بر اساس گزارش جدید گروه مطالعات بین‌المللی مس (ICSG)، صنعت جهانی مس در 3 ماهه نخست سال 2025 میلادی شاهد رشد قابل توجهی بوده است. تولید مس تصفیه شده با افزایش 3.2 درصدی به بیش از 7 میلیون تن رسید. ظرفیت کارخانه‌های مس نیز 6.8 درصد افزایش یافت. همچنین، تولید معادن مس جهان با رشد 1.1 درصدی از 5.6 میلیون تن فراتر رفت و ظرفیت این معادن نیز 2.9 درصد توسعه یافت. این روند صعودی در بخش ذوب مس نیز با رشد 5.5 درصدی تولید همراه بوده است.
بازار جهانی مس به دلیل کمبود شدید عرضه کنسانتره، شاهد سقوط تاریخی نرخ‌های تصفیه و پالایش (TC/RC) است. این بحران، قدرت چانه‌زنی را کاملاً به دست فروشندگان داده و نرخ‌ها را به قلمرو منفی کشانده است. میانگین نرخ معامله در آوریل به منفی 68 دلار در هر تن رسید و قراردادهایی با نرخ‌های بی‌سابقه تا منفی 100 دلار نیز نهایی شد. این روند نزولی شدید، حاشیه سود و بقای واحدهای ذوب و پالایش مس در سراسر جهان را به طور جدی تهدید می‌کند.
پروژه مس جانجا در استان سیستان و بلوچستان با ذخیره قطعی بیش از 300 میلیون تن و پتانسیل افزایش آن تا مرز 1 میلیارد تن، به عنوان یک قطب معدنی در کلاس جهانی در حال ظهور است. این طرح با هدف استخراج سالانه 16 میلیون تن سنگ و تولید حدود 130 هزار تن کنسانتره مس، پاسخی به افزایش تقاضای جهانی برای این فلز استراتژیک محسوب می‌شود. این پروژه عظیم که با سرمایه‌گذاری کنسرسیومی از شرکت‌های بزرگ معدنی کشور پیش می‌رود، تاکنون برای بیش از 800 نفر اشتغال مستقیم ایجاد کرده است. توسعه مس جانجا علاوه بر تقویت جایگاه ایران در بازار جهانی، نقشی محوری و تعیین‌کننده در توسعه اقتصادی و زیرساختی شرق کشور ایفا می‌کند.
در پی افول درآمدهای نفتی و فشار تحریم‌ها، ایران به دنبال جایگزین‌های راهبردی برای ارزآوری استراتژیک است؛ فلز مس، که به «طلای سرخ» شهرت دارد، به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین گزینه‌ها مطرح شده است. ایران با داشتن حدود ۴ درصد از ذخایر جهانی مس و رتبه هشتم در جهان، ظرفیت‌های گسترده‌ای برای توسعه تولید، صادرات و جذب سرمایه‌گذاری دارد. پروژه‌هایی همچون «طرح کیمیا» و معادن بزرگی چون سرچشمه و سونگون، بستر توسعه تولید تا سطح یک میلیون تن کاتد در سال را فراهم کرده‌اند. با وجود چالش‌هایی چون تحریم‌ها، فناوری‌های محدود و رقابت سنگین از سوی کشورهایی نظیر شیلی و چین، ایران می‌کوشد با توسعه زیرساخت‌ها، ارتقای فناوری و تنوع‌بخشی به بازارهای صادراتی، به بازیگری مهم در بازار جهانی مس بدل شود. مس می‌تواند نقطه اتکای اقتصاد غیرنفتی ایران در عصر گذار به انرژی‌های پاک باشد.
مدیر مجتمع مس سونگون با تاکید بر ذخیره ۵ میلیارد تنی و سهم ۲۳ درصدی این معدن از ذخایر مس کشور، سونگون را بزرگ‌ترین و راهبردی‌ترین معدن مس ایران و نماد اقتدار معدنی جمهوری اسلامی ایران در سطح جهانی معرفی کرد. این معدن با عیار متوسط ۰/۴۷ درصد، جایگاهی ممتاز در میان معادن بزرگ مس جهان دارد.
معدن مس سونگون، با داشتن ۲۳ درصد از کل ذخایر مس کشور و ۵ میلیارد تن ذخایر زمین‌شناسی، عنوان بزرگ‌ترین و یکی از قدیمی‌ترین معادن مس ایران را داراست. محمدجعفر عظمایی، مدیر مجتمع، بر نقش راهبردی این معدن در اقتصاد معدنی ایران، پیشگامی در حجم ذخایر و توسعه زیرساخت‌های صنعتی با اجرای فازهای جدید فرآوری و تولید کاتد مس تأکید کرده است. سونگون به‌عنوان محور تحول آینده صنعت مس کشور، جایگاه بی‌بدیلی دارد.
جلسه شورای توسعه شرکت ملی صنایع مس ایران با حضور مدیرعامل و مدیران ارشد برگزار شد و پیشرفت پروژه فاز ۳ تغلیظ سونگون به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین طرح‌های توسعه ملی مس، با اهداف تولید ۴۵۰ هزار تن کنسانتره مس از ۲۱ میلیون تن ماده معدنی، مورد ارزیابی قرار گرفت. مدیرعامل شرکت ملی صنایع مس، دکتر سید مصطفی فیض، ضمن تأکید بر اهمیت بازنگری در فرآیندها، هماهنگی نقش‌ها و اختیارات شرکت‌ها برای رفع چالش‌ها و تسریع در بهره‌برداری پروژه را ضروری دانست. پیش‌بینی می‌شود با بهره‌برداری این فاز، ظرفیت تولید کنسانتره مس ملی مس از دو میلیون تن فراتر رود.