هفته گذشته بورس کالای ایران شاهد ثبت رکوردهای تاریخی و بیسابقهای در ارزش معاملات بود و ارزش دادوستدهای بازار فیزیکی از کل عملکرد سال قبل عبور کرد. همزمان با یکسالگی معاملات نقره، مجوز پذیرهنویسی 3 صندوق جدید در این حوزه صادر شد که عمق بازار مالی را افزایش میدهد. همچنین ابزارهای نوین تامین مالی و رونق تالار خودرو و صادرات، هفتهای پربار را برای بازار سرمایه رقم زدند.
یکسالگی درخشان نقره؛ تثبیت جایگاه در بازار مالی
معاملات گواهی سپرده و قرارداد آتی شمش نقره در بورس کالای ایران نخستین سال فعالیت خود را با موفقیت پشت سر گذاشت. این بازار که در ابتدا زیر سایه سنگین معاملات طلا قرار داشت، اکنون هویت مستقل و قدرتمندی یافته است. آمارهای ثبت شده در این یک سال نشان میدهد که سرمایهگذاران استقبال قابلتوجهی از این فلز گرانبها داشتهاند. در مجموع حجم معاملاتی برابر با 60 تن شمش نقره در تالار نقرهای رقم خورده است. ارزش ریالی این معاملات به عدد 9822 میلیارد تومان رسید که نشاندهنده اعتماد فعالان بازار به این ابزار جدید است.
جهش آماری در بازار گواهی سپرده و آتی نقره
بررسی دقیقتر دادهها بیانگر آن است که در بخش گواهی سپرده شمش نقره، حجم دادوستدها به 46.2 تن رسیده است. ارزش این بخش از معاملات به تنهایی عدد 6658 میلیارد تومان را ثبت کرد. هماکنون خزانههای مورد تایید بورس کالا میزبان 27.1 تن شمش نقره هستند که ارزش بازاری آنها حدود 6895 میلیارد تومان برآورد میشود. در سوی دیگر، بازار قراردادهای آتی شمش نقره نیز عملکردی خیرهکننده داشت و بیش از 1 میلیون و 367 هزار قرارداد منعقد کرد. ارزش این قراردادها 3163 میلیارد تومان بود که معادل 13.7 تن شمش نقره است. همچنین تعداد موقعیتهای باز در این بازار به 80613 موقعیت رسید.
مجوزدهی به 3 صندوق نقره؛ گامی نوین در توسعه بازار
سازمان بورس و اوراق بهادار در راستای تنوعبخشی به ابزارهای کالایی، فرآیند صدور مجوز برای صندوقهای جدید را تسریع کرده است. سیاوش پرویزینژاد، رئیس اداره امور صندوقهای سرمایهگذاری، از صدور مجوز پذیرهنویسی برای 3 صندوق سرمایهگذاری فلزات صنعتی (نقره) خبر داد. این مجوزها تا پایان هفته جاری برای شرکتهای سبدگردان بازده، سبدگردان توسعه فیروزه و سبدگردان هامرز صادر خواهد شد. این اقدام راهبردی موجب تعمیق هرچه بیشتر معاملات گواهی سپرده شمش نقره در بورس کالا میشود.
جزئیات سقف سرمایهگذاری در صندوقهای جدید
پذیرهنویسی این صندوقها در هفته آینده وارد فاز عملیاتی خواهد شد. طبق اعلام مقام مسئول، سقف تعداد واحدهای سرمایهگذاری در نظر گرفته شده برای این صندوقها معادل 9000 میلیارد ریال به ارزش مبنا است. البته این ساختار انعطافپذیر طراحی شده است و در صورت تکمیل سقف اولیه، قابلیت افزایش سقف سرمایه تا 18000 میلیارد ریال نیز وجود دارد. این موضوع ظرفیت جذب نقدینگی بالایی را برای بازار نقره فراهم میکند.
همسانسازی قواعد معاملاتی صندوقهای نقره با طلا
رحمان آراسته، مدیر بازار مشتقه و ابزارهای نوین مالی بورس کالا، جزئیات فنی معاملات این صندوقهای جدید را تشریح کرد. بر اساس برنامهریزیها، معاملات صندوقهای نقره از نظر زمانی مشابه صندوقهای طلا خواهد بود و از ساعت 12 تا 18 انجام میشود. همچنین دامنه نوسان قیمت برای این صندوقها 10 درصد تعیین شده است. بورس کالا آمادگی کامل خود را برای آغاز پذیرهنویسی پس از تکمیل مدارک اعلام کرده است و این رویداد در روزهای آتی محقق میشود.
تکمیل زنجیره ابزارهای مالی با قرارداد اختیار معامله
مدیر بازار مشتقه بورس کالا از توسعه بیشتر زیرساختها خبر داد و اعلام کرد که مقدمات راهاندازی «قراردادهای اختیار معامله نقره» نیز فراهم شده است. با اعمال تغییرات لازم در زیرساختهای فنی بازار مشتقه و گواهی سپرده کالایی از هفته آینده، این ابزار جدید نیز در دسترس قرار میگیرد. بدین ترتیب، زنجیره ابزارهای مالی مبتنی بر نقره در بورس کالای ایران تکمیل میشود و سرمایهگذاران گزینههای متنوعتری برای مدیریت ریسک خواهند داشت.
نقره؛ بازیگر تازهنفس و جذاب ویترین سرمایهگذاری
علی افشار، مدیر صندوق سرمایهگذاری نقره سیمین هوبر، بر اهمیت ورود صندوقها به بازار تاکید کرد. به گفته وی، راهاندازی این صندوقها امکان ورود مستقیم، آسان و امن را برای عموم سرمایهگذاران فراهم میکند. بررسی روند بازار نشان میدهد که بازدهی نقره در یک سال گذشته حتی از شاخص طلا نیز فراتر رفته است. موفقیت پیشین صندوقهای طلا در جذب منابع و نقدشوندگی، الگوی مناسبی برای موفقیت صندوقهای نقره خواهد بود.
شکسته شدن سقف تاریخی ارزش معاملات روزانه
روز 24 آذرماه به عنوان یک روز تاریخی در تقویم بورس کالای ایران ثبت شد. در این روز ارزش معاملات روزانه بازارهای مالی و مشتقه رکوردشکنی کرد و از مرز 25.8 همت عبور کرد. معاملهگران در این روز نزدیک به 2 میلیارد و 365 میلیون قرارداد منعقد کردند که ارزش دقیق آن 25826 میلیارد تومان بود. رکورد قبلی که مربوط به روز 23 آذر بود (20.8 همت)، تنها پس از یک روز با اختلاف معناداری شکسته شد. این حجم از نقدینگی نشاندهنده عمق بالای بازار است.
سبقت ارزش معاملات فیزیکی از کل عملکرد سال گذشته
دادههای آماری نشان میدهد که ارزش کل معاملات بازار فیزیکی بورس کالا از ابتدای سال تا 21 آذر 1404 به رقم شگفتانگیز 1872 همت رسیده است. این در حالی است که ارزش کل معاملات در دوازده ماه سال گذشته برابر با 1852 همت بود. بدین ترتیب، بورس کالا توانست در مدت حدود 9 ماه، رکورد کل سال قبل را جابهجا کند. سهم بازار فیزیکی از ارزش کل معاملات بورس کالا در سال جاری حدود 60 درصد برآورد میشود.
تفکیک عملکرد تالارها در رکوردشکنی فیزیکی
در هفته منتهی به 21 آذر، مجموعاً نزدیک به 110 میلیون تن محصول در بازار فیزیکی دادوستد شد. بیشترین سهم ارزش معاملات متعلق به تالار محصولات صنعتی و معدنی بود که با معامله 89 میلیون تن محصول، ارزشی معادل 1184 همت را ثبت کرد. در رتبه بعدی، محصولات پتروشیمی و فرآوردههای نفتی با حجم 18 میلیون تن و ارزش 658 همت قرار گرفتند. بازار فرعی نیز با فروش 2 میلیون تن محصول، ارزشی برابر با 28.1 همت را به خود اختصاص داد.
سازگاری ابزارهای نوین با مختصات اقتصاد ایران
در نشست تخصصی بررسی فقهی توسعه ابزارها، رحمان آراسته بر لزوم بومیسازی ابزارهای مالی تاکید کرد. وی در خصوص رمزارزها اشاره کرد که مسیر صحیح، ابتدا اجرایی کردن معاملات نقدی گواهی سپرده است. پس از آن میتوان به سمت بازار مشتقات حرکت کرد و در نهایت صندوقهای مبتنی بر رمزارز را راهاندازی نمود. نکته کلیدی در طراحی هر ابزار جدید، سازگاری کامل آن با شرایط خاص و مقتضیات اقتصاد ایران است.
تامین مالی فوری تولید با اوراق سلف موازی
ابزار جدید «اوراق سلف موازی کوتاهمدت با تحویل گواهی سپرده» مسیر تازهای را پیش روی تولیدکنندگان قرار داده است. هادی جوهری، مدیرعامل شرکت مشاور سرمایهگذاری ترنج، این ابزار را راهکاری برای پوشش شکاف نقدینگی دانست. دوره تامین مالی در این روش بین 15 روز تا 6 ماه متغیر است و کل فرآیند انتشار به حدود 14 روز کاهش یافته است. این سرعت عمل، امکان تبدیل فوری کالا به نقدینگی را بدون درگیر شدن در بروکراسی اداری فراهم میکند.
آغاز فرآیند انتقال داراییها به زیرساخت جدید
بورس کالا فرآیند انتقال به زیرساخت جدید بازار مشتقه و مالی را کلید زد. بر این اساس، موجودی حسابهای در اختیار بورس مشتریان نزد بانکهای ملت، سامان و رفاه به دفاتر دارایی منتقل میشود. عملیات برداشت سیستمی از پایان جلسه معاملاتی چهارشنبه 26 آذر آغاز میشود و تا پیش از شروع بازار در روز شنبه 29 آذر ادامه مییابد. مشتریان میتوانند صبح شنبه داراییهای خود را در دفاتر دارایی مشاهده کنند.
چشمانداز روشن توسعه گواهی سپرده مس
جواد فلاح، مدیر خزانهداری بورس کالا، در نشست اتاق بازرگانی ایران به تبیین جایگاه گواهی سپرده مس پرداخت. تجربه موفق طلا و نقره که منجر به جذب 2 میلیون فعال بازار و ذخیره 26 تن طلا در انبارها شد، الگوی مناسبی برای مس است. ورود مس به چرخه گواهی سپرده کالایی میتواند ظرفیتهای جدیدی را برای سرمایهگذاری و تامین مالی در صنعت فلزات رنگین ایجاد کند.
معامله پررونق خودروهای تجاری در تالار خودرو
تالار خودرو در هفته گذشته میزبان رقابت داغ خریداران بود. در روز 23 آذر، تعداد 25 دستگاه ون فوتون وانا عرضه شد که با ثبت 69 تقاضا، به قیمت 3 میلیارد و 511 میلیون تومان معامله شد. همچنین در روز 25 آذر، رقابت سنگینتری برای کشندهها شکل گرفت. تعداد 30 دستگاه کامیون کشنده فاو با 189 تقاضا مواجه شد و در نهایت با قیمت 8 میلیارد و 650 میلیون تومان به فروش رسید. تاریخ تحویل این خودروها برای ماههای پایانی سال 1404 برنامهریزی شده است.
موفقیت نخستین عرضه صادراتی سولفونیک اسید
رینگ صادراتی بورس کالا شاهد ورود یک محصول جدید بود. محموله 47 تن و 520 کیلوگرم سولفونیک اسید متعلق به شرکت آریا شیمی رایکا برای اولین بار عرضه شد و به طور کامل به فروش رسید. قیمت پایه این محصول 1330 دلار بود که با رقابت خریداران به 1371 دلار در هر تن افزایش یافت. با توجه به حضور 10 شرکت پتروشیمی تولیدکننده این محصول، انتظار میرود عرضههای صادراتی این ماده اولیه شویندهها تداوم یابد.
***
عملکرد هفته گذشته بورس کالا پیام روشنی از بلوغ و گذار این بازار از یک بستر صرفاً کالایی به یک بازار مالی پیشرفته مخابره میکند. ثبت رکوردهای تاریخی در ارزش معاملات و عبور از سقفهای سالانه، نشاندهنده هجوم نقدینگی هوشمند به سمت داراییهای کالایی به عنوان سپری در برابر تورم است. همزمان، تنوعبخشی به ابزارها از طریق صندوقهای نقره و اوراق سلف موازی، قدرت مانور سرمایهگذاران خرد و تولیدکنندگان را افزایش داده است. این تحولات ساختاری، بورس کالا را به رکن اصلی شفافیت و قیمتگذاری در اقتصاد ملی تبدیل کرده است.