رامین بهمنی، مدیر دفتر زیرساخت ایمیدرو، در جریان چهارمین کنفرانس بینالمللی بهرهوری انرژی، از تدوین و اجراییسازی ۷ راهبرد اساسی برای مدیریت بحران انرژی در صنایع معدنی خبر داد. این مقام مسئول با تاکید بر لزوم گذار از روشهای سنتی، توسعه نیروگاههای سیکل ترکیبی و تجدیدپذیر را در کنار دیجیتالیسازی خطوط تولید، تنها راه حفظ بازارهای صادراتی دانست. طبق نقشه راه ترسیم شده، کاهش وابستگی به شبکه سراسری و تنوعبخشی به سبد سوخت، اولویت اصلی برای تضمین پایداری تولید در زنجیره ارزش فولاد و معدن کشور است.
حیاتیترین چالش تولید و خطر از دست رفتن بازارها
رامین بهمنی در میزگرد تخصصی این رویداد بینالمللی، تأمین پایدار و اقتصادی انرژی را نخستین و حیاتیترین چالش پیش روی سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) دانست. بیثباتی در جریان تأمین برق و گاز، ریسک توقف تولید را به شدت افزایش میدهد و پیامد مستقیم این توقفها، از دست رفتن سهم ایران در بازارهای بینالمللی و واگذاری میدان به رقبای خارجی است. هدفگذاری اصلی این سازمان، حرکت شتابان در مسیر توسعه پایدار تعریف شده تا زنجیره ارزش صنایع تولیدی کشور بدون وقفه به کار خود ادامه دهد. این رویکرد با هدف ایجاد کمترین وابستگی ممکن به نوسانات شبکه توزیع انرژی طراحی شده و کارشناسان معتقدند بهینهسازی فناوریهای تولید، راهکاری کلیدی برای رفع بخشی از ناترازیهای موجود است.
ریشهیابی چالشهای انرژی در صنایع انرژیبر
مدیر دفتر زیرساخت ایمیدرو با تحلیل وضعیت موجود، شدت مصرف بالای انرژی را یکی از معضلات اصلی دانست که ریشه در فعالیت بسیاری از واحدها با تکنولوژیهای قدیمی و راندمان پایین دارد. وابستگی شدید خطوط تولید به حاملهای انرژی فسیلی که همواره با نوسانات قیمتی مواجه هستند، ریسک عملیاتی بنگاهها را به شدت بالا میبرد. از سوی دیگر، فقدان یک نظام پایش و کنترل هوشمند و دقیق، نبود مشوقهای مالی واقعی برای ترغیب صنایع به بهینهسازی و محدودیتهای زیرساختی در دسترسی به منابع انرژی پاک، چالشهای این حوزه را پیچیدهتر کرده است. فعالان صنعت فولاد بر این باورند که بهینهسازی مصرف، معادلهای چند مجهولی است که حل آن منجر به کاهش هزینههای سربار، افزایش قدرت رقابتپذیری و تضمین پایداری زیستمحیطی خواهد شد.
سیاستهای نوین وزارت صمت برای هوشمندسازی
بهمنی در تشریح سیاستهای کلان وزارت صنعت، معدن و تجارت، بر لزوم گذر از مدیریت سنتی به سمت دیجیتالیسازی فرآیندها تاکید کرد. استفاده از ابزارهای هوش مصنوعی و تحلیل کلاندادهها برای کنترل لحظهای مصرف انرژی در خطوط تولید و استقرار سیستمهای مدیریت انرژی (ISO 50001) از جمله این سیاستهاست. وزارت صمت همچنین بر تحقیق و توسعه (R&D) برای دستیابی به فناوریهای روز دنیا تمرکز دارد. اصلاح و نوسازی ماشینآلات فرسوده با هدف ارتقای راندمان حرارتی و الکتریکی، و جایگزینی سوختهایی نظیر گاز با زغالسنگ حرارتی در کارخانههای سیمان، بخش دیگری از پازل سیاستگذاری انرژی است. مدلهای مالی تشویقی و صدور گواهی صرفهجویی انرژی نیز به عنوان محرکهای اقتصادی برای بنگاهها در نظر گرفته شدهاند.
تشریح ۷ راهبرد کلان ایمیدرو برای عبور از ناترازی
مدیر دفتر زیرساخت ایمیدرو، هفت محور اصلی برنامه این سازمان را برای مقابله با چالش انرژی به شرح زیر تبیین کرد:
۱. حمایت همهجانبه از احداث نیروگاههای جدید با اولویت نیروگاههای سیکل ترکیبی راندمان بالا.
۲. سیاستگذاری الزامآور برای حرکت بنگاههای بزرگ معدنی به سمت احداث نیروگاههای تجدیدپذیر (خورشیدی و بادی).
۳. مدیریت هوشمند پیکبار و استفاده از فناوریهای دیجیتال برای تخصیص بهینه انرژی در زمانهای اوج مصرف.
۴. تنوعبخشی استراتژیک به منابع تأمین انرژی؛ شامل استفاده از حاملهای نوین مانند هیدروژن یا گاز حاصل از زغالسنگ به جای گاز طبیعی.
۵. توسعه نیروگاههای مقیاس کوچک و متوسط (DG/CHP) در مجتمعهای صنعتی جهت کاهش اتکا به شبکه سراسری.
۶. استفاده از تکنولوژیهای پیشرفته برای کاهش شدت مصرف انرژی در فرآیندهای ذوب و فرآوری.
۷. همکاری راهبردی با شرکتهای دانشبنیان جهت بومیسازی سیستمهای ذخیرهساز انرژی (BESS) و ارتقای راندمان پنلهای خورشیدی.
الزامات حاکمیتی و یکپارچگی زنجیره ارزش
بهمنی انرژی را حلقهای به هم پیوسته از یک زنجیره بزرگ ملی توصیف کرد که ناکارآمدی در هر بخش آن، کل زنجیره را متاثر میسازد. تدوین سیاستهای یکپارچه و تسهیلگر، نیازمند همافزایی فرابخشی میان وزارتخانههای صمت، نیرو، نفت، سازمان حفاظت محیط زیست و معاونت علمی ریاست جمهوری است. موفقیت این راهبردها در گرو تدوین مقررات شفاف، ارائه مشوقهای مالیاتی و بانکی برای پروژههای نوآورانه و هماهنگسازی سیاستهای کلان بین دستگاهی است. گفتنی است این اظهارات در پنل تخصصی چهارمین کنفرانس و نمایشگاه بینالمللی بهینه سازی مصرف و بهرهوری انرژی ایران که در تاریخ ۱۸ آذر ۱۴۰۴ در برج میلاد تهران برگزار شد، مطرح گردید.
***
رویکرد جدید ایمیدرو نشاندهنده یک تغییر پارادایم جدی در صنعت معدن ایران از “مصرفکننده صرف انرژی” به “تولیدکننده و مدیر انرژی” است. تمرکز بر ۷ راهبرد اعلام شده، بهویژه ورود صنایع بزرگ به حوزه انرژیهای تجدیدپذیر و نیروگاههای خودتأمین، اقدامی اجتنابناپذیر برای حفظ حاشیه سود و تداوم تولید در شرایط ناترازی فعلی است. دادههای موجود نشان میدهد که بدون مدرنسازی تجهیزات و استفاده از ابزارهای دیجیتال برای پایش مصرف، قدرت رقابتپذیری فولاد و صنایع معدنی ایران در بازارهای جهانی به شدت آسیبپذیر خواهد بود. موفقیت این طرح منوط به تضمین خرید برق مازاد صنایع توسط وزارت نیرو و ثبات در قوانین صادراتی است.
