شرکت فولاد خوزستان در یک پنل تخصصی از دو دستاورد بزرگ زیست‌محیطی و ایمنی خود رونمایی کرد. این شرکت با اجرای پروژه بازیابی آب هیدروسیکلون‌ها، موفق به بازچرخانی 200 مترمکعب آب در ساعت و کاهش 10 درصدی برداشت از رودخانه کارون شده است. همچنین در طرحی دیگر، با حذف گاز پرخطر کلر و جایگزینی آن با آب ژاول، استانداردهای ایمنی (HSE) را به سطح جهانی رسانده است. این اقدامات با تکیه بر دانش بومی و حمایت‌های مدیریتی، الگویی نوین در صنعت فولاد کشور ایجاد کرده است.
مدیریت منابع آبی با طرح نوآورانه هیدروسیکلون
مدیران و متخصصان شرکت فولاد خوزستان در جریان پنل تخصصی «بازیابی آب شاخص هیدروسیکلون‌های تصفیه‌خانه»، جزئیات طرح ملی مدیریت پایدار منابع آب را تشریح کردند. این پروژه پاسخی راهبردی به چالش‌های ناشی از کاهش بارندگی و افت دبی رودخانه‌ها در کشور است. عماد مزینی، رئیس تحقیق و توسعه شرکت فولاد خوزستان، هدف اصلی این طرح را بهینه‌سازی مصرف و کاهش فشار بر منابع طبیعی اعلام کرد. در سیستم تصفیه‌خانه قدیم، حجمی معادل 200 مترمکعب در ساعت از آب خروجی هیدروسیکلون‌ها به عنوان پساب هدر می‌رفت و از طریق سیستم دیواترینگ به رودخانه بازگردانده می‌شد. کارشناسان شرکت با تغییر نگرش به این جریان خروجی، آن را نه به عنوان ضایعات، بلکه به عنوان یک منبع ارزشمند شناسایی کردند.
جزئیات فنی بازچرخانی و استفاده از فیلترهای هوشمند
واحد تحقیق و توسعه فولاد خوزستان با انجام مطالعات دقیق فنی، زیرساخت‌های لازم برای بازگشت این آب به چرخه تولید را فراهم کرد. ایجاد مسیرهای جدید انتقال، احداث کانال‌ها و حوضچه‌های ذخیره‌سازی بخشی از اقدامات عمرانی این پروژه بوده است. نکته کلیدی در این فرآیند، به‌کارگیری فناوری‌های نوین فیلتراسیون است. مهندسان شرکت با نصب فیلترهای پیشرفته و خودتمیزشونده (Self-Cleaning)، کیفیت آب بازیابی شده را به استانداردهای مورد نیاز آب صنعتی رساندند. محمدحسن معینی در تشریح ابعاد فنی کار توضیح داد که طراحی مجدد سیستم لوله‌کشی (پایپینگ) و نصب دو واحد فیلتراسیون مدرن، قلب تپینده این پروژه محسوب می‌شود. نتیجه این اقدامات مهندسی، افزایش ظرفیت تولید آب صنعتی بین 150 تا 200 مترمکعب در ساعت بوده است. این دستاورد فنی باعث شد تا میزان برداشت آب خام از رودخانه کارون بین 6 تا 10 درصد کاهش یابد.
ارتقای ایمنی با حذف گاز کلر و جایگزینی آب ژاول
دومین محور تحول در فولاد خوزستان، اجرای پروژه حیاتی جایگزینی سیستم گندزدایی است. واحد تصفیه‌خانه این شرکت سال‌ها برای کنترل بار میکروبی و گندزدایی آب‌های صنعتی و شبکه داخلی از گاز کلر استفاده می‌کرد. اگرچه این روش در صنایع رایج است، اما خطرات بالقوه بسیاری به همراه دارد. گاز کلر ماهیتی سمی، خورنده و به شدت واکنش‌پذیر دارد و انبارش سیلندرهای تحت فشار آن همواره یک ریسک بزرگ محسوب می‌شود. کوچکترین نشتی در مخازن یا خطا در حمل‌ونقل این ماده می‌تواند فجایع جبران‌ناپذیری برای پرسنل ایجاد کند. مدیریت فولاد خوزستان با درک این خطرات و با هدف ارتقای شاخص‌های ایمنی، بهداشت و محیط زیست (HSE)، تصمیم به حذف کامل این ماده خطرناک گرفت.
بومی‌سازی فرآیند و نصب تجهیزات پیشرفته ایمنی
متخصصان داخلی شرکت تمامی مراحل این پروژه، از شکل‌گیری ایده تا طراحی و اجرا را به صورت مستقل انجام دادند. برای جایگزینی ایمن، ابتدا مطالعات دقیقی روی تفاوت خلوص و قدرت گندزدایی آب ژاول نسبت به گاز کلر صورت گرفت و دوزهای تزریق به دقت محاسبه شد. معینی درباره تجهیزات نصب شده در این طرح گفت که از مخازن ذخیره پلی‌اتیلن و لوله‌کشی با متریال پلی‌پروپیلن استفاده کرده‌اند تا مقاومت در برابر خوردگی شیمیایی به حداکثر برسد. همچنین پمپ‌های دوزینگ دقیق و سیستم‌های پایش آنلاین کلر فعال در 4 نقطه استراتژیک شامل تصفیه‌خانه‌های شماره 1 و 2، شبکه توزیع و تصفیه‌خانه پساب نصب شدند. این تغییر ساختار، ریسک‌های عملیاتی را به صفر نزدیک کرده و پایداری فرآیند گندزدایی را تضمین کرده است.
مسئولیت اجتماعی فراتر از الزامات قانونی
اجرای این پروژه‌ها در حالی صورت می‌گیرد که سهم برداشت فولاد خوزستان از رودخانه کارون تنها 0.2 درصد از کل دبی رودخانه است. با این وجود، شرکت خود را متعهد می‌داند که حتی برای همین سهم اندک نیز راهکارهای بهینه‌سازی ارائه دهد. کاهش مصرف مواد شیمیایی، صرفه‌جویی در مصرف انرژی و کاهش هزینه‌های سربار تولید، از دیگر مزایای اقتصادی این طرح‌هاست. موفقیت این پروژه‌ها حاصل حمایت مستقیم مدیرعامل، نظارت معاونت فناوری و تلاش شبانه‌روزی کارکنان معاونت بهره‌برداری است. فولاد خوزستان با این رویکرد ثابت کرد که حفظ محیط زیست و صیانت از منابع ملی، اولویتی بالاتر از الزامات قانونی برای این مجموعه دارد.
***
اقدامات اخیر فولاد خوزستان نشان‌دهنده تغییر پارادایم در مدیریت صنایع سنگین کشور است. تمرکز بر «بازچرخانی» به جای «برداشت جدید»، آن هم در شرایطی که سهم شرکت از منابع آبی بسیار ناچیز است، نشانگر بلوغ مدیریتی و آینده‌نگری این مجموعه است. ادغام نوآوری‌های فنی (مانند فیلترهای خودتمیزشونده) با اهداف زیست‌محیطی، مدلی از توسعه پایدار را ارائه می‌دهد که در آن سودآوری اقتصادی و حفظ منابع ملی در تضاد نیستند. سرمایه‌گذاری بر روی ایمنی پرسنل از طریق حذف ریسک‌های شیمیایی نیز جایگاه برند کارفرمایی این شرکت را ارتقا می‌دهد.
