تغییر بزرگ در بازار سوخت؛ عرضه بنزین سوپر در بورس انرژی
بر اساس شیوه‌نامه‌ای که اخیراً از سوی وزارت نفت ابلاغ شده، تحولی مهم در بازار توزیع سوخت کشور رقم خواهد خورد. طبق این دستورالعمل، عرضه بنزین ویژه (سوپر) وارداتی به صورت انحصاری از طریق بستر بورس انرژی ایران انجام خواهد شد. این اقدام راه را برای مشارکت تمام فعالان اقتصادی مجاز در سطح کشور باز می‌کند. بورس انرژی نیز آمادگی کامل خود را برای میزبانی این معاملات در رینگ بین‌الملل بازار فیزیکی اعلام کرده است.
شرایط دریافت مجوز واردات بنزین سوپر
اشخاص حقوقی که تمایل به واردات و توزیع بنزین سوپر دارند، می‌توانند با ثبت درخواست خود در درگاه ملی مجوزها اقدام کنند. صدور مجوز توسط شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران انجام می‌شود. یکی از اصلی‌ترین الزامات برای متقاضیان، داشتن حداقل 3 سال سابقه کاری مرتبط است. این سابقه می‌تواند در یکی از حوزه‌های صادرات، واردات، تولید یا توزیع فرآورده‌های نفتی باشد.
پایان قیمت‌گذاری دستوری و حذف رانت
یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های این طرح جدید، حذف کامل دخالت دولت در فرآیند قیمت‌گذاری است. بر اساس شیوه‌نامه، وزارت نفت و شرکت‌های تابعه آن مجاز به دخالت در قیمت‌گذاری نخواهند بود. دارندگان مجوز توزیع می‌توانند به صورت رقابتی بنزین ویژه را به مصرف‌کنندگان نهایی عرضه کنند. این رویکرد، دسترسی‌های ویژه و رانتی را قطع می‌کند و بازاری شفاف و منصفانه ایجاد می‌نماید.
کشف قیمت اقتصادی بر اساس عرضه و تقاضا
عرضه بنزین سوپر در بورس انرژی، قیمت‌گذاری را به مکانیسم بازار واگذار می‌کند. قیمت نهایی این حامل انرژی، تابعی از میزان عرضه و تقاضا و نقطه تعادل در بازار خواهد بود. این فرآیند به کشف قیمت واقعی و اقتصادی برای بنزین سوپر منجر می‌شود. به این ترتیب، امکان دسترسی به این کالا برای تمام خریداران و فروشندگان بدون انحصار و با شرایطی برابر فراهم خواهد شد.
ایجاد دسترسی برابر برای تمام فعالان اقتصادی
به گفته مسئولان بورس انرژی، مشکل اصلی در زمینه بنزین سوپر تا به امروز، عدم دسترسی آسان به این کالا بوده است. سازوکار بورس این امکان را فراهم می‌کند که فعالان اقتصادی مجاز در سراسر کشور بتوانند در این بازار مشارکت کنند. این شفافیت و دسترسی همگانی، در نهایت منافع اقتصادی طرح را به سمت فعالان اصلی و بدون رانت هدایت خواهد کرد و به بهبود فضای کسب‌وکار کمک می‌کند.
***
تصمیم وزارت نفت برای عرضه بنزین سوپر وارداتی در بورس انرژی، یک گام استراتژیک در جهت آزادسازی اقتصادی و افزایش شفافیت در بازار حامل‌های انرژی است. این طرح با حذف انحصار دولتی در عرضه و سپردن قیمت‌گذاری به مکانیسم عرضه و تقاضا، سه هدف کلیدی را دنبال می‌کند: اول، مبارزه با رانت و فساد از طریق ایجاد دسترسی برابر برای همه فعالان اقتصادی. دوم، کشف قیمت واقعی و اقتصادی برای بنزین سوپر که می‌تواند به بهینه‌سازی مصرف و توزیع منجر شود. سوم، جذب سرمایه‌های بخش خصوصی به حوزه واردات و توزیع فرآورده‌های نفتی و کاهش بار مالی دولت. موفقیت این طرح می‌تواند به عنوان الگویی برای آزادسازی سایر کالاها و خدمات استراتژیک در اقتصاد کشور مورد استفاده قرار گیرد.
