فولاد خوزستان در مواجهه با چالش‌های متعدد صنعت فولاد، الگویی موفق از تاب‌آوری ارائه کرده است. این شرکت با تمرکز بر سه محور کلیدی، شامل حرکت به سمت خودتامینی 1,500 مگاواتی برق، یکپارچه‌سازی زنجیره تأمین با تثبیت تولید کنسانتره و گندله، و اتخاذ سیاست‌های بازرگانی چابک، توانسته بر محدودیت‌ها غلبه کند. این استراتژی‌ها که منجر به کسب 3 میلیارد دلار درآمد ارزی تا نیمه سال 1404 شده، به عنوان یک نقشه راه برای سایر صنایع کشور مطرح است.
خوداتکایی انرژی؛ تضمین پایداری تولید
شرکت فولاد خوزستان برای مقابله با چالش ناترازی انرژی، راهبرد خوداتکایی را در پیش گرفته است. محدودیت‌های برق در بازه زمانی سال‌های 1400 تا 1404، منجر به کاهش تولیدی معادل 3.413 میلیون تن و از دست رفتن درآمد 743,290 میلیارد ریالی برای این شرکت شد. این زیان هنگفت، توجیه اقتصادی لازم برای سرمایه‌گذاری در سبد تامین برق درون‌گروهی را فراهم کرد. در همین راستا، فولاد خوزستان با هدف‌گذاری برای دستیابی به نزدیک 1,500 مگاوات خودتامینی از طریق ترکیبی از نیروگاه‌های سیکل ترکیبی و خورشیدی، گام بلندی برداشته است. تملک نیروگاه خلیج‌فارس و بهره‌برداری از فاز اول آن، اولین اقدام عملی در این مسیر محسوب می‌شود.
تثبیت خوراک و ارتقای ظرفیت تولید
در کنار تامین انرژی پایدار، تضمین مواد اولیه یکی دیگر از محورهای استراتژیک فولاد خوزستان بوده است. این شرکت با راه‌اندازی مگامدول «زمزم 3»، خوراک آهن اسفنجی مورد نیاز خود را تثبیت کرد. همچنین، راه‌اندازی پروژه فولادسازی شادگان به ارتقای ظرفیت کلی گروه کمک شایانی نمود. مجموعه این اقدامات به طور موثری فاصله میان ظرفیت اسمی و تولید واقعی را کاهش داده و زنجیره ارزش گروه را مستحکم‌تر کرده است. بهره‌گیری از فرصت‌های قطعی برق برای نوسازی خطوط و دیجیتال‌سازی فرآیندهای پایش و نگهداری نیز اثرگذاری این راهبردها را دوچندان کرده است.
یکپارچه‌سازی زنجیره تامین از معدن تا تولید
فولاد خوزستان برای مهار ریسک‌های مرتبط با تامین مواد اولیه، به سمت یکپارچه‌سازی حلقه‌های بالادستی حرکت کرده است. این شرکت با تثبیت جایگاه خود در معدن سناباد، ظرفیت اسمی تولید 2.5 میلیون تن کنسانتره و 2.5 میلیون تن گندله را تضمین کرده است. علاوه بر این، یک پروژه جدید کنسانتره با ظرفیت یک میلیون تن نیز در حال اجراست. این اقدامات به طور ساختاری وابستگی شرکت به بازار آزاد را کاهش داده و کنترل بر کیفیت، قیمت و زمان‌بندی تحویل مواد اولیه را به شکل چشمگیری بهبود بخشیده است.
تحول دیجیتال و گذار به سمت فولاد سبز
در حوزه فناوری، این شرکت با استقرار لایه‌های پیشرفته اتوماسیون (L2/L3) و به‌کارگیری هوش مصنوعی در بهینه‌سازی فرآیندها، اثربخشی را افزایش داده است. در زمینه محیط‌زیست نیز، اقدامات مهمی مانند اجرای پروژه دیوار توری باد (Wind Fencing) برای کنترل گرد و غبار و پیاده‌سازی سیستم‌های پیشرفته بازچرخانی پساب انجام شده است. این رویکردها فولاد خوزستان را در مسیر تولید فولاد سبز قرار داده و ریسک‌های آتی نظیر تعرفه‌های کربنی را مدیریت‌پذیر می‌سازد.
چابکی تجاری و صدرنشینی در صادرات
موفقیت فولاد خوزستان در کسب درآمد ارزی 3 میلیارد دلاری تا نیمه سال 1404 و صدرنشینی در صادرات طی سال‌های 1400 تا 1403، مدیون دو راهبرد هوشمندانه است. اولین راهبرد، تنوع‌بخشی به بازارهای هدف و دومی، بازطراحی منعطف سبد فروش میان بازارهای داخلی و خارجی بود. این شرکت در دوره‌های بحرانی با تمرکز بر بازار داخل، نقش کلیدی در پایداری زنجیره تامین ملی ایفا کرد. در دوره‌های ثبات نسبی نیز، با قدرت به بازارهای صادراتی بازگشت. اتکا به شفافیت بورس کالا و طراحی ابزارهای مالی نوین نیز به مدیریت ریسک‌های ناشی از نوسانات ارزی و تعرفه‌ای کمک کرده است.
***
تجربه فولاد خوزستان نشان می‌دهد که تاب‌آوری در صنعت استراتژیک فولاد، محصول یک نگاه جامع و چندوجهی است. این شرکت با سرمایه‌گذاری همزمان بر سه محور «تضمین انرژی و خوراک»، «یکپارچه‌سازی زنجیره و تحول دیجیتال» و «چابکی بازرگانی»، توانسته یک الگوی مدیریتی موفق برای عبور از بحران‌های ساختاری اقتصاد ایران ارائه دهد. این رویکرد، وابستگی به متغیرهای بیرونی و غیرقابل کنترل را کاهش داده و پایداری سودآوری و تولید را در بلندمدت تضمین می‌کند. موفقیت این استراتژی‌ها، فولاد خوزستان را نه تنها به عنوان یک تولیدکننده پیشرو، بلکه به عنوان یک الگوی سیاست‌گذاری برای سایر صنایع بزرگ کشور مطرح می‌سازد. در واقع، این تجربه ثابت می‌کند که می‌توان از دل محدودیت‌های تحریمی و داخلی، فرصت‌های جدیدی برای رشد و خوداتکایی خلق کرد.
