حسین افشین، معاون علمی رئیسجمهور، در نشست روز ۲۹ آذر با نمایندگان شتابدهندههای منتخب، از تخصیص بسته حمایتی بلاعوض تا سقف ۳ میلیارد تومان برای شتابدهندههای سطح یک خبر داد. طبق سیاستهای جدید، صندوقهای سرمایهگذاری خطرپذیر شرکتی (CVC) ملزم به عقد قرارداد همکاری با شتابدهندهها خواهند بود. هدف از این اقدامات، هویتبخشی مستقل به صنعت شتابدهی و گذار از حمایتهای صرفاً استارتاپی به تقویت زیرساختهای نوآوری عنوان شده است.
تفکیک شتابدهندههای حرفهای از فعالیتهای عمومی
حسین افشین در جمع فعالان زیستبوم نوآوری کشور، بر لزوم بازتعریف جایگاه شتابدهی تأکید کرد و خواستار ایجاد مرزبندی دقیق میان فعالیتهای تخصصی و عمومی شد. معاون علمی رئیسجمهور با اشاره به تعدد مراکز دارای مجوز، خاطرنشان کرد که تنها بخش اندکی از این مجموعهها توانایی اجرای مأموریتهای واقعی و حرفهای شتابدهی را دارند. هدف اصلی سیاستگذار در دوره جدید، رسمیت بخشیدن به شتابدهی به عنوان یک صنعت مستقل و دارای هویت حقوقی مشخص است تا فعالان این حوزه بتوانند متمایز از سایر بخشهای عمومی دیده شوند.
بهرهبرداری از قانون جهش تولید برای توسعه R&D
یکی از محورهای مهم این نشست، تشریح ظرفیتهای قانونی موجود برای تأمین مالی و توسعه بازار شتابدهندهها بود. طبق اظهارات افشین، تمامی شتابدهندههای شرکتی فارغ از اینکه دارای گواهی دانشبنیان باشند یا خیر، مجاز به استفاده از مزایای اعتبار مالیاتی هستند. این ظرفیت قانونی که ذیل قانون جهش تولید دانشبنیان تعریف شده است، به این مراکز اجازه میدهد تا با برقراری ارتباط مؤثر با صنایع بزرگ و تسهیل فرآیند برونسپاری طرحهای پژوهشی، نقش واسطهای خود را در تحقیق و توسعه (R&D) صنعتی ایفا کنند.
پیوند اجباری صندوقهای CVC و شتابدهندهها
معاونت علمی در یک تغییر ریلگذاری آشکار، از این پس صدور مجوز و فعالیت صندوقهای سرمایهگذاری خطرپذیر شرکتی (CVC) را منوط به همکاری با اکوسیستم شتابدهی کرده است. بر این اساس، دستورکاری تدوین شده است که طبق آن هر CVC ملزم است حتماً با یک شتابدهنده قرارداد کارگزاری یا همکاری رسمی داشته باشد. این الزام قانونی با هدف تزریق هوشمند سرمایه شرکتهای بزرگ به بدنه استارتاپی و استفاده از تخصص شتابدهندهها برای کاهش ریسک سرمایهگذاریهای خطرپذیر وضع شده است.
جزئیات بسته حمایتی ۳ میلیارد تومانی
در بخش عملیاتی این نشست، از یک بسته تشویقی بلاعوض ویژه شتابدهندههای سطح یک رونمایی شد. معاونت علمی آمادگی دارد تا سقف ۳ میلیارد تومان حمایت مالی به این مراکز اختصاص دهد. شرط دریافت این تسهیلات، شفافیت کامل عملکردی است؛ به طوری که متقاضیان باید مستندات ساختار سازمانی، قراردادهای منتورینگ و گزارشهای حسابرسی رسمی سرمایهگذاریهای خود را حداکثر تا تاریخ ۲۰ اسفند ماه ارائه کنند. فرآیند پرداخت این حمایتها چابکسازی شده و پس از بررسی مدارک، طی مدت ۴۵ روز کاری به حساب مراکز واریز خواهد شد.
تغییر استراتژی حمایت؛ تمرکز بر زیرساخت به جای اجزا
رویکرد جدید معاونت علمی، فاصله گرفتن از توزیع خرد منابع میان استارتاپها و تمرکز بر تقویت نهادهای پشتیبان است. حسین افشین تصریح کرد که مکانیزمهای جدید با همکاری صندوق نوآوری و شکوفایی به گونهای طراحی میشود که “خود شتابدهنده” به عنوان یک بنگاه اقتصادی هدف حمایت قرار گیرد. این استراتژی با هدف توانمندسازی شتابدهندهها برای ارائه خدمات باکیفیتتر طراحی شده و از این طریق مسیر رشد نوآوری در کشور با سرعت و سهولت بیشتری طی خواهد شد.
کاهش ریسک سرمایهگذاری جسورانه
محمدجواد صدریمهر، سرپرست معاونت توسعه اقتصاد دانشبنیان نیز در این نشست به چالشهای ذاتی فعالیت در این حوزه پرداخت. وی با تأیید نقش محوری شتابدهندهها در ظرفیتسازی استانی و ملی، ماهیت کار شتابدهی را آمیخته با ریسک بالا توصیف کرد. برنامه دولت و معاونت علمی بر این اصل استوار است که با ابزارهای مالی و قانونی، ریسک سرمایهگذاری جسورانه را برای گردانندگان شتابدهندهها کاهش دهند تا آنها بتوانند با آسودگی بیشتری بار توسعه نوآوری را به دوش بکشند.
***
تصمیم معاونت علمی برای “الزام همکاری CVCها با شتابدهندهها” و “تزریق نقدینگی مستقیم به زیرساخت شتابدهی”، نشاندهنده یک بلوغ استراتژیک در سیاستگذاری نوآوری کشور است. تا پیش از این، تمرکز بر افزایش کمی استارتاپها بود، اما اکنون دولت با درک بحران نقدینگی در لایه میانی اکوسیستم، تلاش دارد با اتصال منابع مالی پایدار صنایع (از طریق CVC) به تخصص شتابدهندهها، جریان سرمایه را هوشمند کند. پرداخت کمکهزینه ۳ میلیارد تومانی نیز اگرچه مسکن موقت است، اما مشروط کردن آن به حسابرسی رسمی، گامی مثبت جهت شفافسازی مالی و غربالگری شتابدهندههای واقعی از صوری محسوب میشود.
