معاون توسعه بازار بورس انرژی ایران در نشستی تخصصی در دانشگاه شریف، نظام بازار را تنها راهکار پایدار برای رفع ناترازی انرژی کشور دانست. وی با هشدار نسبت به تشدید وضعیت فعلی، بر لزوم اصلاح سازوکارها و اقتصادی کردن پروژههای انرژی تاکید کرد. معرفی ابزارهای نوین مالی و تجربه موفق گواهی صرفهجویی از دیگر محورهای این نشست بود.
هشدار جدی نسبت به تشدید ناترازی انرژی
نشست تخصصی «نقش راهبردی فناوری در رفع ناترازی انرژی، فرصتها و چالشها» در پژوهشکده علوم و فناوریهای انرژی، آب و محیط زیست دانشگاه شریف میزبان تحلیلهای عمیق کارشناسی بود. محمود کریمی، معاون توسعه بازار بورس انرژی ایران، در آغاز سخنان خود با نگاهی آسیبشناسانه به وضعیت فعلی، ابعاد ناترازی در سه حوزه کلیدی برق، گاز و نفت را تشریح کرد. وی با ترسیم چشماندازی نگرانکننده از آینده، صراحتاً هشدار داد که تداوم رویههای فعلی و غفلت از بهینهسازی مصرف، قطعاً به تشدید بحران ناترازی در سالهای پیش رو منجر خواهد شد. پیامدهای مالی سنگین و چالشهای عملیاتی ناشی از این ناترازی، لزوم تغییر سریع و بنیادین در سیاستهای انرژی را بیش از پیش نمایان میکند.
اصلاح سازوکارها با محوریت نظام بازار
راهکار اصلی پیشنهادی در این نشست، گذار از سیستمهای دستوری به سمت مکانیسمهای بازار بود. معاون توسعه بازار بورس انرژی ایران، «نظام بازار» را حلقهی مفقوده در مدیریت بهینه منابع انرژی کشور معرفی کرد. کریمی با اشاره به تجربیات موفق و عملیاتی بورس انرژی در راهاندازی ابزارهایی نظیر «گواهی صرفهجویی انرژی» و «بازار برق سبز»، این مدلها را الگوهایی کارآمد برای تعمیم به سایر بخشها دانست. به گفته وی، مسیر برونرفت از چالش ناترازی، تنها از طریق بازاریسازی حاملهای انرژی و اصلاح ساختارهای معیوب فعلی میگذرد. این رویکرد باعث شفافیت قیمتها و واقعی شدن ارزش انرژی در اقتصاد ملی خواهد شد.
اقتصادیسازی طرحهای سرمایهگذاری انرژی
یکی از موانع اصلی در توسعه زیرساختهای انرژی، عدم توجیه اقتصادی پروژهها برای بخش خصوصی است. کریمی در بخش دیگری از سخنان خود تاکید کرد که رفع ناترازی نیازمند اقتصادی شدن طرحهای سرمایهگذاری در این حوزه است. تا زمانی که سرمایهگذاری در بهینهسازی و تولید انرژی سودآور نباشد، نمیتوان انتظار مشارکت جدی فعالان اقتصادی را داشت. نظام بازار با کشف قیمت واقعی و ایجاد رقابت، سیگنالهای صحیح اقتصادی را به سرمایهگذاران ارسال میکند و انگیزه لازم برای ورود فناوریهای نوین و سرمایههای جدید به صنعت انرژی را فراهم میآورد.
معرفی ابزارهای نوین تامین مالی در بورس انرژی
تامین منابع مالی برای پروژههای کلان انرژی، چالشی است که بورس انرژی برای آن راهکارهای مشخصی دارد. محمود کریمی در این نشست به تشریح و معرفی ابزارهای متنوع تامین مالی طراحی شده در بازار سرمایه پرداخت. وی توضیح داد که چگونه میتوان با استفاده هوشمندانه از این ابزارهای مالی، جریان نقدینگی را به سمت توسعه بازار انرژی و پروژههای رفع ناترازی هدایت کرد. این ابزارها پل ارتباطی میان صاحبان سرمایه و پروژههای نیازمند تامین مالی در صنعت انرژی هستند و نقش کاتالیزور را در تسریع روند توسعه ایفا میکنند.
***
تاکید بورس انرژی بر مکانیسم بازار، نشاندهنده تغییر پارادایم از مدیریت دولتی به سمت آزادسازی کنترل شده در بخش انرژی است. تجربه جهانی نشان داده است که قیمتگذاری دستوری همواره منجر به اسراف در مصرف و کاهش سرمایهگذاری در تولید میشود. استفاده از ابزارهایی مانند گواهی صرفهجویی، عملاً «صرفهجویی» را به یک کالای قابل مبادله و سودآور تبدیل میکند که خود محرک قدرتمندی برای بهینهسازی است. موفقیت این رویکرد میتواند بار مالی سنگین یارانه انرژی را از دوش دولت برداشته و تعادل را به عرضه و تقاضا بازگرداند.
