کاهش بی‌سابقه تولید برق از سوخت‌های فسیلی
بخش انرژی هند یک تحول بنیادین را تجربه می‌کند. در ماه مه سال جاری، تولید برق از نیروگاه‌های متکی بر زغال‌سنگ به پایین‌ترین سطح خود از زمان اوج همه‌گیری کرونا در سال 2020 سقوط کرد. تحلیل داده‌های «گرید ایندیا» نشان می‌دهد تولید این نیروگاه‌ها نسبت به ماه مشابه سال قبل 9.5 درصد کاهش داشته است. این آمار شدیدترین افت ماهانه ثبت‌شده از ژوئن 2020 محسوب می‌شود. این کاهش چشمگیر به دلیل عدم وقوع موج گرمای شدید و رشد ظرفیت انرژی‌های تجدیدپذیر رخ داد. همزمان، تولید برق از گاز طبیعی نیز با افتی شدیدتر و معادل 46.5 درصد مواجه شد که بدترین عملکرد ماهانه از اکتبر 2022 بود.
جهش تاریخی تجدیدپذیرها و ثبت رکوردی جدید
در نقطه مقابل افول سوخت‌های فسیلی، منابع انرژی تجدیدپذیر عملکردی تاریخی از خود به نمایش گذاشتند. تولید برق از این منابع پاک در ماه مه با رشدی معادل 17.2 درصد نسبت به سال گذشته، به بالاترین میزان خود در تاریخ هند رسید. این جهش خیره‌کننده موجب شد سهم انرژی‌های پاک از کل سبد تولید برق این کشور به رکورد بی‌سابقه 15.4 درصد افزایش یابد. با وجود این پیشرفت، زغال‌سنگ همچنان ستون فقرات تامین برق هند است و سهم آن در ماه مه با اندکی کاهش به 70.7 درصد رسید.
سرمایه‌گذاری عظیم در ظرفیت‌های جدید انرژی پاک
این رشد چشمگیر در انرژی‌های تجدیدپذیر تصادفی نیست و ریشه در سیاست‌های حمایتی دولت دارد. هند در طول سال مالی 2024-2025 با نصب 29.52 گیگاوات ظرفیت جدید تجدیدپذیر، رکورد جهانی جدیدی ثبت کرد. این اقدام مجموع ظرفیت نصب‌شده انرژی پاک در این کشور را به 220.10 گیگاوات رساند. بخش اعظم این موفقیت با افزودن 23.83 گیگاوات ظرفیت جدید خورشیدی به دست آمد. این مسیر توسعه با قدرت ادامه دارد و هم‌اکنون 169.40 گیگاوات پروژه تجدیدپذیر دیگر در مراحل ساخت قرار دارد. همچنین 65.06 گیگاوات پروژه نیز در مرحله مناقصه و واگذاری است.
سیاست دوگانه انرژی: زغال‌سنگ همچنان در برنامه باقی است
علی‌رغم دستاوردهای بزرگ در حوزه انرژی پاک، هند یک سیاست انرژی دوگانه را دنبال می‌کند. برنامه حذف کامل زغال‌سنگ فعلاً در دستور کار مقامات دهلی‌نو قرار ندارد. آن‌ها معتقدند برای تامین برق پایدار و پاسخ به تقاضای ناشی از رشد اقتصادی، همچنان به زغال‌سنگ نیاز است. گواه این موضوع، افزودن 4 گیگاوات ظرفیت جدید نیروگاه زغال‌سنگی در سال 2024 است. علاوه بر این، هند قصد دارد تا سال 2032، نزدیک به 90 گیگاوات ظرفیت جدید زغال‌سنگی به شبکه خود اضافه کند. این در حالی است که هدف رسمی دولت، رسیدن به 500 گیگاوات ظرفیت تولید برق غیرفسیلی تا سال 2030 است.
نگاه اندیشکده‌های جهانی به نقطه عطف انرژی هند
اندیشکده‌های بین‌المللی این تحولات را با دقت زیر نظر دارند. مرکز فنلاندی «پژوهش در انرژی و هوای پاک» معتقد است وجود 234 گیگاوات پروژه تجدیدپذیر در دست اقدام، فشار را از روی نیروگاه‌های حرارتی برمی‌دارد. این مرکز تاکید دارد که بخش برق هند در یک نقطه عطف حیاتی قرار گرفته است. اندیشکده آمریکایی «راکی ماونتین» نیز هشدار می‌دهد که تحقق اهداف بلندپروازانه هند نیازمند تسریع سرمایه‌گذاری‌ها است. این اندیشکده معتقد است گذار انرژی هند در صورت مدیریت صحیح، می‌تواند منجر به کاهشی در انتشار گازهای گلخانه‌ای شود که از مجموع کاهش انتشار در اروپا و آمریکای شمالی بیشتر است.
***
تحولات اخیر در بخش انرژی هند، یک نقطه عطف استراتژیک را به نمایش می‌گذارد که در آن گذار به انرژی‌های پاک به صورت عملیاتی کلید خورده است. کاهش همزمان تولید از زغال‌سنگ و رشد رکوردشکن تجدیدپذیرها نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاری‌های عظیم در این حوزه به ثمر نشسته است. با این حال، سیاست دوگانه هند و برنامه برای افزودن 90 گیگاوات ظرفیت جدید زغال‌سنگی، بیانگر یک واقع‌گرایی اقتصادی است؛ دولت دهلی‌نو نمی‌خواهد رشد اقتصادی فزاینده خود را قربانی گذار شتاب‌زده کند. این رویکرد، هند را در جایگاه منحصربه‌فردی قرار می‌دهد که می‌تواند با مدیریت صحیح منابع مالی، نقشی تعیین‌کننده و فراتر از اروپا و آمریکای شمالی در کاهش جهانی انتشار گازهای گلخانه‌ای ایفا کند. موفقیت این گذار عظیم، مستقیماً به توانایی این کشور در تسریع جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی و داخلی گره خورده است.
