بانک تجارت در اقدامی پیشرو، برای نخستین بار در شبکه بانکی کشور از طرح «پیشفروش ارز صادراتی» رونمایی کرد. این طرح همزمان با انتشار هفتمین مرحله اوراق مرابحه ارزی اجرا شد و هدف آن مدیریت ریسک نوسانات ارز برای صادرکنندگان و تأمین مالی پروژههای بزرگ پتروشیمی است. مدیرعامل بانک تجارت از هدفگذاری تأمین مالی یک میلیارد دلاری برای پروژههای هلدینگ خلیج فارس تا پایان سال خبر داد.
پایان ریسک نوسان برای صادرکنندگان
رونمایی از طرح «پیشفروش ارز صادراتی» توسط بانک تجارت، نقطه عطفی در تعاملات ارزی کشور محسوب میشود. سالهاست که صادرکنندگان ایرانی با چالش بزرگ «عدم قطعیت نرخ ارز در آینده» دستوپنج نرم میکنند و ابزار استانداردی برای پوشش این ریسک در اختیار نداشتند.
اکنون با عملیاتی شدن این طرح، صادرکنندگان میتوانند ارز حاصل از صادرات آتی خود را با نرخ مشخص به بانک بفروشند. این مکانیزم که در بازارهای جهانی به عنوان ابزار پوشش ریسک (Hedging) شناخته میشود، برای نخستین بار با رعایت کامل موازین شرعی و مقررات بانک مرکزی در ایران پیادهسازی شده است. نتیجه این اقدام، تضمین جریان نقدینگی برای تولیدکننده و حذف نگرانی از نوسانات کاهشی نرخ ارز در زمان وصول درآمد است.
تأمین مالی یک میلیارد دلاری غولهای پتروشیمی
همزمان با معرفی این ابزار جدید، بانک تجارت بر نقش راهبردی خود در تأمین مالی صنایع مادر تأکید کرد. هادی اخلاقی فیض آثار، مدیرعامل بانک تجارت، در مراسمی که با حضور رئیسکل بانک مرکزی برگزار شد، از برنامهای بلندپروازانه پرده برداشت.
طبق اعلام وی، بانک تجارت متعهد شده است تا پایان سال جاری، فرآیند تأمین مالی پروژههای «هلدینگ خلیج فارس» را به سقف بیش از ۱ میلیارد دلار برساند. این حجم از تأمین ارزی که بخشی از آن از طریق انتشار اوراق مرابحه ارزی برای پروژههایی نظیر پتروشیمی بندر امام و بیدبلند خلیج فارس انجام میشود، نشاندهنده ظرفیت بالای این بانک در حمایت از پیشرانهای اقتصاد ملی است.
معماری نوین در بازار ارز و سرمایه
بانک تجارت با ترکیب دو ابزار «اوراق مرابحه ارزی» و «پیشفروش ارز صادراتی»، عملاً یک منظومه مالی یکپارچه را طراحی کرده است. این رویکرد دوگانه، دو نیاز اساسی اقتصاد را هدف گرفته است:
- جذب نقدینگی ارزی: اوراق مرابحه با ضمانت صندوق توسعه ملی، مسیری امن برای جذب سرمایههای ارزی خرد و کلان ایجاد کرده است.
- مدیریت جریان ارزی: طرح پیشفروش، به بانک اجازه میدهد منابع ارزی آینده را پیشبینی و برای مصارف وارداتی برنامهریزی کند.
این استراتژی، وابستگی تأمین مالی پروژههای نفتی و پتروشیمی به بودجه دولتی را کاهش داده و مسیر را برای خودکفایی مالی این صنایع هموار میکند.
شفافیت؛ پادزهر سفتهبازی ارزی
یکی از مهمترین پیامدهای کلان اجرای طرح پیشفروش ارز، ضربه به بازارهای غیررسمی و سفتهبازی است. وقتی صادرکننده بتواند از مجرای رسمی و بانکی، آینده مالی خود را تضمین کند، تمایل به فعالیت در بازارهای غیرشفاف کاهش مییابد.
تعهد بانک به خرید ارز با نرخ مشخص، سیگنال ثبات را به بازار مخابره میکند و انتظارات تورمی را تعدیل مینماید. علاوه بر این، ورود جریان ارز صادراتی به کانالهای رسمی بانکی، قدرت نظارتی بانک مرکزی را افزایش داده و از هدررفت منابع ملی جلوگیری میکند.
توسعه ابزارهای نوین مالی در دستور کار
بانک تجارت اعلام کرده است که این پایان راه نیست. این بانک قصد دارد با استفاده از زیرساختهای ایجاد شده، ابزارهای مالی پیشرفتهتری نظیر «صندوقهای درآمد ثابت ارزی» و «گواهی سپرده ارزی» را نیز توسعه دهد. حرکت به سمت بانکداری ابزارمحور به جای بانکداری سنتی، بانک تجارت را در جایگاهی متمایز نسبت به رقبای خود قرار داده است.
این تحولات نشان میدهد که بانک تجارت از نقش سنتی یک واسطه وجوه خارج شده و به عنوان یک شریک استراتژیک در مدیریت ریسک و تأمین مالی پروژههای ملی، جایگاه خود را تثبیت کرده است.
***
اقدام بانک تجارت در راهاندازی بازار فوروارد (Forward) ارزی، هرچند با نام «پیشفروش»، حلقهی مفقوده تجارت خارجی ایران در شرایط تحریم و نوسان است. این ابزار با ایجاد قطعیت در درآمدهای آتی بنگاهها، قدرت برنامهریزی برای توسعه خطوط تولید را به آنها باز میگرداند. از سوی دیگر، هدایت ۱ میلیارد دلار منابع به سمت صنعت پتروشیمی به عنوان ارزآورترین صنعت کشور، چرخهای مثبت از تولید، صادرات و بازگشت ارز را شکل میدهد که در نهایت به تثبیت بازار ارز در اقتصاد کلان منجر خواهد شد.