معاون سرمایهگذاری ساتبا از صدور بیش از 95 هزار مگاوات پروانه احداث نیروگاههای تجدیدپذیر خبر داد و اعلام کرد که تاکنون 40 هزار نیروگاه کوچک خورشیدی برای خانوادههای تحت پوشش نهادهای حمایتی راهاندازی شده است. جعفر محمدنژاد سیگارودی با اشاره به ابطال 20 هزار مگاوات پروانه راکد، بر تسهیل فرآیند صدور مجوز از طریق «سامانه مهرسان» و «درگاه ملی مجوزها» تاکید کرد. توسعه مدلهای متنوع سرمایهگذاری شامل تابلو سبز بورس و استخراج رمزارز، بخشی از استراتژی جدید برای جذب سرمایه بخش خصوصی است.
انقلاب خورشیدی در بام خانهها؛ هدفگذاری حمایتی
یکی از محورهای کلیدی توسعه انرژیهای پاک، تمرکز بر توانمندسازی اقشار کمبرخوردار از طریق احداث نیروگاههای کوچکمقیاس است. تاکنون نزدیک به 40 هزار واحد نیروگاه خورشیدی با ظرفیت 5 کیلووات برای خانوادههای تحت پوشش نهادهای حمایتی نصب و راهاندازی شده است. این اقدام راهبردی، علاوه بر تأمین برق پایدار در شبکه توزیع، یک منبع درآمد پایدار برای این خانوارها ایجاد میکند. ذات نیروگاههای تجدیدپذیر، پراکندگی و امکان تولید در محل مصرف است؛ ویژگیای که آنها را به گزینهای ایدهآل برای پدافند غیرعامل و کاهش تلفات شبکه تبدیل میکند. سازمان انرژیهای تجدیدپذیر و بهرهوری انرژی برق (ساتبا) با جدیت توسعه این نیروگاهها را بر روی پشتبامها، پارکینگها و ساختمانهای اداری دولتی دنبال میکند تا علاوه بر اجرای تعهدات قانونی دستگاهها، فرهنگ تولید برق در محل مصرف را نهادینه کند.
غربالگری پروانهها؛ ابطال مجوزهای کاغذی
برای جلوگیری از انباشت مجوزهای غیرفعال و آزادسازی ظرفیت شبکه برای سرمایهگذاران واقعی، ساتبا سیاست سختگیرانهای را در قبال پروانههای راکد در پیش گرفته است. آمارها نشان میدهد تاکنون بیش از 95 هزار مگاوات پروانه احداث (عمدتاً خورشیدی) صادر شده است، اما حدود 20 هزار مگاوات از این مجوزها به دلیل عدم اقدام عملیاتی از سوی متقاضیان، ابطال شده و ظرفیت مربوطه به متقاضیان جدید و واجد شرایط واگذار گردیده است. این پالایش مستمر تضمین میکند که پروانههای صادره صرفاً روی کاغذ باقی نمانند و حتماً به مرحله اجرا و اتصال به شبکه برسند. تمرکززدایی و واگذاری بخشی از اختیارات صدور مجوز و عقد قرارداد به استانها نیز سرعت اجرای پروژهها را افزایش داده و نیاز به مراجعه حضوری به تهران را حذف کرده است.
نقشه راه سرمایهگذاری؛ از «مهرسان» تا «درگاه ملی»
فرآیند سرمایهگذاری در حوزه خورشیدی برای تمامی سطوح متقاضیان، از خانگی تا صنعتی، شفاف و مکانیزه شده است. برای متقاضیان خرد (خانگی و انشعابات صنعتی کوچک)، «سامانه مهرسان» به عنوان درگاه یکپارچه معرفی شده است که تمام مراحل ثبتنام، بازدید فنی توسط شرکتهای توزیع برق، مشاوره ظرفیتسنجی و معرفی پیمانکاران معتبر در آن انجام میشود. در مقابل، سرمایهگذاران نیروگاههای بزرگ مگاواتی باید از مسیر «درگاه ملی مجوزها» اقدام کنند. برای این گروه، تبدیل پروانه به قرارداد نهایی منوط به اخذ 3 مجوز حیاتی است: مجوز اتصال به شبکه، مجوز محیط زیست و سند مالکیت یا حق بهرهبرداری از زمین. این تفکیک فرآیند، مسیر را برای هر دو گروه سرمایهگذار خرد و کلان هموار کرده است.
تنوع مدلهای درآمدی؛ بورس سبز و رمزارز
جذابیت سرمایهگذاری در انرژیهای تجدیدپذیر با تعریف مدلهای متنوع درآمدی افزایش یافته است. سرمایهگذاران دیگر محدود به قراردادهای خرید تضمینی دولتی نیستند و میتوانند بسته به استراتژی خود، گزینههای متنوعی را انتخاب کنند. عرضه برق در «تابلو سبز بورس انرژی» برای صنایع، استفاده از ظرفیت ماده 12 قانون رفع موانع تولید، تأمین برق برای استخراج قانونی رمزارزها و حتی صادرات برق، از جمله مدلهای قراردادی موجود است. این انعطافپذیری در مدلهای کسبوکارد، ریسک سرمایهگذاری را کاهش داده و انگیزه بخش خصوصی را برای ورود به این عرصه تقویت کرده است.
اکوسیستم بخش خصوصی؛ حضور 200 شرکت تایید صلاحیت شده
زیرساختهای فنی و اجرایی کشور برای جهش در تولید برق خورشیدی کاملاً مهیا شده است. در حال حاضر بیش از 200 شرکت بخش خصوصی پس از طی مراحل ارزیابی کیفی، تأیید صلاحیت شده و در نقش مشاور، مجری یا تأمینکننده تجهیزات در سراسر کشور فعال هستند. حضور گسترده شرکتهای دانشبنیان و پیمانکاران تخصصی در این اکوسیستم، ضریب اطمینان اجرای پروژهها را بالا برده است. با توجه به اینکه ظرفیت تولید انرژی خورشیدی در ایران به دلیل تابش بالا، دو برابر میانگین بسیاری از کشورهای جهان است، توسعه این صنعت نه تنها یک انتخاب اقتصادی و عقلانی، بلکه یک ضرورت زیستمحیطی برای آینده انرژی کشور محسوب میشود.
***
اجرای طرح 40 هزار نیروگاه حمایتی و ابطال 20 هزار مگاوات مجوز راکد، نشاندهنده گذار دولت از «مجوزدهی صرف» به «نظارت بر اجرا» است. تنوعبخشی به مدلهای فروش برق (بورس انرژی، رمزارز و صادرات) ریسک تکخریدار بودن دولت را برای سرمایهگذاران کاهش میدهد و جذابیت صنعت را بالا میبرد. با توجه به ناترازی شبکه برق و پتانسیل بالای تابش در ایران، هدایت سرمایههای خرد به سمت نیروگاههای پشتبامی و سرمایههای کلان به مزارع خورشیدی، منطقیترین راهکار برای پایدارسازی شبکه و کاهش فشار بر منابع فسیلی است. موفقیت این طرحها منوط به ثبات در قوانین خرید برق و پرداخت به موقع مطالبات بخش خصوصی خواهد بود.
