*افتتاح کارخانه تیتانیوم با حضور مقامات عالی‌رتبه
سرانجام انتظار طولانی برای بهره‌برداری از یک فلز استراتژیک به پایان رسید. روز پنجشنبه 26 تیر ماه 1404، نخستین کارخانه فرآوری تیتانیوم ایران با دستور مسعود پزشکیان، رئیس جمهور، رسماً وارد چرخه تولید شد. این مراسم مهم در شهرستان کهنوج برگزار گردید. در این رویداد، سید محمد اتابک، وزیر صنعت، معدن و تجارت، و محمد آقاجانلو، رئیس هیئت عامل ایمیدرو، حضور داشتند. افتتاح این کارخانه، ایران را به جمع دارندگان فناوری فرآوری این فلز ارزشمند وارد کرد.
*روایتی از 4 دهه فراز و نشیب
ایده بهره‌برداری از ذخایر تیتانیوم کهنوج به دهه 70 بازمی‌گردد. وزارت معادن و فلزات وقت، طرحی را برای استفاده از خواص این فلز در صنایع مختلف، از جمله تولید رنگدانه، تعریف کرد. با این حال، پروژه در دولت‌های گذشته با چالش‌های بزرگی مواجه شد. پیچیدگی‌های فناوری و مشکلات تأمین مالی، اجرای طرح را برای حدود 25 سال متوقف و آن را به یک پروژه نیمه‌کاره تبدیل کرده بود. این موانع، بهره‌برداری از این ثروت ملی را به تأخیر انداخت.
*نقطه عطف؛ ورود بخش خصوصی به پروژه
عملیات اجرایی این طرح سرانجام در آبان ماه 1395 با راهبری سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) جانی دوباره گرفت. در ابتدا، شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران (ایمپاسکو) مجری طرح بود. اما پس از خروج آمریکا از برجام و تشدید تحریم‌ها، قرارداد اولیه با پیمانکار EPC با موانع جدی روبرو شد. در یک تغییر راهبردی، از اردیبهشت ماه 1399، این پروژه در راستای اجرای سیاست‌های اصل 44 قانون اساسی به کنسرسیومی از بخش خصوصی واگذار گردید. این واگذاری با نظارت کامل ایمیدرو و ایمپاسکو انجام شد تا مسیر تکمیل پروژه هموار شود.
*پشتوانه معدنی و ظرفیت تولید کارخانه
این پروژه عظیم به پشتوانه معدن تیتانیوم کهنوج تعریف شده است. این معدن با ذخیره قطعی 150 میلیون تن، خوراک مورد نیاز کارخانه را برای سال‌ها تضمین می‌کند. عملیات برداشت ماده معدنی از آبان ماه 1402 آغاز شد. کارخانه فرآوری تیتانیوم برای تولید سالانه 130 هزار تن کنسانتره تیتانیوم و 70 هزار تن سرباره طراحی شده است. این محصولات استراتژیک، ارزش افزوده قابل توجهی برای اقتصاد کشور ایجاد خواهند کرد.
*اهمیت استراتژیک و چشم‌انداز آینده
به گفته وزیر صمت، تولیدات این کارخانه ضمن ایجاد ارزآوری، در فازهای بعدی تأثیر بسزایی در ارتقای فنی فولادهای آلیاژی کشور خواهد داشت. استقرار این واحد در کهنوج، موجب اشتغال‌زایی و پیشرفت منطقه می‌شود. علاوه بر این، بهره‌برداری از این کارخانه، پایه تولید پیگمنت تیتانیوم در فاز بعدی خواهد بود. تولید رنگدانه سفید به عنوان یکی از معیارهای سنجش توسعه‌یافتگی کشورها شناخته می‌شود. این دستاورد حاصل همکاری موفق دولت و بخش خصوصی طی 10 سال گذشته است.
***
افتتاح کارخانه تیتانیوم کهنوج یک پیروزی استراتژیک برای صنعت معدن ایران است. این پروژه از چند منظر اقتصادی حائز اهمیت است:
- تکمیل زنجیره ارزش: ایران با داشتن ذخایر غنی، صرفاً یک صادرکننده مواد خام نخواهد بود و با فرآوری تیتانیوم، ارزش افزوده بالایی خلق می‌کند.
- کاهش وابستگی وارداتی: با تولید کنسانتره و در فاز بعد، پیگمنت تیتانیوم، نیاز کشور به واردات این محصولات استراتژیک که در صنایع رنگ، هوافضا و پزشکی کاربرد دارند، کاهش می‌یابد.
- توسعه منطقه‌ای: استقرار چنین صنعت بزرگی در منطقه کمتر توسعه‌یافته کهنوج، به طور مستقیم به اشتغال‌زایی، توسعه زیرساخت‌ها و رونق اقتصادی محلی منجر می‌شود.
- موفقیت مدل مشارکت عمومی-خصوصی (PPP): این پروژه نمونه موفقی از واگذاری طرح‌های بزرگ ملی به بخش خصوصی با نقش تسهیل‌گری و نظارتی دولت (ایمیدرو) است. این مدل می‌تواند الگویی برای تسریع در اجرای سایر پروژه‌های نیمه‌تمام کشور باشد.
