چالش گاز صنایع و معادن

صنعت فولاد ایران که بر پایه مزیت گاز ارزان شکل گرفته، اکنون با بحران جدی مواجه است. افزایش بیش از 3 برابری قیمت گاز در 2 سال گذشته، قطعی‌های مکرر و هزینه‌های پنهان مانند مالیات بر ارزش افزوده، تولیدکنندگان آهن اسفنجی را به مرز زیان‌دهی کشانده است. محمد محیاپور، مدیرعامل توسعه آهن و فولاد گل‌گهر، هشدار می‌دهد این وضعیت به توقف 30 درصدی تولید سالانه آهن اسفنجی، تشدید خام‌فروشی و تهدید جایگاه صادراتی کشور منجر شده است. او خواستار اصلاح فوری قیمت‌گذاری گاز و حذف مالیات برای جلوگیری از فروپاشی این صنعت راهبردی شد.

در تحولی استراتژیک برای صنعت فولاد ایران، قرارداد توسعه میدان گازی “مدار” با سرمایه‌گذاری 600 میلیون دلاری فولاد مبارکه و شرکت ملی نفت ایران امضا شد. این میدان با ذخیره 8.8 تریلیون فوت‌مکعب، روزانه 13 میلیون مترمکعب گاز و 40 هزار بشکه میعانات تولید خواهد کرد. سعید زرندی مدیرعامل فولاد مبارکه اعلام کرد این قرارداد پاسخی به از دست رفتن 5.5 میلیون تن تولید آهن اسفنجی در سال‌های اخیر است. حمید بورد معاون وزیر نفت، این پروژه را معادل نیمی از یک فاز پارس جنوبی دانست که طی 20 سال، 17 میلیارد دلار عایدی خواهد داشت.

شرکت توسعه آهن و فولاد گل‌گهر اختراع جدیدی را برای کاهش مصرف انرژی در تولید آهن اسفنجی به ثبت رساند. این دستاورد با عنوان «فشارشکن جمع‌آوری آب خروجی از خنک‌کننده گازهای میدرکس» به ثبت رسیده است. هدف از این نوآوری، ارتقای فرآیند تولید، افزایش بهره‌وری و بهینه‌سازی عملکرد خطوط تولید است. این اقدام گامی مهم در راستای کاهش هزینه‌ها و تقویت جایگاه رقابتی این شرکت در بازارهای جهانی محسوب می‌شود.

گزارش تحلیلی سازمان بورس نشان می‌دهد مصرف انرژی در صنایع بزرگ بازار سرمایه نوسانات قابل توجهی داشته است. در مردادماه، مصرف گاز 1 درصد افزایش یافت، در حالی که مصرف برق با کاهش شدید 24 درصدی مواجه شد. در مقابل، مصرف آب رشدی 4 درصدی را تجربه کرد. این ناترازی در عرضه و تقاضای انرژی، تهدیدی جدی برای میزان تولید و سودآوری شرکت‌های بورسی محسوب می‌شود و می‌تواند به توقف خطوط تولید منجر گردد.

مدیرعامل شرکت فولاد آلیاژی ایران در دیدار با نماینده یزد، بر لزوم رفع موانع تامین انرژی و زیرساخت‌ها تاکید کرد. این شرکت برای جلوگیری از توقف تولید، به خرید برق سبز با نرخ بالاتر روی آورده است. محسن مصطفی‌پور همچنین از برنامه‌های جدی برای احداث نیروگاه خورشیدی اختصاصی و تملک نیروگاه حرارتی خبر داد. در این دیدار، محمدصالح جوکار، نماینده مجلس، حمایت کامل خود را از طرح‌های توسعه‌ای و مسئولیت اجتماعی فولاژ اعلام کرد.

مدیر انرژی و سیالات فولاد مبارکه ضمن انتقاد از بالاتر بودن قیمت حامل‌های انرژی در ایران نسبت به نرخ‌های جهانی، به تشریح چالش‌های ناشی از محدودیت‌های شدید برق در سال 1404 پرداخت. وی اعلام کرد با وجود این محدودیت‌ها، فولاد مبارکه با مصرف ویژه انرژی 23 گیگاژول بر تن فولاد، عملکردی بهتر از میانگین جهانی دارد و توانسته است با احداث نیروگاه‌های اختصاصی، بخش عمده‌ای از نیاز خود را تأمین کند. این شرکت همچنین با سرمایه‌گذاری در پروژه‌های بهینه‌سازی، مصرف آب خود را به رکورد 2.2 لیتر بر کیلوگرم فولاد کاهش داده است.

سعید زرندی، مدیرعامل گروه فولاد مبارکه، در دومین همایش سالانه فولاد کشور، تحلیلی جامع از وضعیت بحرانی صنعت فولاد ارائه داد. وی ضریب بهره‌برداری فولاد کشور را 60 درصد اعلام کرد که 10 درصد کمتر از میانگین 12 سال اخیر است. صادرات چین با دامپینگ قیمتی، افزایش قیمت برق از 2800 به 11300 تومان، و کاهش تولید از 50 میلیون تن ظرفیت به 30 میلیون تن، مهم‌ترین چالش‌ها هستند. زرندی از آمادگی فولاد مبارکه برای صادرات 1.5 میلیارد دلاری خبر داد و کاهش 8000 میلیارد تومانی هزینه‌ها را هدف‌گذاری کرد که تاکنون 2500 میلیارد تومان آن محقق شده است.

استاندار اصفهان در دومین همایش سالانه فولاد کشور، این صنعت را پیشران دیپلماسی اقتصادی و تاب‌آوری صنعتی ایران معرفی کرد. مهدی جمالی‌نژاد با اشاره به اقدامات فولاد مبارکه در استفاده از آب‌های نامتعارف و توسعه نیروگاه خورشیدی 120 مگاواتی، این شرکت را الگویی برای سایر صنایع دانست. وی بر لزوم توسعه زیرساخت‌های لجستیکی، تقویت دیپلماسی اقتصادی با کشورهای همسایه و استفاده از ابزارهای نوین مالی برای پشتیبانی از صادرات فولاد تأکید کرد.

حمید بورد، مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران، از رفع قطعی مشکل گاز شرکت‌های فولادی با توسعه میادین جدید هالگان و شاهینی خبر داد. این طرح که با سرمایه‌گذاری بیش از 1 میلیارد دلار و با همکاری ایمیدرو اجرا می‌شود، روزانه 35 میلیون متر مکعب گاز جدید تولید خواهد کرد. این حجم تولید معادل 1.5 برابر یک فاز پارس جنوبی است و علاوه بر پوشش پیک مصرف، نیاز فولادسازان به گاز شبکه را نیز برطرف می‌سازد. به گفته بورد، این تفاهم‌نامه بی‌نظیر است و با توجه به وجود منابع مالی، طرح تقریباً آماده اجراست و تولید پلکانی آن طی 1 سال آینده آغاز می‌شود.

ایمیدرو برای رفع چالش کمبود انرژی در صنعت فولاد، تفاهم‌نامه مطالعه طرح توسعه میادین گازی هالگان و شاهینی را با شرکت ملی نفت ایران امضا کرد. محمد آقاجانلو، رئیس هیات عامل ایمیدرو، اعلام کرد این اقدام ظرفیت مازاد 20 میلیون تنی فولاد را فعال می‌کند. این ظرفیت راکد که به دلیل کمبود گاز و برق ایجاد شده، معادل 10 میلیارد دلار سرمایه غیرفعال است. او تاکید کرد که 70 درصد مصرف گاز این صنعت به‌عنوان ماده اولیه است و ناترازی انرژی باعث بازگشت به صادرات مواد خام 100 دلاری به جای محصولات نهایی 600 دلاری شده است.