خیز بورس کالا برای تبدیل مس به ابزار مالی جدید؛ جزئیات مالیاتی

مدیر خزانه‌داری بورس کالا در نشست مشترک با اتاق بازرگانی و انجمن مس، نقشه راه تبدیل «مس کاتد» به اوراق بهادار و گواهی سپرده کالایی را تشریح کرد. بر اساس آمار اعلام شده، موفقیت جذب 2 میلیون سرمایه‌گذار و انبارش 26 تن طلا و نقره، زمینه را برای ورود فلز سرخ فراهم کرده است. در این مدل جدید، معامله‌گران ثانویه از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده معاف هستند و امکان توثیق اوراق و صادرات از طریق این ابزار فراهم شده است.

گذار از طلا به مس؛ تکرار تجربه موفق گواهی سپرده

دوره آموزشی تخصصی با عنوان «آشنایی با معاملات اوراق بهادار مبتنی بر مس» به میزبانی اتاق بازرگانی ایران و با دعوت انجمن مس ایران برگزار شد. جواد فلاح، مدیر خزانه‌داری و انبارهای بورس کالای ایران در این نشست، استراتژی توسعه ابزارهای مالی بر پایه کالاها را تشریح کرد. ایده اولیه گواهی سپرده کالایی از سال 1388 در اقتصاد ایران مطرح شد و طی سال‌های اخیر در حوزه فلزات گرانبها اجرایی شده است.

داده‌های آماری نشان می‌دهد که در حال حاضر حدود 26 تن طلا و همین میزان نقره در خزانه‌های مورد تایید بورس کالا نگهداری می‌شود. ایجاد اعتماد عمومی و زیرساخت‌های استاندارد باعث شده است تا جمعیتی بالغ بر 2 میلیون نفر به اکوسیستم سرمایه‌گذاری در این دارایی‌های کالایی بپیوندند. اکنون بورس کالا قصد دارد با تکیه بر این تجربه موفق، مس را به عنوان جذاب‌ترین گزینه پس از طلا وارد چرخه معاملات گواهی سپرده کند.

هوشمندسازی نظارت در انبارهای استراتژیک مس

یکی از ارکان اصلی موفقیت این طرح، تضمین امنیت و اصالت کالای سپرده شده است. مدیر خزانه‌داری بورس کالا با اشاره به حمایت تولیدکنندگان بزرگ، از استقرار سیستم‌های نظارتی دقیق خبر داد. برای اطمینان کامل از موجودی کالا و صیانت از دارایی سرمایه‌گذاران، دوربین‌های پیشرفته نظارتی در انبارهای «شرکت دنیای مس کاشان» و «شرکت ملی صنایع مس ایران» نصب شده است. علاوه بر نظارت الکترونیک، فرآیندهای بازرسی فیزیکی نیز به صورت مستمر و دوره‌ای برای سنجش انطباق موجودی انجام می‌شود.

معافیت مالیاتی معاملات ثانویه و مکانیزم ارزش افزوده

یکی از مهم‌ترین بخش‌های این طرح، شفاف‌سازی فرآیندهای مالیاتی برای ناشران و خریداران است. طبق توضیحات ارائه شده، مکانیزم مالیاتی در سه مرحله مجزا طراحی شده است:

1. مرحله انتشار اولیه: مطابق بند «پ» ماده قانون مالیات بر ارزش افزوده، ناشر اوراق پس از فروش، صورتحساب اختصاصی را ثبت می‌کند. ناشر می‌تواند بر این اساس، اعتبار مالیاتی کالای فروخته شده در قالب اوراق را از سازمان امور مالیاتی مطالبه کند.
2. بازار ثانویه (معاملات مکرر): معامله‌گرانی که صرفاً اقدام به خرید و فروش گواهی سپرده در بازار می‌کنند (بدون تحویل کالا)، از پرداخت هرگونه مالیات معاف هستند. این مزیت نقدشوندگی بازار را به شدت افزایش می‌دهد.
3. تحویل فیزیکی: اگر دارنده نهایی گواهی قصد دریافت کالا از انبار را داشته باشد، باید مالیات بر ارزش افزوده را طبق اعلامیه خرید بورس، مستقیماً به حساب سازمان امور مالیاتی واریز کند.

ابزارهای نوین تأمین مالی و مزایای بانکی

تبدیل مس به اوراق بهادار (Securitization)، مزایای بانکی و مالی متعددی برای فعالان اقتصادی ایجاد می‌کند. مهم‌ترین کارکردهای این ابزار عبارتند از:

• قابلیت توثیق: امکان وثیقه‌گذاری گواهی‌ها نزد بانک‌ها و نهادهای مالی برای دریافت وام.
• تسویه اعتباری: جایگزینی روش‌های اعتباری به جای فشار نقدینگی در معاملات بلوکی.
• اعتبار اسنادی (LC): قابلیت انجام معاملات بلوکی مبتنی بر ال‌سی داخلی.
• اوراق سلف و صندوق‌ها: امکان انتشار اوراق سلف برای تأمین سرمایه در گردش تولیدکنندگان و تأسیس صندوق‌های کالایی (ETC) جهت مدیریت ریسک قیمت.

چشم‌انداز صادراتی و رفع تعهد ارزی با طلا

برنامه‌های توسعه‌ای بورس کالا فراتر از بازار داخلی است و صادرات محور خواهد بود. طبق نقشه راه ترسیم شده، زیرساخت‌هایی در حال آماده‌سازی است تا خریداران بتوانند تا 6 ماه پس از خرید گواهی، کالا را تحویل گرفته و فرآیند صادرات را انجام دهند. همچنین در حوزه تعهدات ارزی، طرحی در حال بررسی است که صادرکنندگان بتوانند رفع تعهد ارزی خود را از مسیر جذاب واردات طلا انجام دهند. این اقدامات می‌تواند نقش مس را به عنوان یک ابزار تأمین مالی بین‌المللی پررنگ‌تر کند.

***

ورود «مس» به بازار گواهی سپرده کالایی، گامی استراتژیک جهت عمق‌بخشی به بازار سرمایه و پیوند واقعی بخش تولید با بازارهای مالی است. معافیت مالیاتی در معاملات ثانویه، انگیزه سفته‌بازی غیرمولد در بازار فیزیکی را کاهش داده و نقدینگی را به سمت اوراق بهادار هدایت می‌کند. این اقدام نه تنها قدرت تأمین مالی شرکت‌های ملی مس و تولیدکنندگان کاتد را افزایش می‌دهد، بلکه با ایجاد ابزار توثیق، قفل نقدینگی در صنایع پایین‌دستی را باز می‌کند. موفقیت این طرح مشروط به ثبات قوانین صادراتی و عدم مداخله دستوری در قیمت‌گذاری اوراق خواهد بود.