سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) با هدف توسعه زیرساخت‌های حیاتی، 5 پروژه بزرگ برق‌رسانی را در دست اجرا دارد. این پروژه‌ها با سرمایه‌گذاری اولیه به ارزش 4498 میلیارد ریال، خطوط انتقالی به طول مجموع 136 کیلومتر را شامل می‌شوند. این اقدام راهبردی، در راستای سیاست کلان ایمیدرو برای رفع موانع زیربنایی و پشتیبانی از معادن بخش خصوصی در استان‌های مختلف کشور صورت می‌گیرد.
در نخستین کارگروه تخصصی بازار برق در بورس انرژی ایران، مدیرعامل این بورس بر مشارکت جدی‌تر فعالان صنعت برای توسعه بازار تأکید کرد. در این نشست، تولیدکنندگان و مدیران دولتی به بیان دغدغه‌هایی مانند توسعه ابزارهای مالی، تسهیل فرآیندها و بهبود فضای کسب‌وکار پرداختند. بورس انرژی نیز متعهد شد تا این موارد را در دستور کار قرار دهد و بر حفظ مزیت «برق قطع‌نشو» برای معاملات تابلوهای سبز و آزاد تأکید کرد. این هم‌افزایی با هدف تحقق اهداف برنامه هفتم توسعه و فاصله گرفتن از قیمت‌گذاری دستوری دنبال می‌شود.
تأیید نهایی کمیته فقهی برای ابزاری استراتژیک
کمیته فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار پس از بررسی‌های کارشناسی، موافقت خود را با تعمیم دارایی پایه در گواهی ظرفیت به انواع حامل‌های انرژی و آب اعلام کرد. این تصمیم در نشست روز چهارشنبه 22 مرداد که در محل بورس انرژی ایران برگزار شد، اتخاذ گردید. در این جلسه چهره‌های برجسته‌ای همچون غلامرضا مصباحی مقدم، ابوالقاسم علی‌دوست، مجید رضایی و شاپور محمدی حضور داشتند. این کمیته با رعایت ملاحظات مصوبه سال 1393، معامله این اوراق را بلامانع دانست.
گواهی ظرفیت چیست و چگونه عمل می‌کند؟
بر اساس تعریف مصوب، گواهی ظرفیت یک ورقه بهادار قابل معامله است. این اوراق بر پایه ایجاد ظرفیت‌های جدید و قابل اتکا در زنجیره انرژی و آب صادر می‌شوند. این زنجیره شامل تولید، تأمین، انتقال، ذخیره‌سازی و توزیع حامل‌های انرژی و آب است. همچنین این گواهی‌ها می‌توانند مبتنی بر کاهش ظرفیت قراردادی مشترکین فعلی صادر شوند و به دارنده خود حق استفاده از ظرفیت معینی را اعطا می‌کنند.
هدف‌گذاری برای حل معضل ناترازی انرژی
اقتصاد ایران با چالش جدی ناترازی در حوزه انرژی مواجه است که نیاز به توسعه زیرساخت‌ها را دوچندان می‌کند. عملیاتی‌سازی ابزارهایی مانند گواهی ظرفیت، در راستای اهداف ماده 38 قانون برنامه پنج ساله هفتم پیشرفت کشور است. این ابزار اهداف مهمی مانند تأمین مالی برای صنایع انرژی و تضمین بازگشت سرمایه فعالان این حوزه را دنبال می‌کند.
مشوقی اقتصادی برای مقابله با هدررفت منابع
بخش قابل توجهی از منابع انرژی کشور روزانه هدر می‌رود و این اتلاف، معضل ناترازی را عمیق‌تر کرده است. در این شرایط، گواهی‌های ظرفیت به عنوان یک مشوق اقتصادی عمل می‌کنند. این اوراق به تولیدکنندگان انرژی انگیزه مالی لازم را می‌دهند تا به طور جدی برای مقابله با تلفات انرژی اقدام کنند و بهره‌وری را افزایش دهند.
چشم‌انداز سودآوری برای اقتصاد ملی
محمد نظیفی، مدیرعامل بورس انرژی ایران، بر اهمیت بالای این ابزار مالی تأکید کرد. او بیان داشت که بازار گواهی ظرفیت، سودآوری بسیاری برای اقتصاد کشور به همراه خواهد داشت. به گفته نظیفی، مزیت اصلی ایران در حوزه هیدروکربوری است و باید از تمام ظرفیت‌های بازار سرمایه برای توسعه این مزیت اقتصادی راهبردی استفاده کرد.
جمع‌بندی و تحلیل اقتصادی
تصویب گواهی ظرفیت حامل‌های انرژی و آب توسط کمیته فقهی، یک نقطه عطف در پیوند بازار سرمایه با بخش واقعی اقتصاد محسوب می‌شود. این اقدام نه تنها یک ابزار مالی جدید برای سرمایه‌گذاران معرفی می‌کند، بلکه یک راهکار عملیاتی برای مواجهه با بحران ناترازی انرژی ارائه می‌دهد. این اوراق با ایجاد انگیزه اقتصادی برای بهینه‌سازی و توسعه زیرساخت‌ها، می‌توانند سرمایه‌های خصوصی را به سمت پروژه‌های استراتژیک انرژی هدایت کنند. موفقیت این ابزار، گامی مهم در جهت تأمین مالی پایدار و کاهش وابستگی به منابع دولتی در بخش انرژی خواهد بود و می‌تواند به افزایش بهره‌وری کلی اقتصاد ملی کمک شایانی نماید.
شرکت معدنی و صنعتی چادرملو با وجود محدودیت‌های انرژی، در 4 ماهه نخست سال جاری به یک رکورد قابل توجه دست یافت. این شرکت ضمن افزایش تولید فولاد، موفق شد مصرف آب را به ازای هر تن تولید حدود 7 درصد و مصرف برق را نزدیک به 9 درصد کاهش دهد. با اصلاح فرآیندها، هدررفت روزانه 600 مترمکعب آب متوقف شده و مصرف برق به ازای هر تن فولاد از حدود 640 به 570 کیلووات‌ساعت رسیده است که نشان‌دهنده افزایش بهره‌وری در این مجتمع صنعتی است.
معاون وزیر صمت اعلام کرد ظرفیت تولید برق توسط صنایع معدنی کشور با محوریت شرکت‌هایی مانند فولاد مبارکه از 4 هزار مگاوات عبور کرده است. این صنایع برای تامین پایدار انرژی، حدود 2500 مگاوات نیروگاه جدید به شبکه افزوده‌اند و تا پایان امسال نیز 1000 مگاوات دیگر به این ظرفیت اضافه خواهد شد. همچنین پیش‌بینی می‌شود درآمد ارزی حاصل از صادرات بخش معدن و صنایع معدنی در سال 1403 به حدود 14 میلیارد دلار برسد.
تفاهمنامه تکمیل نخستین نیروگاه زغال‌سنگی کشور در طبس به امضا رسید. این پروژه پس از دو دهه توقف، با پیگیری وزارت صمت و ایمیدرو دوباره فعال شده است. فاز نخست این نیروگاه با ظرفیت تولید 650 مگاوات برق، نیازمند 600 میلیون یورو سرمایه‌گذاری برای اتمام است. به گفته رئیس هیات عامل ایمیدرو، این طرح مقدمه‌ای برای توسعه بهره‌گیری از منابع عظیم زغال‌سنگ حرارتی کشور خواهد بود.
بانک مسکن پرداخت تسهیلات برای نصب نیروگاه‌های خورشیدی خانگی را آغاز کرد. این بانک در راستای ایفای مسئولیت اجتماعی و مقابله با ناترازی انرژی، وامی تا سقف 200 میلیون تومان (معادل 2 میلیارد ریال) با بازپرداخت 48 ماهه به متقاضیان ارائه می‌دهد. این تسهیلات تا 80 درصد هزینه‌های نصب پنل‌های خورشیدی تا سقف ظرفیت 5 کیلووات را پوشش می‌دهد. هدف از این طرح، کاهش فشار بر شبکه برق، تأمین برق پایدار خانوارها و حمایت از انرژی‌های پاک است.
شرکت فولاد خوزستان با تملک استراتژیک نیروگاه سیکل ترکیبی سبزوار، بر بحران انرژی غلبه کرد. این اقدام پس از کاهش 60 درصدی تولید در 4 ماهه نخست 1404 انجام شد. با راه‌اندازی فاز اول نیروگاه، تولید 330 هزار تن فولاد تا پایان مردادماه ممکن گردید. این تصمیم ضمن تضمین تولید پایدار، صرفه‌جویی ماهانه 500 میلیارد تومانی را برای این شرکت به ارمغان آورده و مسیر تحقق هدف تولید 4 میلیون تنی را هموار کرده است.
واحد آهن‌سازی شرکت فولاد شادگان در سال 1403، با وجود چالش‌های ناترازی انرژی و گرمای بی‌سابقه، موفق به تولید محصول سفارشی برای مشتریان شد. مهندس بهوندی، مدیر این واحد، از اجرای 4 پروژه کلیدی به‌روزرسانی در تعمیرات سالیانه خبر داد. این پروژه‌ها شامل نصب نم‌گیر گاز، مسیر کنترل دما، مخزن دوم سولفورزدا و فن جدید دودکش است. هدف اصلی این اقدامات، کاهش هزینه تمام‌شده، افزایش بهره‌وری و کاهش مصرف انرژی در این واحد استراتژیک است.
بخش قابل توجهی از تجهیزات اصلی پروژه نیروگاه خورشیدی 15 مگاواتی شرکت آلومینای ایران در تاریخ 9 و 10 مرداد ماه وارد سایت این شرکت شد. با ورود پنل‌های خورشیدی، این پروژه ملی وارد فاز نصب استراکچر و پنل‌ها گردیده است. این پیشرفت پس از تکمیل زیرساخت‌هایی مانند فونداسیون و فنس‌کشی صورت می‌گیرد. شرکت قصد دارد بخشی از ظرفیت این نیروگاه را تا هفته دولت تکمیل کرده و کل فاز نخست را در مهرماه به شبکه سراسری برق متصل نماید.