در نشست تخصصی یازدهمین رویداد تراکنش ایران، کارشناسان بر لزوم تدوین یک نسخه بومی و مستقل برای نئوبانک‌ها در کشور تأکید کردند. محمد حق‌دادی، معاون فناوری بانک قرض‌الحسنه مهر ایران، استفاده از معماری باز و APIمحور را کلیدی دانست، در حالی که سایر متخصصان بر اهمیت تنظیم‌گری خلاقانه، زیرساخت‌های فنی مستقل و مدل‌های کسب‌وکار نوآورانه برای فاصله گرفتن از بانکداری سنتی پافشاری نمودند. در پایان این نشست که با حمایت بانک قرض‌الحسنه مهر ایران برگزار شد، تندیس ویژه رویداد به این بانک اهدا گردید.
ضرورت تدوین یک نسخه بومی برای نئوبانک ایرانی
مهندس محمد حق‌دادی، معاون فناوری اطلاعات بانک قرض‌الحسنه مهر ایران، در ابتدای نشست به ابهام مفهومی پیرامون نئوبانک‌ها در اکوسیستم مالی کشور اشاره کرد. او توضیح داد که هر یک از بازیگران، از سیاست‌گذار گرفته تا بانک‌ها و شرکت‌های فناوری، برداشت متفاوتی از این پدیده دارند. به گفته حق‌دادی، با چالش‌هایی نظیر محدودیت‌های مقرراتی، ضعف زیرساخت و تضاد منافع مواجه هستیم که نشان می‌دهد نئوبانک ایرانی نمی‌تواند کپی نمونه‌های جهانی یا صرفاً یک اپلیکیشن جدید باشد. او تأکید کرد که باید با طراحی یک نسخه بومی، پاسخی دقیق به نیازهای اقتصادی کشور ارائه دهیم و مسیر توسعه را از طریق سامانه‌های متمرکز، معماری باز و سیاست‌گذاری منعطف هموار سازیم.
تنظیم‌گری خلاقانه؛ پیش‌نیاز اعتماد و ثبات مالی
محسن عزیزی، متخصص صنعت بانکداری، فرآیند تنظیم‌گری در حوزه فناوری‌های مالی را بسیار پیچیده توصیف کرد. او مسئولیت سنگین بانک مرکزی برای حفظ ثبات مالی را یادآور شد و بیان کرد که نئوبانک‌ها از دل سبک زندگی دیجیتال مردم ظهور کرده‌اند. عزیزی افزود که بانک مرکزی باید در نظارت خود بر این حوزه، اطمینان از ثبات داده‌ای، سلامت عملکرد و انصاف در ارائه خدمات را در اولویت قرار دهد. این متخصص صنعت بانکداری معتقد است که رویکرد رگولاتوری به نئوبانک‌ها باید کاملاً خلاقانه، پیش‌نگرانه و مبتنی بر داده‌های دقیق باشد تا بتواند به درستی پاسخگوی تحولات باشد.
زیرساخت دیجیتال؛ تفاوت بنیادین نئوبانک و بانک سنتی
پریماه محمدپور، مشاور ارشد راهکارهای نوین بانکی، تفاوت اصلی میان یک نئوبانک و یک بانک سنتی را در زیرساخت‌های آن‌ها دانست. او تشریح کرد که بانک‌های سنتی در مسیر دیجیتالی شدن گام برمی‌دارند، اما نئوبانک‌ها اصالتاً از جنس فناوری هستند که وارد حوزه بانکداری شده‌اند. محمدپور با بیان اینکه هسته‌های بانکی سنتی دیگر پاسخگوی نیازهای امروزی نیستند، تأکید کرد که سامانه بانکداری متمرکز یک نئوبانک واقعی باید کاملاً دیجیتال، مستقل و صرفاً از طریق API با دیگر سیستم‌ها در ارتباط باشد. مقیاس‌پذیری، معماری قطعه‌محور و ارائه APIهای استاندارد، ویژگی‌های حیاتی یک نئوبانک واقعی هستند.
استقلال عملیاتی؛ کلید نوآوری و کاهش ریسک در نئوبانک‌ها
مهدی طالب، معاون فناوری اطلاعات مؤسسه اعتباری ملل، مرز بین بانکداری دیجیتال و نئوبانک را شفاف‌سازی کرد. او گفت مفهوم نئوبانک از اوایل دهه 2010 برای ارائه خدمات مالی بدون شعبه فیزیکی شکل گرفت، اما در ایران از سال 1399 اغلب نئوبانک‌ها فاقد شخصیت مستقل بودند. به گفته وی، مزیت اصلی نئوبانک‌ها کاهش هزینه‌هاست، اما وابستگی به بانک مادر باعث شده است نوآوری در این حوزه بسیار محدود باقی بماند. طالب همچنین اشاره کرد که ایجاد سامانه‌های متمرکز و جداگانه برای نئوبانک‌ها از منظر پدافند غیرعامل نیز مفید است و می‌تواند ریسک تمرکز عملیات را به شکل مؤثری کاهش دهد.
فراتر از مدل سنتی: منابع درآمدی نوین برای نئوبانک‌ها
صادق رضایی، معاون توسعه کسب‌وکار شرکت ارتباط فردا، مدل‌های متنوع کسب‌وکار در نئوبانک‌های جهانی را تشریح کرد. او توضیح داد که منابع درآمدی این نهادها از مدل اشتراکی برای خدمات مالی تا درآمدهای مبتنی بر تراکنش، تحلیل داده و همکاری با بازار سرمایه، بیمه و رمزارزها گسترده است. رضایی بیان کرد در حالی که مدل اشتراکی در نظام بانکداری سنتی جایی نداشت، نئوبانک‌ها با ارائه خدمات نو و همکاری با کسب‌وکارهای جدید توانسته‌اند به سودآوری بالایی دست یابند. او تصریح کرد که یک نئوبانک باید ذاتاً تحول‌آفرین باشد و اگر ماهیت کسب‌وکارش تفاوتی با بانکداری سنتی نکند، دیگر یک نئوبانک واقعی محسوب نمی‌شود.
***
نشست تخصصی «نئوبانک‌ها» در رویداد تراکنش ایران، تصویری واضح از یک نقطه عطف استراتژیک برای نظام بانکی کشور ترسیم کرد. تحلیل اظهارات کارشناسان نشان می‌دهد که گذار موفق به عصر نئوبانک، بیش از آنکه یک ارتقای فناورانه باشد، یک تحول ساختاری و فرهنگی است. اجماع متخصصان بر سر کلیدواژه‌هایی چون «نسخه بومی»، «استقلال عملیاتی» و «تنظیم‌گری خلاقانه» حاکی از آن است که چالش اصلی، نه در پذیرش فناوری، بلکه در شکستن قالب‌های ذهنی و ساختاری سنتی نهفته است. موفقیت نئوبانک‌ها در ایران به توانایی اکوسیستم برای ایجاد یک مدل کسب‌وکار مستقل، نوآور و منطبق بر نیازهای داخلی بستگی دارد که بتواند همزمان اعتماد رگولاتور و رضایت مشتری دیجیتال را جلب کند.
