سازمان بورس و اوراق بهادار در تصمیمی تاریخی و ساختارشکن، مکانیزم حجم مبنا را عملاً از معاملات بازار سرمایه حذف کرد. طبق مصوبه جدید، از ابتدای دیماه 1404، حجم مبنا برای تمامی شرکتهای بورسی و فرابورسی معادل «یک سهم» خواهد بود. این تغییر بنیادین که با هدف روانسازی معاملات صورت گرفته، همچنین به حذف مقررات گره معاملاتی منجر خواهد شد.
تحول بزرگ در ریزساختارهای بازار سرمایه
سازمان بورس و اوراق بهادار با تأیید مصوبات هیئتمدیره بورس و فرابورس، گامی بلند در جهت استانداردسازی معاملات برداشت. بر اساس این ابلاغیه، حجم مبنا برای کلیه نمادهای معاملاتی شرکتهای پذیرفتهشده در بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ایران تغییر میکند. تعیین عدد «1» به عنوان حجم مبنا، به معنای پایان دورانی است که پر نشدن حجم مبنا مانع از نوسان کامل قیمت پایانی میشد. این تصمیم یکی از مهمترین مطالبات فعالان بازار برای افزایش کارایی بوده است.
خداحافظی با گره معاملاتی از اول دیماه
اجرای این قانون جدید از تاریخ 1 دی 1404 آغاز خواهد شد و پیامدهای اجرایی مهمی دارد. با کاهش حجم مبنا به حداقل ممکن (یک سهم)، عملاً فلسفه وجودی مقررات «گره معاملاتی» نیز از بین میرود. بنابراین، همزمان با اجرای این مصوبه، قوانین مربوط به گره معاملاتی نیز در بازارهای بورس و فرابورس لغو میشود. این اقدام باعث میشود قیمتها سریعتر به تعادل برسند و صفهای خرید و فروش فرساینده کاهش یابد.
افزایش نقدشوندگی و شفافیت قیمتها
این تغییر ساختاری تأثیر مستقیمی بر نقدشوندگی سهام شرکتها خواهد داشت. با تعیین حجم مبنا برابر با 1 سهم، حتی با انجام یک معامله، قیمت پایانی سهم میتواند به اندازه دامنه نوسان کامل تغییر کند. این امر سرعت تعدیل قیمتها را با اخبار و اطلاعات جدید به شدت بالا میبرد. تحلیلگران معتقدند این تصمیم، بازار سرمایه ایران را یک گام به استانداردهای بازارهای مالی بینالمللی نزدیکتر میکند و از حبس قیمتها جلوگیری خواهد کرد.
***
تصمیم به تغییر حجم مبنا به عدد یک، نشاندهنده تغییر پارادایم رگولاتور به سمت آزادسازی مکانیزم قیمت است. این جراحی بزرگ اگرچه ممکن است نوسانات کوتاهمدت را افزایش دهد، اما در بلندمدت منجر به کشف قیمت واقعیتر و عادلانهتر میشود. حذف این محدودیت، جذابیت بازار را برای سرمایهگذاران حرفهای که به دنبال واکنش سریع قیمت به اطلاعات هستند، دوچندان میکند. این اقدام جسورانه، نقدشوندگی که رکن اصلی هر بازار مالی است را به طرز چشمگیری ارتقا میدهد.