شرکت «مدیریت اکتشاف منابع معدنی پایا» به عنوان یک کنسرسیوم موفق با حضور 13 سهامدار بزرگ معدنی و فولادی، توانسته است در مسیر حل چالش‌های کلیدی صنعت معدن گام بردارد. این شرکت که از سال 1398 فعالیت اجرایی خود را آغاز کرده، با در اختیار داشتن 13 پهنه اکتشافی و ثبت 52 درخواست، موفق به اخذ پروانه اکتشاف برای 27 محدوده شده است. تاکنون، شرکت پایا 3 گواهی کشف در زمینه مس، طلا و منگنز دریافت کرده و 2 محدوده دیگر نیز در آستانه صدور گواهی کشف تا سه ماهه اول سال 1404 قرار دارند. این مدل موفق، الگویی برای هم‌افزایی فنی و مالی در اکتشافات عمقی و نوین کشور محسوب می‌شود.
3 چالش اصلی پیش روی اکتشافات معدنی ایران
صنعت اکتشاف و معدنکاری ایران با 3 چالش اساسی و محوری مواجه است. نخست، کمبود جدی نیروی متخصص فنی به دلیل کاهش جذابیت رشته‌های دانشگاهی مرتبط مانند زمین‌شناسی و مهندسی معدن است. برای رفع این مشکل، نیاز به سرمایه‌گذاری بنیادین در مدارس و به‌روزرسانی سرفصل‌های دانشگاهی مطابق با علم روز دنیا وجود دارد. دومین چالش، فرسودگی تجهیزات و ماشین‌آلات معدنی و اکتشافی است که به‌روزرسانی فوری آن‌ها برای کاهش ریسک و خطاهای عملیاتی ضروری است. چالش سوم نیز استفاده از نرم‌افزارهای قدیمی برای مدل‌سازی و تحلیل داده‌ها است که نیازمند به‌روزرسانی و آموزش نیروی انسانی متخصص برای کار با نسخه‌های جدید است.
تربیت نیروی متخصص؛ مهم‌ترین و زمان‌برترین چالش
به عقیده کارشناسان، تربیت کارشناسان فنی و متخصص، مهم‌ترین چالش فعلی بخش معدن محسوب می‌شود. فرآیند آموزش و کسب تجربه یک کارشناس برای ورود موثر به بازار کار، حداقل 5 تا 6 سال زمان می‌برد. در مقابل، چالش‌های مربوط به تجهیزات و نرم‌افزارها را می‌توان با یک برنامه‌ریزی متمرکز، طی یک دوره زمانی یک ساله مدیریت و به‌روزرسانی کرد. این تفاوت زمانی، اهمیت سرمایه‌گذاری بلندمدت بر منابع انسانی را دوچندان می‌کند.
ضرورت حرکت به سمت اکتشافات عمقی
اکثر ذخایر معدنی بزرگ کشور که دارای رخنمون سطحی بوده‌اند، تا عمق 200 متری شناسایی و مورد بهره‌برداری قرار گرفته‌اند. برای کشف ذخایر جدید و بزرگ، صنعت معدن ناگزیر است به سمت اکتشافات در اعماق بیشتر حرکت کند. این هدف مهم نیازمند تحقق چندین پیش‌نیاز اساسی است. تامین تجهیزات و ماشین‌آلات حفاری پیشرفته، تعیین روش‌های استخراجی متناسب با اعماق زیاد و تربیت نیروی انسانی متخصص در حوزه اکتشاف و استخراج عمقی از مهم‌ترین این عوامل هستند.
نقش حیاتی تامین مالی و تجهیزات مدرن در تسریع پروژه‌ها
تامین به موقع منابع مالی، یکی از حیاتی‌ترین عوامل برای تسریع در فعالیت‌های اکتشافی است. یک پروژه اکتشافی برای رسیدن به نتیجه، به طور متوسط به 3 تا 4 سال زمان و سرمایه‌گذاری مداوم نیاز دارد. تزریق به موقع منابع مالی، علاوه بر کاهش زمان پروژه، هزینه‌ها را نیز کاهش داده و اثربخشی را بهبود می‌بخشد. در کنار آن، به‌روزرسانی ماشین‌آلات حفاری، تجهیزات آزمایشگاهی و نرم‌افزارهای تحلیلی، با افزایش سرعت و کاهش خطاهای عملیاتی، نقشی کلیدی در پیشرفت پروژه‌ها ایفا می‌کند. دستگاه‌های حفاری مدرن امروزی عمق حفاری را تا 1500 و حتی 2500 متر افزایش داده‌اند که این پیشرفت باید با افزایش سرعت تحلیل داده‌ها همراه شود.
مدل «پایا»؛ الگوی موفق یک کنسرسیوم معدنی
تشکیل کنسرسیوم‌های تخصصی، راهکاری موثر برای تجمیع توان مالی و فنی شرکت‌ها جهت پیشبرد پروژه‌های بزرگ اکتشافی است. شرکت «مدیریت اکتشاف منابع معدنی پایا»، به عنوان زیرمجموعه هلدینگ «ومعادن»، یک نمونه برجسته در این زمینه است. این کنسرسیوم که در سال 1397 تشکیل و از سال 1398 اجرایی شد، با مشارکت 13 سهامدار بزرگ از جمله وزارت‌خانه‌ها، بانک‌ها و شرکت‌های پیشرو فولادی و معدنی کشور شکل گرفته است. این همکاری گسترده، توان فنی و مالی عظیمی را برای اجرای پروژه‌های ملی فراهم کرده است.
دستاوردها و عملکرد درخشان کنسرسیوم پایا
کنسرسیوم پایا مسئولیت اکتشاف در 13 پهنه معدنی را بر عهده دارد و تاکنون موفق به ثبت 52 درخواست اکتشافی در سامانه کاداستر شده است. پس از طی مراحل قانونی، این شرکت پروانه اکتشاف 27 محدوده را دریافت کرده که هم‌اکنون در مراحل حفاری و اکتشافات تفصیلی قرار دارند. دستاوردهای عملیاتی این کنسرسیوم شامل اخذ 3 گواهی کشف قطعی برای معادن مس، طلا و منگنز است. علاوه بر این، عملیات اکتشافی در 2 محدوده دیگر نیز تا پایان سه ماهه اول سال 1404 به اتمام رسیده و در مرحله صدور گواهی کشف قرار خواهد گرفت. این کارنامه موفق، «پایا» را به یک مدل قابل اتکا برای سایر همکاری‌های استراتژیک در بخش معدن تبدیل کرده است.
بهره‌گیری از دانش روز و تجارب بین‌المللی
شرکت پایا برای کاهش ریسک و خطای انسانی در پروژه‌ها، از آخرین دستاوردها و مقالات علمی شرکت‌های بزرگ معدنی جهان بهره می‌برد. این شرکت همچنین با تشکیل «کمیته اکتشاف» که متشکل از اساتید برجسته دانشگاهی و پیشکسوتان صنعت معدن است، پیوندی قوی میان دانش آکادمیک و تجربه عملی ایجاد کرده است. تمامی پروژه‌های اکتشافی این مجموعه بر اساس دیدگاه‌های فنی و تجارب این کمیته تخصصی برنامه‌ریزی و اجرا می‌شوند.
***
مدل کنسرسیوم «پایا» نمونه‌ای موفق از هم‌افزایی استراتژیک در صنعت معدن ایران به شمار می‌رود. این شرکت با تجمیع سرمایه و توان فنی 13 نهاد بزرگ اقتصادی، پاسخی عملی به چالش‌های سه‌گانه کمبود نیروی متخصص، فرسودگی تجهیزات و نیاز به منابع مالی پایدار ارائه داده است. کسب 3 گواهی کشف قطعی و چشم‌انداز روشن برای 2 محدوده دیگر، اثربخشی این رویکرد را در تبدیل پتانسیل‌های معدنی به ذخایر قابل اتکا اثبات می‌کند. موفقیت پایا نشان می‌دهد که تشکیل کنسرسیوم‌های مشابه می‌تواند مسیر توسعه اکتشافات عمقی و بهره‌برداری از فناوری‌های نوین را تسریع بخشد. این الگو، نقشه راهی برای افزایش بهره‌وری و کاهش ریسک در پروژه‌های کلان معدنی کشور است.
