*تغییرات ساختاری در ضرایب تضامین اعتباری بازار سرمایه
رسول سعدی، دبیرکل کانون نهادهای سرمایه‌گذاری ایران، اعلام کرد که ساختار جدید ضرایب تضامین به صورت تفصیلی‌تر و با لحاظ تمامی جنبه‌های ریسک هر دارایی طراحی شده است. در دستورالعمل جدید، ساختار کلی قبلی که بر مبنای دسته‌بندی سهام، اوراق بدهی و صندوق‌های سرمایه‌گذاری بود، به رویکردی جامع‌تر تبدیل شده که ضرایب را به تفکیک زیرگروه‌های ویژه ابزارهای مالی تعیین می‌کند.
*ضرایب جدید مطرح شده برای صندوق‌های سرمایه‌گذاری
در طبقه‌بندی جدید، صندوق‌های سرمایه‌گذاری سهامی، مختلط، بخشی، و اهرمی به صورت مجزا دارای ضریب مشخص شده‌اند. این تفکیک به مدیریت بهتر ریسک و ارزیابی دقیق‌تر اعتبار ابزارهای مالی کمک می‌کند. همچنین، دارایی‌هایی که پیش‌تر فاقد ضرایب اعتباری بوده‌اند، نظیر برخی گواهی‌های سپرده کالایی و مسکوکات طلا، اکنون مشمول ضرایب ویژه‌ای شده‌اند.
*ضرایب ثابت و پویا: حفظ تعادل بین شفافیت و ریسک
سعدی ضمن تشریح ضرایب ثابت در برخی ابزارهای مالی، اشاره کرد که ضرایب مربوط به سهام پذیرفته‌شده در بورس، بازار اول و دوم فرابورس و حق‌تقدم آن‌ها بدون تغییر باقی مانده‌اند. از سوی دیگر، ضرایب ویژه‌ای برای ابزارهایی نظیر اوراق خزانه، اوراق شرکتی و ابزارهای کالایی تعریف و در بازار اعمال شده است.
*ارتباط ساختار جدید با رویه‌های جهانی
دبیرکل کانون نهادهای سرمایه‌گذاری مقایسه‌ای بین بازار سرمایه ایران و بازارهای پیشرفته جهانی ارائه داد. او تجربه مراکز پایاپای معتبر اتحادیه اروپا نظیر LCH و Eurex را به‌عنوان الگویی برجسته مطرح کرد که در آن ضرایب تضامین بر اساس نوسان‌پذیری، نقدشوندگی و هم‌بستگی دارایی‌ها تعیین می‌شوند. در این ساختارها، ابزارهای کم‌ریسک مانند اوراق خزانه ضرایب پایین‌تری دارند و ابزارهای پرریسک‌تر، از جمله ETFهای اهرمی، با ضرایب بالاتری روبرو هستند.
*استفاده از فناوری و مدل‌های تحلیلی پیشرفته
سعدی به مدل‌های تحلیلی بازارهای پیشرفته اشاره کرد و گفت این ساختارها از فناوری‌های پیشرفته‌ای نظیر تحلیل سناریوهای ریسک و سنجش ریسک تجمعی بهره می‌برند. او تأکید کرد که برخی بورس‌های بین‌المللی امکان تعدیل خودکار ضرایب را فراهم آورده‌اند، امری که واکنش‌پذیری سریع‌تر به تغییرات بازار امکان‌پذیر می‌سازد.
*هدف‌گذاری برای ارتقای شفافیت و مدیریت نقدشوندگی
ساختار جدید ضرایب تضامین با هدف تفکیک دقیق‌تر دارایی‌های پرریسک از کم‌ریسک و ارائه چارچوب شفاف‌تر برای مدیریت ریسک طراحی شده است. به گفته سعدی، این رویکرد می‌تواند ابزاری مؤثر برای کنترل نوسانات و پیشگیری از انباشت ریسک اعتباری در بازار باشد.
*چالش‌های موجود و آینده تغییرات
سعدی با اشاره به تفاوت‌هایی در فرآیندهای پایاپای و اعتبارسنجی در مقایسه با بورس‌های جهانی، اظهار داشت که ساختار جدید گامی پیش‌برنده است که با استانداردهای جهانی هم‌خوانی نسبی دارد، اما برای دستیابی به عملکرد مطلوب‌تر، نیازمند اصلاحات آینده و بهره‌گیری بیشتر از فناوری‌های پیشرفته است.
***
بازنگری در ساختار ضرایب تضامین معاملات اعتباری، گام بلندی در راستای افزایش انضباط مالی و مدیریت ریسک در بازار سرمایه ایران است. تفکیک ضرایب بر مبنای طبقه‌بندی ابزارهای مالی و لحاظ سطح ریسک هر ابزار، خبر از رویکردی علمی‌تر و استانداردمحور می‌دهد. از سوی دیگر، تطابق نسبی با رویه‌های جهانی، باعث تقویت جایگاه بازار سرمایه ایران در مقایسه‌های بین‌المللی خواهد شد.
اما این تغییرات تنها آغازی برای اصلاحات عمیق‌تر است. برای دستیابی به سودمندی کامل، زیرساخت‌هایی نظیر فناوری‌های تحلیلی پیشرفته و توانایی تنظیم خودکار ضرایب در طول روز معاملاتی باید به بازار سرمایه اضافه شوند. در نهایت، همراه کردن نهادهای مالی با این ساز و کار جدید و ارتقای قابلیت‌های اجرایی، می‌تواند تأثیر مثبتی بر حفظ تعادل بازار و تقویت قابلیت اطمینان سرمایه‌گذاران داشته باشد.
