ویژه

در سی و دومین میز صنعت سازمان بورس، چالش‌های صنعت نیروگاهی با حضور مدیران این صنعت و مسئولان بازار سرمایه بررسی شد. محمد نظیفی، مدیرعامل بورس انرژی، از جهش ارزش معاملات بازار برق به 7.2 همت در اردیبهشت 1404 خبر داد. این رقم رشد چشمگیری نسبت به عدد 2 همت در مدت مشابه سال گذشته نشان می‌دهد. وی با اشاره به معامله حدود 30 درصد از برق کشور در بورس انرژی، از مدیران صنعت نیروگاهی خواست تا از رویکردهای بازارمحور حمایت کنند. سازمان بورس نیز متعهد شد تا مشکلات این صنعت از جمله قیمت‌گذاری دستوری و ناترازی انرژی را برای حل‌وفصل به نهادهای ذی‌ربط منعکس نماید.

بازار سرمایه ایران در روز 20 خرداد 1404 شاهد روندی دوگانه و محتاطانه بود. شاخص کل بورس تهران با افتی معادل 1322 واحد (0.04 درصد) در سطح 2 میلیون و 988 هزار و 256 واحد قرار گرفت، در حالی که شاخص کل فرابورس با رشدی 50 واحدی (0.19 درصد) به کانال 27 هزار و 200 واحدی صعود کرد. ارزش کل معاملات بورس و فرابورس به ارقام چشمگیر 112 هزار و 673 میلیارد تومان و 967 هزار و 711 میلیارد تومان رسید که نشان از حضور نقدینگی بالا در کنار عدم قطعیت در روند کلی بازار دارد. عملکرد ضعیف‌تر شاخص‌های هم‌وزن در هر دو بازار، بیانگر تمرکز فشار فروش بر نمادهای کوچک و متوسط بود.

با حضور مدیرعامل بورس تهران، از نخستین صندوق پروژه نیروگاه خورشیدی کشور با نام «راهبرد انرژی فردا» رونمایی شد. این صندوق با هدف تامین مالی پروژه‌های زیرساختی و با تمرکز بر احداث نیروگاه در استان سیستان و بلوچستان راه‌اندازی شده است. محمود گودرزی تاکید کرد که طبق قانون، صنایع با مصرف برق بیش از 1 مگاوات موظف به سرمایه‌گذاری 5 درصدی در انرژی‌های تجدیدپذیر هستند. این ابزار مالی جدید در حالی معرفی می‌شود که کشور با کسری برق تا 30 هزار مگاوات مواجه است.

بورس انرژی ایران شاهد ثبت یک رکورد جدید در معاملات برق تجدیدپذیر بود. حجم معاملات برق پاک با جهشی قابل توجه به حدود 32 میلیون کیلووات‌ساعت رسید و ارزش آن از 2400 میلیارد ریال فراتر رفت. این رشد چشمگیر که رکورد پیشین ثبت شده در 21 خرداد 1403 را شکست، نتیجه مستقیم مشوق‌های وزارت نیرو است. بر اساس این طرح، مشترکان صنعتی با خرید برق سبز از الزام به مشارکت در برنامه‌های مدیریت بار در دوره ناترازی معاف می‌شوند.

در پی افول درآمدهای نفتی و فشار تحریم‌ها، ایران به دنبال جایگزین‌های راهبردی برای ارزآوری استراتژیک است؛ فلز مس، که به «طلای سرخ» شهرت دارد، به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین گزینه‌ها مطرح شده است. ایران با داشتن حدود ۴ درصد از ذخایر جهانی مس و رتبه هشتم در جهان، ظرفیت‌های گسترده‌ای برای توسعه تولید، صادرات و جذب سرمایه‌گذاری دارد. پروژه‌هایی همچون «طرح کیمیا» و معادن بزرگی چون سرچشمه و سونگون، بستر توسعه تولید تا سطح یک میلیون تن کاتد در سال را فراهم کرده‌اند. با وجود چالش‌هایی چون تحریم‌ها، فناوری‌های محدود و رقابت سنگین از سوی کشورهایی نظیر شیلی و چین، ایران می‌کوشد با توسعه زیرساخت‌ها، ارتقای فناوری و تنوع‌بخشی به بازارهای صادراتی، به بازیگری مهم در بازار جهانی مس بدل شود. مس می‌تواند نقطه اتکای اقتصاد غیرنفتی ایران در عصر گذار به انرژی‌های پاک باشد.

ایران با چالش جدی ناترازی انرژی، به‌ویژه کسری پیش‌بینی‌شده 24000 مگاواتی برق تا سال 1404 مواجه است. برنامه هفتم توسعه، بهره‌برداری سالانه 12000 مگاوات ظرفیت تجدیدپذیر را هدف‌گذاری کرده، اما عدم سودآوری تاریخی صنعت نیروگاهی مانع بزرگی محسوب می‌شود. راه‌اندازی تابلوی برق سبز در بورس انرژی ایران در خرداد 1402، با ایجاد بازاری شفاف و رقابتی و ارائه مشوق‌هایی نظیر عدم اعمال مدیریت مصرف برای خریداران، راهکاری امیدبخش برای جذب سرمایه و توسعه پایدار انرژی‌های پاک ارائه کرده است. این اقدام، جذابیت سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر را افزایش داده و گامی کلیدی در جهت تحقق اهداف توسعه و کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی به شمار می‌رود.

سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) برنامه‌ای برای صرفه‌جویی ارزی ۸۹۳.۲ میلیون دلاری از طریق بومی‌سازی در سال ۱۴۰۴ تدوین کرده است. این هدف با مشارکت ۱۳ شرکت بزرگ معدنی و صنایع معدنی کشور محقق خواهد شد. بیشترین سهم در این برنامه به ترتیب متعلق به فولاد خوزستان با ۳۹۷ میلیون دلار و فولاد مبارکه با ۲۵۰ میلیون دلار است. این برنامه ادامه روند موفقیت‌آمیز سال گذشته است که منجر به صرفه‌جویی ۸۸۲ میلیون دلاری شد و مجموع صرفه‌جویی ارزی از سال ۱۳۹۹ تا ۱۴۰۳ را به ۳.۴۴۴ میلیارد دلار رساند.