*حذف قیمت‌گذاری دستوری؛ گام اول توسعه
مهم‌ترین شرط برای توسعه بازار انرژی در بورس، حذف کامل قیمت‌گذاری دستوری است. شاپور محمدی، رئیس اسبق سازمان بورس و اوراق بهادار، اعلام کرد که کاهش یا حذف این شیوه قیمت‌گذاری، زمینه‌ساز اصلی رشد بازارهای مرتبط با بورس انرژی خواهد بود. این اقدام به شفافیت و کارایی بیشتر معاملات کمک شایانی می‌کند.
*وزن‌دهی به صرفه‌جویی و فناوری‌های نوین
سیاست‌گذاران باید به مقوله صرفه‌جویی انرژی و تکنولوژی‌های مرتبط با آن وزن بیشتری اختصاص دهند. توجه به این حوزه نیازمند بازنگری در قیمت‌گذاری انرژی است تا انگیزه‌های اقتصادی لازم برای بهینه‌سازی مصرف ایجاد شود. این موضوع یکی از مسائل کلیدی برای پیشرفت بورس انرژی محسوب می‌شود.
*تکمیل زیرساخت‌های مقرراتی و قانونی
سومین شرط اساسی برای رونق بورس انرژی، تکمیل زیرساخت‌های مقرراتی و قانونی است. به گفته محمدی، تمهیداتی در قوانین بازار اوراق بهادار و برنامه هفتم توسعه پیش‌بینی شده است. با این حال، لازم است اقدامات تکمیلی برای تقویت این زیرساخت‌ها به سرعت در دستور کار قرار گیرد.
*تنوع‌بخشی به ابزارهای مالی و فناوری
بورس انرژی باید از نظر فناوری‌های معاملاتی و تنوع ابزارهای مالی، فرصت‌های بیشتری را در اختیار سرمایه‌گذاران قرار دهد. ارائه ابزارهای نوین و کارآمد، جذابیت سرمایه‌گذاری در این بازار را افزایش می‌دهد و به تعمیق آن کمک می‌کند.
*فرهنگ‌سازی برای معرفی انرژی به عنوان ثروت ملی
باید اقداماتی جدی برای معرفی انرژی به عنوان مهم‌ترین ثروت کشور به عموم مردم صورت گیرد. این امر نیازمند فرهنگ‌سازی گسترده است تا شهروندان آگاه شوند که می‌توانند از طریق بازار سرمایه در بازار انرژی نیز سرمایه‌گذاری کنند. آموزش نحوه سرمایه‌گذاری در این بازار باید بخشی از این فرآیند باشد.
*نقش بورس انرژی در مهار ناترازی
بورس انرژی می‌تواند از طریق کشف قیمت درست، ارزش واقعی انرژی را نمایان سازد. این مکانیسم به سازمان‌هایی که استراتژی ذخیره انرژی دارند، امکان می‌دهد مازاد انرژی خود را به پول تبدیل کنند. این فرآیند به طور مستقیم به کاهش ناترازی انرژی در کشور کمک خواهد کرد.
*ضرورت تبدیل مازاد انرژی به ثروت
شاپور محمدی تاکید کرد که هنوز امکان تبدیل انرژی مصرف‌نشده به پول به طور کامل فراهم نشده است. این نقص، انگیزه برای کاهش مصرف یا بهینه‌سازی را از بین می‌برد. اگر بورس انرژی بتواند این شرایط را برای تبدیل مازاد انرژی به ثروت ایجاد کند، شاهد نقش کلیدی آن در مدیریت مصرف خواهیم بود. تحقق این مأموریت مهم نیازمند همکاری نزدیک دستگاه‌های نظارتی و اجرایی مانند وزارت نیرو و وزارت نفت است.
*بازار برق؛ پتانسیل عظیم برای آینده
معاملات برق در بورس انرژی یکی از ویژگی‌های مثبت و استراتژیک این بازار است. با توجه به اینکه بخش عمده مصرف جهانی به سمت برقی‌سازی حرکت می‌کند، این بازار پتانسیلی برابر با ظرفیت کل بازار انواع انرژی‌ها دارد. ابتدا باید انرژی‌های فسیلی و تجدیدپذیر به برق تبدیل شده و سپس مورد استفاده قرار گیرند. این رویکرد ظرفیت چشمگیری را در بورس انرژی ایران فعال می‌کند و زیرساختی قوی برای توسعه خودروهای برقی و ربات‌های هوشمند فراهم می‌آورد.
***
تحلیل شاپور محمدی بر 5 محور کلیدی برای آزادسازی پتانسیل بورس انرژی ایران تأکید دارد. حذف قیمت‌گذاری دستوری و ایجاد انگیزه اقتصادی برای صرفه‌جویی، دو رکن اساسی برای کشف قیمت واقعی و مدیریت بهینه منابع هستند. این رویکرد، بورس انرژی را از یک بازار کالایی صرف به یک ابزار استراتژیک برای مقابله با ناترازی انرژی تبدیل می‌کند. فراهم‌سازی امکان تبدیل مازاد انرژی به ثروت، می‌تواند بهینه‌سازی مصرف را در سطح ملی نهادینه سازد. در نهایت، تمرکز بر بازار برق به عنوان زیرساخت صنایع آینده‌نگر مانند خودروهای برقی، نشان‌دهنده نقش محوری این بورس در گذار اقتصادی کشور به سمت فناوری‌های پاک و پیشرفته است.
