بانک‌های توسعه‌ای؛ ستون فقرات پیشرفت و عدالت
تحقق شعار کلیدی «پیشرفت توأم با عدالت» در برنامه هفتم توسعه، نیازمند ابزارهای مالی کارآمد برای پشتیبانی از پروژه‌های زیربنایی و اشتغال‌زا است. در این ساختار، بانک‌های توسعه‌ای به عنوان ستون فقرات برنامه و بازوی تحقق عدالت اجتماعی شناخته می‌شوند. تجربه جهانی نیز نشان می‌دهد که توانمندسازی این بانک‌ها از طریق افزایش سرمایه، یک عامل حیاتی برای موفقیت کشورها در مسیر توسعه پایدار بوده است.
الگوهای موفق جهانی در تقویت بانک‌های توسعه‌ای
نمونه‌های متعددی در سطح بین‌المللی اثربخشی این استراتژی را تأیید می‌کنند. بانک جهانی (World Bank) با افزایش‌های مکرر سرمایه، توانست منابع خود را برای تأمین مالی پروژه‌های عظیم در کشورهای در حال توسعه چند برابر کند. بانک توسعه آسیا (ADB) نیز با دو برابر کردن سرمایه خود در سال 2010، پروژه‌های زیرساختی و انرژی پاک را در آسیا عملیاتی کرد. همچنین بانک‌های توسعه برزیل (BNDES) و کره جنوبی (KDB) با تقویت منابع مالی، نقشی محوری در رشد صنعتی و تبدیل شدن به قدرت‌های اقتصادی ایفا کردند.
ضرورت افزایش سرمایه در اقتصاد بانک‌محور ایران
اقتصاد ایران ماهیتی کاملاً بانک‌محور دارد و این واقعیت، جایگاه بانک‌های توسعه‌ای را بیش از پیش حیاتی می‌سازد. بر اساس آمار کارشناسان، حدود 90 درصد از تأمین مالی بنگاه‌های اقتصادی کشور از طریق نظام بانکی صورت می‌گیرد. در مقابل، سهم بازار سرمایه تنها 9 درصد و تأمین مالی خارجی حدود 1 درصد است. این آمارها به وضوح نشان می‌دهند که ضعف سرمایه‌ای در بانک‌های توسعه‌ای، به معنای کندی یا توقف مستقیم در چرخه تولید و اشتغال کشور است.
نقش ویژه بانک توسعه تعاون در برنامه هفتم
برای دستیابی به رشد اقتصادی 8 درصدی، سالانه به 10 هزار همت سرمایه‌گذاری نیاز است که سهم بخش تعاون 2 هزار و 500 همت برآورد می‌شود. بانک توسعه تعاون به عنوان بازوی مالی این بخش، مأموریتی خطیر بر عهده دارد اما سرمایه فعلی آن متناسب با این انتظارات نیست. این بانک حلقه اتصال سیاست‌های کلان به زندگی مردم و تعاونی‌های سراسر کشور است.
عملکردی فراتر از ظرفیت با منابع محدود
کارنامه بانک توسعه تعاون گواهی بر ظرفیت بالای این نهاد است. این بانک با داشتن تنها 0.6 درصد از کل سرمایه نظام بانکی، موفق به پرداخت 1.2 درصد از کل تسهیلات شبکه بانکی شده است. این دستاورد نشان می‌دهد که با تقویت سرمایه، ضریب اثرگذاری آن چندین برابر خواهد شد. علاوه بر این، نرخ مطالبات غیرجاری این بانک (حدود 5.1 درصد) در مقایسه با میانگین 11.8 درصدی شبکه بانکی، بیانگر سلامت پرتفوی اعتباری و مدیریت بهینه ریسک در این بانک است.
***
افزایش سرمایه بانک‌های توسعه‌ای، به‌ویژه بانک توسعه تعاون، فراتر از یک اقدام اصلاحی مالی، یک استراتژی ملی برای تحقق اهداف برنامه هفتم توسعه است. با توجه به ماهیت بانک‌محور اقتصاد ایران و نقش کلیدی بخش تعاون در اشتغال‌زایی، توانمندسازی این بانک یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر محسوب می‌شود. آمار عملکردی بانک توسعه تعاون، از جمله پرداخت تسهیلات دو برابری نسبت به سهم سرمایه و نرخ پایین مطالبات غیرجاری، ظرفیت بالای آن را برای بازدهی اقتصادی و اجتماعی اثبات می‌کند. بنابراین، تزریق منابع به این بانک، سرمایه‌گذاری مستقیمی برای تحقق «پیشرفت توأم با عدالت» و تضمین‌کننده رشد پایدار در اقتصاد کشور خواهد بود.
