گواهی ظرفیت

تأیید نهایی کمیته فقهی برای ابزاری استراتژیک

کمیته فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار پس از بررسی‌های کارشناسی، موافقت خود را با تعمیم دارایی پایه در گواهی ظرفیت به انواع حامل‌های انرژی و آب اعلام کرد. این تصمیم در نشست روز چهارشنبه 22 مرداد که در محل بورس انرژی ایران برگزار شد، اتخاذ گردید. در این جلسه چهره‌های برجسته‌ای همچون غلامرضا مصباحی مقدم، ابوالقاسم علی‌دوست، مجید رضایی و شاپور محمدی حضور داشتند. این کمیته با رعایت ملاحظات مصوبه سال 1393، معامله این اوراق را بلامانع دانست.

گواهی ظرفیت چیست و چگونه عمل می‌کند؟

بر اساس تعریف مصوب، گواهی ظرفیت یک ورقه بهادار قابل معامله است. این اوراق بر پایه ایجاد ظرفیت‌های جدید و قابل اتکا در زنجیره انرژی و آب صادر می‌شوند. این زنجیره شامل تولید، تأمین، انتقال، ذخیره‌سازی و توزیع حامل‌های انرژی و آب است. همچنین این گواهی‌ها می‌توانند مبتنی بر کاهش ظرفیت قراردادی مشترکین فعلی صادر شوند و به دارنده خود حق استفاده از ظرفیت معینی را اعطا می‌کنند.

هدف‌گذاری برای حل معضل ناترازی انرژی

اقتصاد ایران با چالش جدی ناترازی در حوزه انرژی مواجه است که نیاز به توسعه زیرساخت‌ها را دوچندان می‌کند. عملیاتی‌سازی ابزارهایی مانند گواهی ظرفیت، در راستای اهداف ماده 38 قانون برنامه پنج ساله هفتم پیشرفت کشور است. این ابزار اهداف مهمی مانند تأمین مالی برای صنایع انرژی و تضمین بازگشت سرمایه فعالان این حوزه را دنبال می‌کند.

مشوقی اقتصادی برای مقابله با هدررفت منابع

بخش قابل توجهی از منابع انرژی کشور روزانه هدر می‌رود و این اتلاف، معضل ناترازی را عمیق‌تر کرده است. در این شرایط، گواهی‌های ظرفیت به عنوان یک مشوق اقتصادی عمل می‌کنند. این اوراق به تولیدکنندگان انرژی انگیزه مالی لازم را می‌دهند تا به طور جدی برای مقابله با تلفات انرژی اقدام کنند و بهره‌وری را افزایش دهند.

چشم‌انداز سودآوری برای اقتصاد ملی

محمد نظیفی، مدیرعامل بورس انرژی ایران، بر اهمیت بالای این ابزار مالی تأکید کرد. او بیان داشت که بازار گواهی ظرفیت، سودآوری بسیاری برای اقتصاد کشور به همراه خواهد داشت. به گفته نظیفی، مزیت اصلی ایران در حوزه هیدروکربوری است و باید از تمام ظرفیت‌های بازار سرمایه برای توسعه این مزیت اقتصادی راهبردی استفاده کرد.

جمع‌بندی و تحلیل اقتصادی
تصویب گواهی ظرفیت حامل‌های انرژی و آب توسط کمیته فقهی، یک نقطه عطف در پیوند بازار سرمایه با بخش واقعی اقتصاد محسوب می‌شود. این اقدام نه تنها یک ابزار مالی جدید برای سرمایه‌گذاران معرفی می‌کند، بلکه یک راهکار عملیاتی برای مواجهه با بحران ناترازی انرژی ارائه می‌دهد. این اوراق با ایجاد انگیزه اقتصادی برای بهینه‌سازی و توسعه زیرساخت‌ها، می‌توانند سرمایه‌های خصوصی را به سمت پروژه‌های استراتژیک انرژی هدایت کنند. موفقیت این ابزار، گامی مهم در جهت تأمین مالی پایدار و کاهش وابستگی به منابع دولتی در بخش انرژی خواهد بود و می‌تواند به افزایش بهره‌وری کلی اقتصاد ملی کمک شایانی نماید.

بورس انرژی ایران در روز 29 تیرماه، شاهد معاملاتی به ارزش مجموع 3 هزار و 962 میلیارد ریال بود. این رقم حاصل دادوستد در بازارهای فیزیکی، مشتقه و برق بوده است. رینگ داخلی بازار فیزیکی با فروش محصولاتی به ارزش 2 هزار و 504 میلیارد ریال، 63 درصد از کل ارزش معاملات روز را به خود اختصاص داد. در این روز، شرکت پتروشیمی بیستون با فروش 3 هزار تن حلال 503 به ارزش بیش از 1 هزار و 351 میلیارد ریال، فروشنده برتر رینگ داخلی شد. همچنین، 159 میلیون کیلووات ساعت برق به ارزش 1 هزار و 223 میلیارد ریال در بازار برق معامله گردید.

بورس انرژی ایران در آخرین شنبه تیرماه، روز 28 تیر، یک روز معاملاتی پررونق را با ثبت مجموع ارزش 9 هزار و 394 میلیارد ریال به پایان رساند. بازار برق با اختصاص 58 درصد از کل ارزش معاملات، نقش پیشرو را در این روز ایفا کرد. در بازار فیزیکی، شرکت پالایش نفت آبادان در رینگ بین‌الملل و شرکت فولاد خوزستان در رینگ داخلی، فروشندگان برتر بودند. معاملات ابزارهای مالی نیز با دادوستد صندوق سینرژی، گواهی ظرفیت و گواهی صرفه‌جویی برق به ارزش کلی بیش از 48 میلیارد ریال جریان داشت.

بورس انرژی ایران در 22 تیرماه روزی پررونق را با ثبت مجموع ارزش معاملات 10 هزار و 30 میلیارد ریالی تجربه کرد. بازار برق با اختصاص 76 درصد از این رقم، نقش محوری در این دستاورد ایفا نمود و با ثبت ارزش 7 هزار و 591 میلیارد ریال، پیشتاز بازار بود. در این روز، شرکت پالایش نفت تهران در رینگ داخلی و شرکت شیمی بافت در رینگ بین‌الملل به عنوان فروشندگان برتر معرفی شدند. معاملات ابزارهای مالی نیز با دادوستد گواهی ظرفیت و واحدهای صندوق سینرژی، به ارزش کلی بازار افزود.

در بیست و یکمین روز تیر ماه، ارزش کل معاملات بورس انرژی ایران به 8 هزار و 237 میلیارد ریال رسید. بازار برق با به خود اختصاص دادن 85 درصد از کل ارزش معاملات، بازیگر اصلی این روز بود. در مجموع، 545 میلیون و 656 هزار کیلووات ساعت برق در تابلوهای مختلف این بازار دادوستد شد. در بازار فیزیکی نیز، پالایش نفت اصفهان با فروش موفق محصولات خود، به عنوان فروشنده برتر رینگ داخلی شناخته شد.

بورس انرژی ایران در دوازدهمین روز خرداد ماه، با ثبت مجموع ارزش معاملات ۲۵ هزار و ۶۲ میلیارد ریالی، روز پررونقی را پشت سر گذاشت. این رقم حاصل دادوستدهای متنوع در رینگ‌های داخلی و بین‌الملل بازار فیزیکی، بازار مشتقه، اوراق بهادار و بازار برق بود. شرکت نفت ستاره خلیج فارس با فروش ۱۰ هزار تن بوتان، فروشنده برتر رینگ بین‌الملل شناخته شد و پتروشیمی شیراز نیز در صدر معاملات رینگ داخلی قرار گرفت. بازار مشتقه با اختصاص ۴۰ درصد از کل ارزش معاملات، نقش پررنگی در این روز ایفا کرد.

در پنجمین روز خرداد، بورس انرژی ایران با ثبت ارزش معاملاتی معادل ۳۳ هزار میلیارد ریال، یکی از پررونق‌ترین روزهای خود را تجربه کرد. بیش از ۸۰ درصد این ارزش از محل فروش صادراتی حامل‌های انرژی در رینگ بین‌الملل حاصل شد. شرکت نفت ستاره خلیج فارس با فروش ۲۸۰ هزار بشکه نفت سفید و عرضه گاز مایع و ته‌مانده برج تقطیر، جایگاه برتر رینگ بین‌الملل را کسب کرد. در رینگ داخلی، متانول‌سازهایی چون زاگرس، شیراز و کاوه با فروش عمده در صدر قرار گرفتند. همچنین، فروش ۱۵۹ میلیون کیلووات ساعت برق و معاملات قابل‌توجه در اوراق مشتقه، صندوق‌ها و گواهی‌های ظرفیت و صرفه‌جویی، دیگر ارکان این روز پُرتحرك بازار بورس انرژی بودند.