پتروشیمی کرمانشاه یکی از مهمترین واحدهای صنعتی غرب کشور است که در سال‌های اخیر با تمرکز بر توسعه پایدار، بهره‌وری و افزایش توان رقابت‌پذیری، نقش بسزایی در اقتصاد منطقه ایفا کرده است. برای بررسی برنامه‌های توسعه‌ای، چالش‌ها و راهکارهای این شرکت، گفت‌وگویی با دکتر امیرحسین لطفی لاریجانی، مدیرعامل و عضو هیئت‌مدیره پتروشیمی کرمانشاه انجام دادیم که در ادامه می‌خوانید.
*آقای دکتر خواهشمندم اهداف کلیدی پتروشیمی کرمانشاه را تشریح فرمایید؟
از اهداف مهم و کلیدی پتروشیمی کرمانشاه می‌توان از استمرار تولید محصول با کیفیت جهانی، حفظ و توسعه بازار محصولات، تکمیل پروژه فاز دوم مجتمع، توسعه صنایع پایین دستی با هدف تکمیل زنجیره ارزش و ایجاد تنوع در سبد محصولات، تأمین آب خام مجتمع از محل پساب شهر کرمانشاه و مدیریت پساب مجتمع با هدف حداکثر بازیافت آب، نام برد.
*چگونه تغییرات جهانی در بازار پتروشیمی بر استراتژی‌های شما تأثیر می‌گذارد؟
صنعت به عنوان یک موجودیت پویا برای تداوم عملکرد و بقا بایستی واجد دو ویژگی «اصلاح از درون» و «انطباق با محیط» باشد و به همین منظور با رویکردهای مختلف همواره تغییرات محیطی در سطح صنعت رصد شده و متناسب با آن استراتژی‌های مناسب برای سناریوهای مختلف تغییرات جهانی طراحی و در دستور کار اجرا قرار می‌گیرد.
*آیا برنامه‌ای برای گسترش محصولات یا خدمات جدید دارید؟ اگر بله، چه مواردی؟
از زمان راه‌اندازی مرکز پژوهش و نوآوری در مجتمع، همواره یکی از موضوعات محوری، توسعه سبد محصولات و ایجاد محصولات با ارزش افزوده بالاتر بوده است. از جمله طرح‌های در دست اقدام، «طرح نانو کود آهسته رهش» و «طرح تولید کود اوره سیاه با پوشش هیومیک اسید» است که با همکاری پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی ایران در حال پیگیری است. سایر طرح‌ها نیز پس از حصول نتایج مثبت اولیه رونمایی خواهد شد.
* سیاست شما در زمینه توسعه پایدار و کاهش اثرات زیست‌محیطی چیست؟
در همزیستی با طبیعت یکی از دغدغه‌های کلیدی در شرکت صنایع پتروشیمی کاهش جنبه‌های منفی زیست محیطی است و همواره پروژه‌های بهبود برای ارتقای عملکرد زیست محیطی طراحی و اجرا می‌شود.
اخذ گواهینامه استاندارد مدیریت محیط زیست (ISO14000) و دریافت گواهینامه عدم آلایندگی از سازمان حفاظت محیط زیست گواه عملکرد مطلوب شرکت در این حوزه است.
از طرح‌های مهمی که در این حوزه در دست پیگیری است می‌توان به «طرح مدیریت پساب مجتمع با هدف حداکثر بازیافت آب» و همچنین «تأمین آب خام مجتمع از محل پساب شهر کرمانشاه» اشاره کرد.
* چگونه می‌خواهید رقابت‌پذیری پتروشیمی کرمانشاه را در سطح ملی و بین‌المللی افزایش دهید؟
یکی از عوامل رقابت پذیری در این صنعت کاهش بهای تمام شده محصولات است که این مهم در سایه تداوم تولید محقق خواهد شد و شرکت در این زمینه تمامی رویکردهای لازم برای حفظ استمرار تولید از جمله نگهداری و تعمیرات، بازرسی فنی، مدیریت انرژی، مدیریت زنجیره تامین، مدیریت سرمایه انسانی، مدیریت منابع مالی و … را پیاده‌سازی و اجرا می‌نماید.
عامل کلیدی دیگر کیفیت محصول است که با پایش مستمر فرایند تولید و همچنین با تکیه بر آزمایشگاه کنترل کیفیت مجهز و دارای اعتبار بین‌المللی محقق می‌گردد.
واحد آزمایشگاه و کنترل کیفیت در راستای اطمینان بخشی به مشتری در خصوص فروش محصول با کیفیت منطبق با استانداردھای ملی و بین‌المللی، قابلیت صدور گواھینامه‌ھای معتبر با شرایط ذیل را دارا می‌باشد از جمله می‌توان به صدور گواھینامه‌ھای کیفیت اکریدیته ملی و بین‌المللی در زمینه محصولات تولیدی کارخانه (کود اوره گرانول و آمونیاک) با لوگوی مراجع اعتباردهی استاندارد ملی و بین المللی جهت صادرات محصول در سطوح جهانی و بازارھای بین‌المللی و صدور و اعتبار ملی و بین‌المللی نتایج به منظور بررسی و ردیابی نتایج آزمون انطباق کیفیت محصول با استانداردھای جهانی اشاره کرد.
سومین و مهمترین عامل در این حوزه نیروی انسانی مجرب و متخصص است که دو عامل قبلی کاملاً وابسته به آن است و خوشبختانه در راستای جذب، نگهداشت و توسعه این سرمایه اقدامات موثری در شرکت انجام شده است.
* چه اقداماتی برای جذب و نگهداشت نیروی کار متخصص انجام می‌دهید؟
این شرکت برای تامین نیروی انسانی مورد نیاز خود از طریق برگزاری آزمون اقدام می‌نماید تا با تضمین کیفیت نیروی انسانی جذب شده گام اول را در این فرایند مهم بردارد. از آن پس با آموزش هدفمند زمینه ارتقای شایستگی‌های ایشان را فراهم می‌آورد تا توانمندی لازم برای ایفای نقش در این صنعت پیشرفته و پیچیده را کسب نمایند.
به موازات این فرایند، با رویکردهای مختلف جبران خدمات و ارایه خدمات رفاهی و انگیزشی در راستای حفظ و نگهداشت این سرمایه تلاش می‌شود.
*چطور فرهنگ سازمانی در پتروشیمی کرمانشاه را تقویت می‌کنید؟
یکی از مهمترین عوامل در پیشرفت و تداوم عملکرد مثبت در یک مجموعه صنعتی بزرگ فرهنگ سازمانی قوی و سازنده می‌باشد. با توجه به موضوعات مهمی که در این صنعت وجود دارد از روش‌های مختلف برای ایجاد و بهبود و جهت‌دهی به فرهنگی سازمانی استفاده می‌شود.
تعیین و تبیین ارزش‌های سازمانی، ایفای نقش مدیران سازمان به عنوان الگو در زمینه رعایت ارزش‌های سازمانی، آموزش و راهنمایی کارکنان جهت افزایش آگاهی و توانمندی در زمینه رعایت ارزش‌های سازمانی و ارزیابی عملکرد کارکنان بر اساس میزان رعایت ارزش‌های سازمانی و ایجاد سیستم تشویق و تنبیه بر آن اساس از مهمترین اهداف فرهنگ سازمانی شرکت است.
به عنوان مثال در صنعت پتروشیمی به عنوان یک صنعت با خطرات فراوان، رعایت الزامات HSE از اهمیت بالایی برخوردار می‌باشد لذا، برای نهادینه‌سازی فرهنگ مطلوب در این زمینه، آموزش مستمر و آگاهی‌رسانی، برگزاری مانورهای مختلف و در کنار آن کنترل و نظارت موثر جهت حصول اطمینان از رعایت الزامات انجام می‌گردد. رعایت الزامات HSE به عنوان یکی از شاخص‌های ارزیابی عملکرد کارکنان به ویژه کارکنان بخش‌های عملیاتی تعبیه شده است و هر ماهه با انتخاب نفر برتر ایمنی از نفرات پیشرو در رعایت الزامات مربوطه قدردانی می‌شود. با گرامیداشت روز ایمنی (هفتم مهرماه) و برنامه‌ریزی و اجرای برنامه‌های مختلف در این روز بر اهمیت این موضوع تاکید می‌شود.
*مهمترین چالش مدیریتی شما در سال گذشته چه بوده است و چگونه با آن مواجه شدید؟
در یک سال گذشته چالش‌های متعددی در مسیر تداوم عملکرد و توسعه شرکت وجود داشته است که از آن جمله می‌توان به تأمین گاز خوراک برای تداوم تولید مجتمع، تخصیص سهمیه ارزی برای ثبت سفارشات خارجی مربوط به پروژه فاز 2، تأمین مالی پروژه فاز 2 و همچنین بازپرداخت هزینه گاز خوراک و سوخت، رفع موانع پروژه احداث خط انتقال برق برای تأمین برق پروژه فاز 2 و مطالبات سنواتی از وزارت جهاد کشاورزی اشاره کرد.
به منظور رفع این موانع از کانال‌های مختلف در سطح استان و ستاد تسهیل و رفع موانع تولید گرفته تا سایر ظرفیت‌های موجود در هلدینگ، انجمن صنفی کارفرمایی صنعت پتروشیمی، شرکت ملی صنایع پتروشیمی و نمایندگان استان در مجلس شورای اسلامی بهره‌برداری شده است.
*چه استراتژی‌هایی برای ارتقای مهارت‌های کارکنان دارید؟
برگزاری دوره‌های آموزشی به شیوه‌های مختلف حضوری و آنلاین، آموزش‌های حین کار برای مدیریت دانش و انتقال تجربه، جانشین پروری و بازدید از شرکت‌های مشابه و بهره‌گیری از تجربیات آن‌ها در حوزه‌های مختلف از مهمترین استراتژی‌های شرکت است.
*نحوه مدیریت تعارضات درون سازمانی چگونه است؟
مهمترین ابزار در مدیریت تعارضات گفتگو است، ایجاد کارگروه‌های مختلف به منظور تسهیل تبادل نظر بین بخش‌ها و سطوح مختلف سازمان و همچنین ارتباط مستقیم مدیرعامل و مدیران ارشد سازمان با کارکنان در سطوح مختلف سبب شنیده شدن دغدغه‌های ایشان و ایجاد درک متقابل بین بخش‌های مختلف سازمان و همچنین بین مدیران و کارکنان می‌شود تا بدین ترتیب تعارضات در سازمان کاهش یابد.
*در مواجهه با نوسانات قیمت نفت و گاز، چه استراتژی‌هایی برای مدیریت مالی اتخاذ می‌کنید؟
عمده بهای تمام شده محصولات شرکت مربوط به هزینه گاز خوراک و سوخت می‌باشد که در چند سال گذشته نیز شاهد جهش نرخ این نهاده‌ها بوده ایم و پرداخت این هزینه‌ها باز زیادی را بر نقدینگی شرکت وارد می‌کند.
در این خصوص با مدیریت نقدینگی شرکت، انضباط مالی و کنترل بودجه و رایزنی با شرکت گاز استان برای تسهیل پرداخت بدهی‌های مربوطه تلاش می‌شود علاوه بر رفع تعهدات، منابع لازم برای تداوم عملکرد و همچنین پیشبرد پروژه‌های توسعه‌ای شرکت فراهم گردد.
*برنامه‌های شما برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی چیست؟
با توجه به پیشرفت 82 درصدی پروژه توسعه‌ای فاز 2، جذب سرمایهگذار خارجی در این برهه به صرفه و صلاح شرکت نمی‌باشد.
* چه اقداماتی برای افزایش سودآوری و کاهش هزینه‌های تولید انجام داده‌اید؟
مدیریت مصارف انرژی به عنوان مهمترین عنصر بهای تمام شده محصولات شرکت کلیدی ترین رویکرد شرکت برای کاهش هزینه‌ها و افزایش سودآوری است چنانچه در چند سال گذشته همواره شدت مصرف انرژی در محصولات شرکت همواره پایین‌تر از معیار استاندارد ابلاغی تعیین شده برای محصولات آمونیاک و اوره بوده است.
به علاوه کنترل بودجه و انضباط مالی ابزارهای دیگر در جهت مدیریت و کنترل هزینه‌های شرکت می‌باشد.
*تاثیر تحریم‌ها بر عملیات شما چگونه بوده است و چگونه این چالش‌ها را مدیریت می‌کنید؟
مهمترین تاثیر تحریم‌ها در این صنعت مربوط به محدودیت دسترسی به فناوری‌های جدید و همچنین تامین قطعات و تجهیزات خاص از خارج کشور می‌باشد. به همین منظور با ایجاد مرکز پژوهش و نوآوری و همچنین کمیته خودکفایی تلاش شده است با بهره‌گیری از توان شرکت‌های دانش بنیان و سازندگان داخلی و مراکز پژوهشی از این محدودیت‌ها عبور کرده و نیازمندی‌های تولید و توسعه را در شرکت مرتفع نماییم.
* چه برنامه‌هایی برای ارتقاء فناوری و دیجیتال‌سازی در پتروشیمی کرمانشاه دارید؟
در زمینه بهره‌گیری از فناوری اطلاعات و ارتباطات برای ایجاد بهبود در حوزه‌های مختلف شرکت در سال‌های گذشته اقدامات بسیار مهمی انجام شده است و علاوه بر ایجاد زیرساخت شبکه و مرکز داده با رعایت الزامات امنیتی، کلیه فرایندهای کلیدی سازمان به سیستم‌های نرم‌افزاری مجهز شده‌اند که عمده آن‌ها در قالب سیستم برنامه‌ریزی منابع سازمانی (ERP) به صورت یکپارچه استقرار یافته‌اند و مزایای یکپارچگی اطلاعات، مکانیزاسیون فرایندها و اعمال کنترل‌های سازمانی و تسهیل گزارش‌گیری در سازمان ایجاد کرده‌اند.
اخیراً، سامانه هوشمندی کسب و کار (BI) به منظور تسهیل دسترسی به اطلاعات کلیدی در حوزه‌های مختلف سازمان راه‌اندازی شده است.
*چطور از فناوری‌های نوین برای افزایش بهره‌وری و کاهش هزینه‌ها استفاده می‌کنید؟
یکی از ثمرات به کارگیری فناوری‌های نوین افزایش بهره‌وری و کاهش هزینه‌ها و ریسک‌ها می‌باشد. به کارگیری ابزارهای فناوری اطلاعات و ارتباطات، افزایش سرعت و دقت را در پی داشته و سایر فناوری‌ها در حوزه‌های HSE، نگهداری و تعمیرات و تولید سبب افزایش قابلیت اطمینان، کاهش خطرات، افزایش سرعت کار، کاهش مصرف انرژی و کاهش آلایندگی خواهد شد.
* آیا در پروژه‌های تحقیق و توسعه (R&D) سرمایه‌گذاری می‌کنید؟ در چه حوزه‌هایی؟
با راه‌اندازی مرکز پژوهش و نوآوری، محور جدیدی در مجموعه فعالیت‌های شرکت صنایع پتروشیمی کرمانشاه ایجاد گردید و کلیه امور مربوط به پژوهش و توسعه از این طریق پیگیری می‌گردد.
با توجه به رسالت واحد پژوهش و نوآوری که ارتباط با مراکز تحقیقاتی همچون دانشگاه‌ها، پژوهشگاه‌ها و شرکت‌های دانش بنیان با هدف توسعه سبد محصولات شرکت و افزایش بهره‌وری می‌باشد، اقداماتی در قالب حمایت از طرح‌های پژوهشی و پایان‌نامه‌های دانشجویی و همچنین چاپ کتاب صورت گرفته است. طرح‌های پژوهشی ابتدا در فاز مطالعاتی و آزمایشگاهی، سپس در فاز پایلوت سرمایه‌گذاری و توسعه داده می‌شوند. در صورت موفق بودن طرح در فاز پایلوت، سرمایه‌گذاری در فاز صنعتی انجام خواهد شد. از جمله طرح‌های پژوهشی در حال انجام با مشارکت و سرمایه‌گذاری شرکت می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
۱ . ایجاد پایلوت نانوکود آهسته رهش (در حال انجام در فاز پایلوت)
۲ . تولید اوره سیاه با پوشش هیومیک اسید (در حال انجام در فاز مطالعاتی و آزمایشگاهی)
۳. تولید کود نیتروژن مایع به همراه ریزمغذی‌ها و تولید کودهای NPK (در حال انجام در فاز مطالعاتی و آزمایشگاهی)
۴ . توسعه حلال نوین واحد بازیافت گاز کربنیک (در مرحله پایان فاز آزمایشگاهی)
۵ . ایجاد پایلوت تولید آمونیم سولفات از پساب‌های پتروشیمی و ونت‌های حاوی آمونیاک (اتمام فاز آزمایشگاهی)
۶ . تحلیل علل آسیب سرجوش‌های نازل گاز خروجی راکتور سنتز آمونیاک و پیشنهاد فرآیند بازرسی غیر مخرب (خاتمه یافته با دانشگاه رازی)
۷. کاهش ارتعاشات خطوط متصل به E4110 (خاتمه یافته مشترک با شرکت دانش بنیان)
۸. چاپ کتاب با عنوان “حفاظت کاتدیک”
شایان ذکر است که این شرکت همواره از ایده‌های جدید استقبال می‌کند.
* چه اقداماتی برای کاهش آلاینده‌ها و حفظ محیط‌زیست انجام داده‌اید؟
از مهمترین اقدامات می‌توان به شناسایی و ارزیابی جنبه‌های زیست محیطی فعالیت‌های شرکت و اجرای طرح‌های بهبود برای کاهش و حذف آن‌ها، اجرای طرح مطالعه چرخه عمر محصول (LCA) و تدوین سیاهه انتشار شرکت، پایش آنلاین آلایندههای زیست محیطی به منظور پیشگیری از انتشار آن‌ها و اتصال به سامانه جامع محیط زیست کشور و ارسال وضعیت آلاینده‌ها به صورت مستمر، بازنگری فرایند مدیریت پسماند با هدف بهبود روش‌های جمعآوری، تفکیک، دفع آن‌ها مطابق الزامات قانونی، کاهش انتشار بیش از 40 هزار تن دی اکسید کربن در سال با احداث واحد بازیافت دی اکسید کربن و احداث فضای سبز مجتمع و توسعه باغات میوه به مساحت 112 هکتار، 18 برابر الزامات قانونی اشاره کرد و در نتیجه اقدامات انجام شده، شرکت موفق به كسب گواهي سالانه عدم آلايندگي زيست محيطي از سال 1388 تا كنون شده است.
كسب لوح تقدير جايزه مديريت سبز ايران، كسب عنوان صنعت قابل تقدير، كسب گواهينامه صنعت سبز و تنديس زرين و كسب تنديس سبز از طرف اداره كل محيط زيست استان از افتخارات زيست محيطي شرکت پتروشیمی کرمانشاه است.
مديريت انتشار آلاينده‌هاي هوا، مديريت پساب و بازيافت كامل پساب خروجي، كاهش مصرف آب از منابع زير زميني، تدوين و پياده‌سازي مديريت سبز و ساخت تصفيه خانه از مهمترین اهداف و چشم‌اندازها است که شرکت دنبال می‌کند.
از دیگر اهداف می‌توان به بهينه‌سازي و بهبود عملکرد محیط زیستی Environmental Performance بر اساس شاخص‌های کمی و دامنه‌های کاربردي، برگرفته از نتايج پروژه چرخه عمر محصول شامل آب، خاک، هوا، جنبه‌های محیط زیست، کنترل ریسک و … شناسایی فرصت‌های بهبود و ارتقاء عملکرد با تمركز بر توسعه پايدار و كاهش و بازيافت بيشتر گازهاي گلخانه‌ايي، اشاره کرد.
*پتروشیمی کرمانشاه چگونه به توسعه اقتصادی و اجتماعی منطقه کمک می‌کند؟
این شرکت به عنوان بزرگترین واحد صنعتی استان از جنبه‌های متعددی بر آن تاثیر دارد. این شرکت با جذب و به کارگیری نیروهای بومی نقش عمده‌ای در ایجاد اشتغال پایدار در استان داشته است. با راه‌اندازی صنایع بزرگ در استان، فرهنگ صنعتی در استان ارتقا یافته و این موضوع سبب ایجاد کسب و کارهای جدید با هدف ارایه خدمات مورد نیاز صنعت شده اند که این موضوع به نوبه خود سبب افزایش سرانه درآمد و محرومیت‌زدایی در استان می‌شود.
به علاوه، این شرکت به عنوان مهمترین صادر کننده استان نقش عمده‌ای در اقتصاد استان دارد.
*چگونه از تعامل با جوامع محلی و ایجاد اعتماد در میان ذینفعان استفاده می‌کنید؟
مشارکت ذینفعان سنگ بنای حکمرانی شرکتی مدرن است و بر اهمیت گفت‌وگو بین شرکت‌ها و ذینفعان آن‌ها (کارکنان، سهامداران، مشتریان، جوامع و دولت‌ها) تاکید می‌کند. این فرآیند برای اطمینان از اینکه نظرات و دیدگاه‌های مختلفی در شکل‌گیری تصمیمات تجاری نقش دارند، ضروری است.
در تجارت جهانی، جایی که شرکت‌ها با چالش‌ها و فرصت‌های پیچیده‌ای مواجه هستند، بینش جمعی ذینفعان نه تنها اعتماد و اعتبار را تقویت می‌کند، بلکه کیفیت تصمیم‌گیری‌ها را نیز افزایش می‌دهد. با درگیر کردن ذینفعان، شرکت‌ها می‌توانند روندهای نوظهور را بهتر شناسایی کنند، ریسک‌ها را پیش‌بینی کرده و از فرصت‌های غیرمنتظره استفاده کنند.
از همین رو ایجاد اعتماد، مدیریت ریسک‌های مربوط به شهرت و اعتبار شرکت و همچنین همسویی اقدامات شرکت با انتظارات جامعه، ضروری است.
تعهد به مسئولیت و رفتار اخلاقی از طریق گفتگوی باز و تصمیم گیری‌های مشترک، نشان داده می‌شود. وقتی ذینفعان ببینند که ایده‌های آن‌ها شنیده شده و به آن‌ها اهمیت داده شده است، حتی در مواقع سخت، تمایل بیشتری به باور و حمایت از تصمیمات اتخاذ شده توسط رهبری سازمان دارند. از طرف دیگر، اگر ذینفعان احساس کنند که نادیده گرفته شده‌اند، اعتماد آن ها کاهش می‌یابد.
شرکت صنایع پتروشیمی کرمانشاه نیز از دیرباز با مشارکت همه طرف‌های مرتبط برای ایجاد اعتبار و اطمینان در داخل و خارج از شرکت گام‌های موثری برداشته و ارتباطات خوبی با کارکنان، سهامداران، مشتریان، جوامع و مسئولین استان و شهرستان به عنوان نمایندگان دولت در منطقه داشته است.
همچنین با توانمندسازی جوامع محلی از طریق انجام پروژه‌های عام المنفعه و برگزاری دوره‌های آموزش فنی و حرفه‌ای و ایجاد اشتغال فراگیر به ایجاد اعتماد در میان ذینفعان کمک شایانی نموده است.
در پایان ضمن تشکر از مدیرعامل و عضو هیئت‌مدیره پتروشیمی کرمانشاه بابت پاسخگویی سوالات گفتنی است پتروشیمی کرمانشاه با تمرکز بر توسعه پایدار، افزایش بهره‌وری و حفظ محیط‌زیست، نقشی کلیدی در صنعت پتروشیمی کشور دارد. برنامه‌های این شرکت نشان می‌دهد که با مدیریت چالش‌ها و استفاده از فرصت‌های موجود، آینده‌ای روشن در انتظار آن خواهد بود.
