ضرورت تعریف اقتصاد بر مبنای مزیت رقابتی
اقتصاد باید بر اساس مزیت‌های واقعی تعریف شود و زنجیره فولاد ایران نیز از این قاعده مستثنی نیست. حسن مصطفی‌پور، مدیرعامل شرکت فولاد آلیاژی ایران، توضیح داد که این صنعت نباید صرفاً یک صادرکننده یا واردکننده مطلق باشد. در یک ساختار ایده‌آل، اگر تولیدکنندگان مواد معدنی و خوراک، تولیدی کافی و با قیمت استاندارد داشته باشند، باید مازاد تولید خود را برای ارزآوری صادر کنند. با این حال، اکنون یک گفتمان غیرمشترک و ناهماهنگ میان حلقه‌های مختلف زنجیره، از معدن تا محصول نهایی، حاکم است. به همین دلیل هنوز نتوانسته‌ایم توازن لازم را در این زنجیره استراتژیک برقرار کنیم.
کاهش ناترازی عرضه و تقاضا در زنجیره فولاد
ناترازی میان عرضه و تقاضای خوراک برای واحدهای فولادسازی در سال‌های گذشته شدت بیشتری داشت، اما اکنون وضعیت بهبود یافته است. افزایش نظارت وزارت صمت بر فرآیندها نقش مهمی در این بهبود ایفا کرده است. همچنین، تعامل سازنده‌تر میان انجمن تولیدکنندگان فولاد و انجمن تولیدکنندگان سنگ آهن به این روند کمک کرده است. در کنار این موارد، بورس کالا با وجود فشارهای مختلف، مدیریتی قابل قبول داشته و مجموع این عوامل شرایط مطلوب‌تری را برای کل زنجیره فولاد رقم زده است.
حال ناخوش صادرات فولاد در شرایط فعلی
با وجود بهبودهای داخلی، صادرات فولاد در حال حاضر وضعیت خوبی ندارد. مدیرعامل فولاد آلیاژی ایران تصریح کرد که فولادسازان تمام تلاش خود را برای توسعه صادرات و کسب درآمد ارزی به کار گرفته‌اند. اما انتظار می‌رود که فرصت‌های بیشتری برای فعالیت در این حوزه فراهم شود. موانعی که مانع توسعه صادرات می‌شوند، به دو دسته تقسیم می‌شوند؛ بخشی از آنها ریشه در عوامل داخلی و ساختاری صنعت دارد و بخشی دیگر از عوامل بیرونی و بین‌المللی نشأت می‌گیرد.
نقش دیپلماسی در گشایش بازارهای صادراتی
اقتصاد ایران این روزها فشارهای بین‌المللی جدی را تحمل می‌کند و صنعت فولاد نیز از آن متأثر است. فعالان این صنعت امیدوارند که در کنار تلاش‌های بی‌وقفه برای حفظ تولید مستمر، دیپلماسی بین‌المللی نیز به نتایج مثبتی دست یابد. تحقق این امر می‌تواند فرصت‌های جدیدی برای توسعه صادرات و حضور پایدار فولادسازان ایرانی در بازارهای جهانی ایجاد کند. در نهایت، این گشایش‌ها می‌تواند از فشار تحریم‌های ظالمانه‌ای که اقتصاد کشور و معیشت مردم را هدف گرفته است، بکاهد.
***
تحلیل اظهارات مدیرعامل فولاد آلیاژی ایران نشان می‌دهد که زنجیره فولاد با چالش‌های دوگانه‌ای مواجه است. از یک سو، ناهماهنگی‌های داخلی و عدم توازن بین عرضه و تقاضای مواد اولیه، بهره‌وری کل زنجیره را تهدید می‌کند، هرچند تلاش نهادهایی مانند وزارت صمت و بورس کالا به بهبود نسبی منجر شده است. از سوی دیگر، موانع بین‌المللی و تحریم‌ها، پتانسیل ارزآوری این صنعت استراتژیک را محدود کرده و دسترسی به بازارهای جهانی را دشوار ساخته است. بنابراین، رشد پایدار صنعت فولاد ایران نه تنها به بهینه‌سازی ساختارهای داخلی، بلکه به شکل چشمگیری به موفقیت دیپلماسی اقتصادی و گشایش‌های بین‌المللی وابسته است تا بتواند از مزیت‌های رقابتی خود به طور کامل بهره‌برداری کند.
