مدیرعامل شرکت سرمایهگذاری توسعه معادن و فلزات از اجرای 16 کلانپروژه صنعتی با حجم سرمایهگذاری 3.2 میلیارد دلار در مناطق کمبرخوردار کشور خبر داد. اردشیر سعدمحمدی ضمن تشریح پیشرفت 31 درصدی ابرپروژه مس جانجا و کشف ذخایر عظیم 400 میلیون تنی سنگآهن، از آغاز عملیات اجرایی نخستین کارخانه عناصر نادر خاکی ایران در هفتههای آتی پرده برداشت. وی تغییر رویکرد از فعالیتهای صرفاً بورسی به عملیات اجرایی و تمرکز بر صادرات 75 میلیون تن آهن اسفنجی را راهبرد نوین این مجموعه اعلام کرد.
گذار راهبردی از بازار سرمایه به میدان عملیات اجرایی
اردشیر سعدمحمدی در حاشیه نمایشگاه بینالمللی ایرانمتافو، تغییر ریل اساسی در سیاستهای شرکت سرمایهگذاری توسعه معادن و فلزات را تشریح کرد. این هلدینگ بزرگ مالی اکنون از قالب یک نهاد صرفاً فعال در بازار سرمایه خارج شده و به عنوان یک توسعهگر قدرتمند وارد فاز اجرایی پروژههای زیرساختی شده است. تمرکز اصلی این مجموعه بر توسعه متوازن در مناطق کمبرخوردار است و هماکنون 16 پروژه فعال را با ارزش سرمایهگذاری بیش از 3.2 میلیارد دلار راهبری میکند. هدفگذاری تولید 4.7 میلیون تن آهن اسفنجی در استانهای کمتر توسعهیافته مانند اردبیل، کردستان و یزد، نشاندهنده عزم جدی برای تکمیل زنجیره ارزش فولاد در سراسر جغرافیای ایران است.
پیشرفت فنی مس جانجا؛ بهرهبرداری از ذخایر با عیار پایین
یکی از شاخصترین پروژههای در دست اجرا، طرح ملی مس جانجا است که سعدمحمدی آن را نقطه عطفی در مهندسی معدن کشور میداند. این پروژه برای نخستینبار در تاریخ معدنکاری ایران، استخراج مس با عیار 26 صدم درصد را هدفگذاری کرده است، در حالی که عیار خاک در معادن بزرگی همچون سرچشمه، میدوک و سونگون نزدیک به 6 دهم درصد است. پروژه مس جانجا هماکنون به پیشرفت فیزیکی بیش از 31 درصدی دست یافته است. مدیریت پروژه اقدامات اساسی نظیر خرید تجهیزات اصلی کارخانه شامل کراشرها و سلولهای فلوتاسیون را نهایی کرده و عملیات ژئوفیزیک را در وسعتی بیش از 195 کیلومتر مربع به انجام رسانده است. تیمهای اکتشافی با انجام 42 هزار متر حفاری، مدل سهبعدی کانسار را ترسیم و دو پیت معدنی مجزا را طراحی کردهاند که ذخیره قطعی معدن را به بیش از 300 میلیون تن میرساند.
تحول اقتصادی سیستان با فرآوری خاکهای اکسیدی و سولفیدی
حجم عملیات معدنی انجام شده در جانجا به رقم قابل توجه 22 میلیون تن رسیده است و اکتشافات تکمیلی منجر به شناسایی بیش از 40 میلیون تن خاک اکسیدی شده است. فرآوری این حجم از خاک نیازمند احداث کارخانهای با ظرفیت تولید حداقل 3 هزار تن در سال است که مراحل طراحی آن به پایان رسیده است. شرکت برای اطمینان از کیفیت محصول، نمونهبرداریهای تخصصی را جهت آنالیز دقیق به مراکز تحقیقاتی معتبر در داخل کشور و همچنین کشور استرالیا ارسال کرده است. کنسانتره سولفیدی تولیدی در این مجتمع با عیار بالای 1 درصد، از قابلیت صادراتی بالایی برخوردار خواهد بود. آغاز عملیات بتنریزی فونداسیون کراشرها و ساخت سولههای صنعتی نویدبخش تحول اقتصادی و تأمین منابع ارزی برای استان سیستان و بلوچستان ظرف 3 سال آینده است.
شتابگیری پروژههای فولادی در شمالغرب و غرب کشور
توسعه زنجیره فولاد در استانهای شمال غربی و غربی کشور با سرعت بالایی در جریان است و پروژه تسمهنقاله الشتر نیز به عنوان یک طرح با ارزش سرمایهگذاری بالا، طبق برنامه تا 1.5 سال آینده به بهرهبرداری میرسد. پروژه احداث واحد آهن اسفنجی در استان اردبیل از مرز 64 درصد پیشرفت عبور کرده است و به مراحل پایانی نزدیک میشود. همچنین طرح آهن اسفنجی بیجار در استان کردستان که از فناوری بومی «پرد» (PERED) با 7 مگامدول ایرانی بهره میبرد، پیشرفتی بیش از 60 درصد را ثبت کرده است. برآورد تیمهای فنی نشان میدهد که این پروژههای کلیدی تا 2 سال آینده وارد مدار تولید شده و ظرفیت تولید فولاد میانی کشور را به طرز چشمگیری افزایش خواهند داد.
دستاورد بزرگ اکتشافی؛ کشف 400 میلیون تن ذخیره جدید
معادن و فلزات با استقرار 15 دستگاه حفاری پیشرفته در استانهای کردستان و همدان، موفق به ثبت رکوردهای جدیدی در بخش اکتشاف شده است. نتیجه این عملیات گسترده، کشف بیش از 400 میلیون تن ذخیره جدید سنگآهن است که پشتوانهای عظیم برای صنایع فولادی کشور محسوب میشود. ذخیره قطعی معدن گلالی که پیشازاین کمتر برآورد میشد، اکنون به 220 میلیون تن رسیده است. کارشناسان اکتشاف پیشبینی میکنند با تداوم عملیات حفاری و تکمیل دادههای زمینشناسی، این رقم از مرز 300 میلیون تن نیز عبور کند که خبری بسیار امیدوارکننده برای تأمین خوراک پایدار کارخانههای کنسانتره و گندلهسازی است.
ورود ایران به باشگاه تولیدکنندگان عناصر نادر خاکی
سعدمحمدی از دستیابی متخصصان ایرانی به دانش فنی شناسایی و تفکیک هر 17 عنصر نادر خاکی خبر داد که دستاوردی استراتژیک محسوب میشود. دانشمندان داخلی موفق شدهاند فرآیند تبدیل 2 مورد از این عناصر به فلز خالص را نیز با موفقیت انجام دهند. شرکت سرمایهگذاری توسعه معادن و فلزات آمادگی کامل دارد تا ظرف یکی دو هفته آینده، عملیات اجرایی احداث کارخانه استحصال عناصر نادر خاکی را آغاز کند. نکته حائز اهمیت این است که تمام مراحل طراحی مهندسی و فرآیندی این کارخانه پیچیده توسط مهندسان و متخصصان داخلی انجام شده است و وابستگی خارجی در این بخش وجود ندارد.
لزوم انقلاب تکنولوژیک برای گذر از سطح به عمق
تغییرات سریع در فناوریهای معدنی جهان نیازمند بهروزرسانی تجهیزات و روشهای استخراج در ایران است و نمایشگاههای تخصصی باید ویترین این فناوریهای نو باشند. راندمان کارخانههای کنسانتره در سطح جهانی به 97 درصد رسیده است و ایران نیز باید برای جلوگیری از هدررفت منابع ملی، تکنیکهای فرآوری خود را ارتقا دهد. با اتمام ذخایر سطحی، حرکت به سمت معادن عمیق اجتنابناپذیر است که این امر نیازمند تغییر بنیادین در ماشینآلات، نوع سنگشکنها، طراحی پلههای معدنی و مهندسی استخراج است. بکارگیری فناوریهای روز دنیا در این بخش میتواند هزینههای تمامشده تولید را به شکل محسوسی کاهش دهد و حاشیه سود معادن را تضمین کند.
دیپلماسی فولادی و چشمانداز صادرات 75 میلیون تنی
ساختار سنتی 27 ساله حاکم بر بخش معدن و فولاد کشور نیازمند اصلاحات جدی برای همگامی با بازارهای جهانی است. تحقق اهداف بلندپروازانه نیازمند تعریف ساختارهای جدید، تربیت نیروی انسانی متخصص و فعالسازی دیپلماسی فولادی قدرتمند است. پیشبینی میشود ظرفیت تولید آهن اسفنجی کشور در 3 سال آینده به مرز 75 میلیون تن برسد که مصرف داخلی پاسخگوی این حجم نخواهد بود؛ لذا برنامهریزی برای صادرات از همین امروز ضروری است. ایران با دارا بودن ذخایر غنی تنگستن، مولیبدن و وانادیم، پتانسیل تبدیل شدن به قطب تولید فروآلیاژها را دارد و میتواند نیاز غولهای فولادسازی جهان را تأمین کند. فروش آنلاین و ایجاد کانالهای فروش بینالمللی منسجم، کلید ایجاد ارزش افزوده پایدار در آینده خواهد بود.
***
سخنان اردشیر سعدمحمدی ترسیمکننده یک گذار هوشمندانه در صنعت معدن ایران است؛ گذار از «خامفروشی و استخراج سنتی» به «تولید دانشبنیان و بهرهوری حداکثری». ورود جسورانه به استخراج مس با عیار بسیار پایین (مشابه الگوهای موفق در شیلی و آمریکا) و سرمایهگذاری بر روی عناصر نادر خاکی، نشان میدهد که این هلدینگ ریسکهای تکنولوژیک را برای دستیابی به سودآوریهای آتی پذیرفته است. حجم سرمایهگذاری 3.2 میلیارد دلاری در شرایط تحریمی، سیگنال مثبتی از پویایی بخش معدن به اقتصاد کلان کشور ارسال میکند. تمرکز بر زنجیره آهن اسفنجی و فروآلیاژها نیز بیانگر درک صحیح مدیریت از نیازهای آینده بازار جهانی فولاد است که میتواند درآمدهای ارزی غیرنفتی کشور را تضمین کند.
