها و روشهای کشف جرم در سطح جهانی آشنا شوند.
نوسانسازی؛ پوششی برای تطهیر پول
یکی از نکات کلیدی مطرح شده در این نشست، سوءاستفاده از ذات نوسانی بازار سرمایه برای اهداف پولشویی بود. صیدی توضیح داد که نوسان قیمت در بورس امری مشروع است، اما مجرمان میتوانند از همین ویژگی برای طراحی فرآیندهای پیچیده پولشویی استفاده کنند. آنها با ایجاد نوسانات مصنوعی یا معاملات هدفمند، تلاش میکنند ردپای منشا پول را گم کنند. این موضوع ایجاب میکند که نظارتها از لایه شکلی و بررسی اسناد، به لایه محتوایی و تحلیل الگوهای معاملاتی ارتقا یابد.
تاثیر مستقیم مبارزه با فساد بر اقتصاد ملی
رئیس نهاد ناظر بازار سرمایه با ارائه یک تحلیل اقتصادی-اجتماعی، رابطه مستقیمی بین کاهش پولشویی و بهبود شاخصهای اقتصادی برقرار کرد. او معتقد است اگر بتوان حجم پولشویی را تنها 10 درصد کاهش داد، وضعیت کلی اقتصاد کشور میتواند بین 10 تا 20 درصد بهبود یابد. این ضریب فزاینده نشان میدهد که شفافیت مالی، تاثیر عمیقی بر کارایی اقتصادی و رفاه عمومی دارد. صیدی از همه فعالان بازار خواست تا فراتر از وظایف سازمانی، به مسئولیت اجتماعی خود در برابر سلامت اقتصاد کشور نیز پایبند باشند.
***
سخنان حجتاله صیدی نشاندهنده تغییر پارادایم در رویکرد سازمان بورس نسبت به مقوله نظارت است. تاکید بر مسئولیت کیفری تمام کارکنان، سطح ریسک را برای فعالان نهادهای مالی به شدت افزایش داده و آنها را به سمت رعایت وسواسگونه مقررات سوق میدهد. اشاره به رابطه معنادار کاهش پولشویی و رشد اقتصادی، سیگنالی مثبت به سرمایهگذاران واقعی است که نهاد ناظر عزم جدی برای پاکسازی بازار از جریانهای مخرب دارد. این رویکرد سختگیرانه، اگر با آموزش و تجهیز سیستمها همراه شود، میتواند ریسک سیستماتیک ناشی از فساد مالی را در بلندمدت کاهش دهد.