سازمان زمینشناسی و اکتشافات معدنی کشور با فعالسازی ۶۴۰ پروژه در ۱۱ استان، وارد فاز جدیدی از تولید دادههای پایه شده است. ابراهیم مولابیگی، معاون اکتشاف این سازمان، از بازگشت عملیات ژئوفیزیک هوایی پس از یک سال وقفه و بهکارگیری فناوریهای هایپراسپکترال برای شناسایی ذخایر پنهان خبر داد. طبق برنامه هفتم توسعه، تکمیل ۲ میلیون کیلومتر خطی ژئوفیزیک هوایی و نهاییسازی ۷۰ درصد پروژههای فعلی تا پایان سال ۱۴۰۵ در دستور کار قرار دارد.
شتابدهی به تولید اطلاعات پایه با ۶۴۰ پروژه فعال
سازمان زمینشناسی کشور با تمرکز بر تکمیل زیرساختهای اطلاعاتی بخش معدن، هماکنون ۶۴۰ پروژه فعال زمینشناسی و اکتشافی را در ۱۱ استان زرخیز کشور مدیریت میکند. ابراهیم مولابیگی، معاون اکتشاف سازمان، اعلام کرد که این پروژهها که فرآیند اجرایی آنها از سال ۱۴۰۱ تا ۱۴۰۴ آغاز شده، اکنون در اولویت نخست تکمیل قرار دارند. استراتژی زمانبندی سازمان بر این اصل استوار است که ۷۰ درصد از این حجم عظیم عملیاتی تا پایان سال ۱۴۰۵ به بهرهبرداری نهایی برسد و مابقی پروژهها نیز تا پایان برنامه هفتم توسعه تکمیل شوند. خروجی این طرحها، نقشههای دقیق و دادههای طلایی است که ریسک سرمایهگذاری را برای فعالان معدنی کاهش میدهد.
پایان توقف یکساله و احیای ژئوفیزیک هوایی
یکی از چالشهای اصلی سازمان در سال گذشته، زمینگیر شدن دو فروند بالگرد تخصصی و توقف کامل عملیات حیاتی ژئوفیزیک هوایی بود. با این حال، معاون اکتشاف سازمان نوید داد که از سال ۱۴۰۴ موتور این بخش دوباره روشن خواهد شد. بر اساس تکالیف ماده ۴۷ برنامه هفتم توسعه، سازمان موظف به برداشت ۲ میلیون کیلومتر خطی دادههای ژئوفیزیک هوایی است. این در حالی است که آمارهای فعلی نشان میدهد تاکنون تنها ۶۴۰ هزار کیلومتر خطی برداشت شده است. برای پر کردن این شکاف بزرگ و جبران عقبماندگیها، تدوین سازوکارهای حقوقی و فنی جهت ورود قدرتمند بخش خصوصی به این عرصه در مراحل پایانی قرار دارد.
گذر از روشهای سنتی با ورود فناوریهای هایپراسپکترال
تحول در اکتشافات معدنی ایران تنها به افزایش کمیت پروژهها محدود نمیشود، بلکه ارتقای کیفی روشها نیز در کانون توجه قرار گرفته است. برای نخستین بار در تاریخ اکتشافات ملی، دادههای فراطیفی (هایپراسپکترال) و متد پیشرفته مگنتوتلوریک در مقیاس وسیع وارد چرخه عملیاتی شدهاند. استفاده از این فناوریهای نوین، قدرت کارشناسان را برای نفوذ به لایههای پنهان زمین افزایش میدهد و امکان کشف ذخایر عمیق و غیرقابلشناسایی با روشهای کلاسیک را فراهم میکند. این رویکرد فناورانه، مسیر دسترسی به منابع جدید را کوتاهتر و دقیقتر خواهد کرد.
تمرکز بر مناطق مستعد و جلوگیری از هدررفت منابع
محور اصلی استراتژی نوین اکتشاف، اولویتبندی هوشمندانه مناطق جغرافیایی است. سازمان زمینشناسی تمرکز خود را بر پهنههایی قرار داده که بالاترین پتانسیل زمینشناسی برای کشف کانیهای ارزشمند را دارند. مولابیگی تأکید کرد که هدف نهایی، افزایش سرعت تولید داده، ارتقای ضریب دقت نقشهها و حذف کامل دوبارهکاریها در زنجیره اکتشاف است. بخش معدن کشور بدون دسترسی به دادههای پایه شفاف، بهروز و استاندارد قادر به توسعه نخواهد بود و این سازمان خود را متعهد میداند تا خوراک اطلاعاتی لازم را برای نهادهای تصمیمگیر و سرمایهگذاران فراهم کند.
***
فعالیتهای اخیر سازمان زمینشناسی نشاندهنده درک صحیح حاکمیت از نقش حیاتی دادههای پایه در زنجیره ارزش معدن است. تمرکز بر ۶۴۰ پروژه همزمان و تلاش برای جبران عقبماندگی در حوزه ژئوفیزیک هوایی، سیگنال مثبتی برای سرمایهگذاران بخش خصوصی محسوب میشود، چرا که ریسک اکتشاف را کاهش میدهد. با این حال، فاصله قابلتوجه میان عملکرد ۶۴۰ هزار کیلومتری فعلی با هدف ۲ میلیون کیلومتری برنامه هفتم، نیازمند تزریق فوری بودجه و مشارکت جدی بخش خصوصی است. موفقیت در بهکارگیری فناوریهای نوین میتواند هزینه کشف هر تن ماده معدنی را در بلندمدت کاهش دهد.
