*تحول ساختاری در صنعت معدن؛ عصر انرژی ارزان به پایان رسید
گزارش تحلیلی منتشرشده از سوی مائده مزینانی، تحلیلگر بین‌المللی انرژی، تأکید دارد که صنعت معدن ایران وارد مرحله‌ای نوین شده است؛ جایی که ادامه اتکا به انرژی فسیلی یارانه‌ای دیگر مزیت رقابتی محسوب نمی‌شود. افزایش سهم انرژی‌های جایگزین و به‌کارگیری فناوری‌های مدرن، کلید عبور از دورانی است که بهره‌وری صنعت با مصرف ارزان‌قیمت سوخت تأمین می‌شد.
*نقش دوگانه معادن در بازار جهانی انرژی
معادن نه‌تنها در حوزه مصرف انرژی و کاهش انتشار کربن مسئولیت دارند، بلکه با تولید عناصر و مواد معدنی حیاتی برای ساخت تجهیزات انرژی پاک، جایگاه کلیدی در اقتصاد آینده خواهند داشت. رشد تصاعدی تقاضا برای کبالت، نیکل، مس و عناصر کمیاب وابسته به صنایع پاک، فرصت تازه‌ای برای توسعه و صادرات این محصولات در اختیار معدن‌کاران ایرانی قرار می‌دهد.
*تحلیل آمار مصرف؛ ضرورت تغییر رویکرد انرژی
مطالعات نشان می‌دهد مصرف انرژی معادن در جهان طی دهه‌های آینده می‌تواند تا هشت برابر افزایش یابد. در ایران، سهم عمده مصرف انرژی معادن از گازوئیل تأمین می‌شود؛، در حالی که سهم منابع تجدیدپذیر و برق به‌مراتب پایین‌تر از میانگین جهانی است. این موضوع لزوم اصلاح ساختار انرژی مصرفی و توسعه زیرساخت‌های فناورانه را دوچندان کرده است.
*تجربیات جهانی؛ الگوهای موفق برای تحول انرژی در معادن
مدرن‌سازی معادن با عبور از ماشین‌آلات دیزلی و استفاده از تجهیزات برقی-هیبریدی در کشورهای پیشرو به کاهش چشمگیر هزینه‌های عملیاتی و انتشار آلاینده‌ها انجامیده است. نمونه بارز، پروژه‌های موفق شرکت کاترپیلار در جهان و استقرار نیروگاه‌های بادی و خورشیدی در معادن شیلی و نامیبیا است؛ مسیری که اکنون ایران نیز باید آن را در سیاست‌گذاری صنعتی خود لحاظ کند.
*فناوری‌های نوین؛ هوشمندسازی و بهینه‌سازی مصرف
استفاده از هوش مصنوعی، سنسورهای پایش، مدیریت ناوگان هوشمند و میکروارگانیسم‌ها برای فرآوری مواد معدنی، از مهم‌ترین شاخص‌های تحول فناوری در صنعت معدن به‌شمار می‌رود. تجربه کشورهایی مانند شیلی و استرالیا نشان داده که این نوآوری‌ها تا ۳۰ درصد مصرف انرژی را کاهش داده و بازگشت سرمایه را طی ۴ تا ۷ سال برای فعالان صنعتی به ارمغان آورده‌اند.
*نقش سیاست‌گذاری و تسهیل‌گری دولت در ایران
در کنار نقش‌آفرینی فناوری و نوآوری، مزیت واردات فناوری‌های سبز از کشورهای شرقی مانند چین و تخصیص تسهیلات حمایتی و مالیاتی برای معادن سبز باید محور راهبردهای سیاست‌گذاران قرار گیرد. کاهش عوارض صادرات و حقوق دولتی معادن سبز، تشویق رقابت‌پذیری و رشد اشتغال را نیز در پی خواهد داشت.
*اقتصاد انرژی، اشتغال و توسعه پایدار
توسعه صنایع مرتبط با انرژی‌های تجدیدپذیر در ایران، علاوه بر افزایش بهره‌وری و رقابت‌پذیری معادن، فرصت ارزشمندی برای رشد اشتغال و توسعه صنعتی کشور ایجاد می‌کند. تجربه موفق چین و هند در این حوزه، الگویی الهام‌بخش برای سرمایه‌گذاری‌های آتی معادن ایرانی محسوب می‌شود.
*آینده معادن ایران؛ پیوند با فناوری‌های سبز و بازار جهانی
برای تداوم رشد و حفظ توان رقابتی، معادن ایران ناگزیر به سرمایه‌گذاری در برق، انرژی‌های تجدیدپذیر، فناوری‌های هوشمند و اصلاح ساختار مصرف انرژی هستند. استمرار مصرف سوخت ارزان و بی‌انگیزگی برای بهینه‌سازی دیگر پاسخگوی نیازهای بازار و اقتصاد جهان امروز نیست. پیوند سیاست‌گذاری منسجم، فناوری روز و حمایت از نوآوری، راه پیشرفت بلندمدت این صنعت است.
***
پایان دوره انرژی ارزان و ظهور چالش‌های جدید در تأمین سوخت، معادن ایران را با تصمیمی راهبردی مواجه ساخته است. تجربه جهانی نشان می‌دهد بهره‌گیری از انرژی‌های نوین و فناوری‌های مدرن، راهکاری حیاتی برای افزایش بهره‌وری، کاهش هزینه‌ها، رشد صادرات مواد معدنی و تامین بستر توسعه پایدار است. در شرایط فعلی، اجرای سیاست‌های حمایتی و جذب سرمایه برای انتقال معادن ایران به مسیر معدن‌کاری سبز، فرصتی بی‌بدیل برای نقش‌آفرینی قدرتمند کشور در بازارهای بین‌المللی، خلق اشتغال و خلق ارزش افزوده خواهد بود. آنچه مسلم است، چشم‌انداز توسعه معدن در ایران پیوندی ناگسستنی با نوآوری و سیاست‌گذاری آینده‌نگرانه دارد و تضمین آینده این صنعت، بدون عبور از مسیر انرژی‌های نوین و فناوری‌های هوشمند، ممکن نخواهد بود.
