*«برق قطع‌نشو»؛ راهکار بورس انرژی برای بقای تولید
چالش ناترازی برق، واحدهای تولیدی کشور را با تهدیدی جدی مواجه کرده است. خاموشی‌های مکرر در فصول اوج مصرف، زیان‌های سنگینی بر صنایع استراتژیک کشور تحمیل می‌کند. صنایعی مانند فولاد، معدن و آلومینیوم بیشترین آسیب را از توقف خطوط تولید می‌بینند. بورس انرژی ایران برای مقابله با این چالش، راهکار «برق سبز» یا «برق قطع‌نشو» را معرفی کرده است. این سازوکار به سپری مطمئن برای حفاظت از فعالیت‌های صنعتی در برابر قطعی برق تبدیل شده است. اکنون شرکت‌ها می‌توانند با تأمین انرژی پایدار، از زیان‌های میلیارد تومانی ناشی از هر ساعت خاموشی جلوگیری کنند.
*ثبت رکورد معاملات در اوج ناترازی شبکه
تجربه اخیر معاملات بورس انرژی، موفقیت این راهکار را به خوبی اثبات می‌کند. طبق اعلام مدیریت ارتباطات بورس انرژی ایران، آمارهای قابل توجهی به ثبت رسیده است. در بازه زمانی 28 تیر تا 8 مرداد 1404، مصرف برق کشور به قله تاریخی 77 هزار و 497 مگاوات رسید. دقیقاً در همین دوره، بیش از 324 هزار و 326 مگاوات‌ساعت برق سبز در بورس انرژی معامله شد. ارزش این حجم از معاملات نیز از مرز 14 هزار و 728 میلیارد ریال فراتر رفت. این اعداد گواهی بر اعتماد کامل صنایع به این بستر معاملاتی است.
*پایداری برق سبز؛ واقعیتی در برابر ادعاها
حجم بالای معاملات در یکی از پرمصرف‌ترین دوره‌های سال، نشان‌دهنده اعتماد عمیق صنایع به بورس انرژی است. اگر برق سبز خریداری‌شده دچار قطعی می‌شد، تحقق چنین حجمی از معامله هرگز امکان‌پذیر نبود. به همین دلیل، برخی ادعاها مبنی بر قطع شدن برق سبز با واقعیت‌های ملموس بازار هم‌خوانی ندارد. شرکت‌هایی که برق خود را از تابلوی سبز بورس انرژی تأمین کردند، تجربه‌ای کاملاً متفاوت از سایرین داشتند. برق خریداری‌شده در قالب «برق قطع‌نشو» در اوج مصرف نیز پایدار ماند و به صنایع امکان داد تا فعالیت خود را بدون وقفه ادامه دهند.
*منطق اقتصادی پرداخت هزینه بالاتر برای تضمین تولید
یکی از ویژگی‌های ذاتی بورس انرژی، تعیین قیمت‌ها بر اساس سازوکار عرضه و تقاضا است. این موضوع باعث می‌شود که در شرایط ناترازی، قیمت برق در این بازار اغلب بالاتر از نرخ‌های شبکه سراسری باشد. اما برای صنایع بزرگ، پرداخت این هزینه بالاتر در مقایسه با زیان‌های هنگفت ناشی از توقف تولید، بسیار مقرون‌به‌صرفه‌تر است. در واقع، خرید برق از بورس انرژی تنها در صورتی برای صنایع توجیه اقتصادی دارد که با تضمین پایداری همراه باشد. سازوکار «برق قطع‌نشو» دقیقاً همین تضمین حیاتی را به خریداران ارائه می‌دهد.
*نگاهی به تاریخچه یک دهه فعالیت بورس انرژی
ایده شکل‌گیری بازاری شفاف برای دادوستد حامل‌های انرژی در ایران به سال 1386 بازمی‌گردد. این ایده با موافقت شورای عالی بورس به تأسیس بورس انرژی ایران منجر شد. پس از طی مراحل قانونی، این بازار در تاریخ 19 اسفند 1391 اولین روز معاملاتی خود را تجربه کرد. در آن روز «قطران» و «زغال‌سنگ» به‌عنوان نخستین کالاها در بازار فیزیکی این بورس معامله شدند. بورس انرژی با هدف ایجاد دسترسی غیرتبعیض‌آمیز و نظارت شفاف بر معاملات انرژی شکل گرفت. همکاری نزدیک با وزارت نیرو و وزارت نفت، رینگ‌های داخلی و بین‌المللی آن را به مرجعی برای کشف قیمت تبدیل کرد.
***
عرضه موفق «برق قطع‌نشو» توسط بورس انرژی، نقش کلیدی این بازار را در مدیریت بحران انرژی کشور به نمایش می‌گذارد. این سازوکار با ایجاد یک راه حل مبتنی بر بازار، ریسک توقف تولید را برای صنایع حیاتی به حداقل می‌رساند. گرچه قیمت این برق بالاتر از نرخ‌های یارانه‌ای شبکه است، اما برای واحدهای صنعتی یک سرمایه‌گذاری اقتصادی و کاملاً مقرون‌به‌صرفه محسوب می‌شود. موفقیت این طرح نشان می‌دهد که بورس انرژی فراتر از یک پلتفرم معاملاتی، به یک نهاد ثبات‌بخش در اقتصاد کلان تبدیل شده است. این ابزار نوین، مسیر توسعه پایدار صنعتی را حتی در شرایط ناترازی شدید انرژی نیز هموار می‌کند و راهی برای مدیریت ریسک‌های سیستماتیک اقتصاد ایران گشوده است.
